7 Тәжірибелік сабақ Кәсіпорынның қаржылық ресурстары, кәсіпорынның салық саясаты

Тапсырма 1

Кәсіпорын А өнімінен 10000 дана және В өнімінен 2000 дана өндірді және өткізді. А өнімінің данасына көтерме бағасы – 1500 тг, В өніміне – 1200тг, А өнімінің бірлігінің өзіндік құны – 1100 тг, ал В өнімінікі – 900 тг. Негізгі емес іс-әрекеттерден түсетін табыстар – 800 мың тг, ал негізгі емес іс-әрекеттерге кететін шығындар – 700 мың тг. Негізгі өндірістік қорлардың орташа жылдық құны – 30 млн тг, нормаланатын айналым құралдарының құны – 10 млн тг. Табыс көрсеткіштерін (өткізуден, негізгі емес іс-әрекеттерден, жалпы табыстан) және пайдалылығын (өзіндік құнға, өндірістік қорлар мен бұйымдарға) анықтау.

Әдістемелік нұсқаулар:

Өнім өткізуден түсетін табысты, жалпы табысты формуламен анықтайды.

Негізгі емес іс-әрекеттерден пайда болатын табыстар – бұл айналыстағы емес активтерді беру, негізгі құралдарды өткізу, биржадағы, айналыстағы бағалы қағаздар, субсидиялар және т.б. Өзіндік құнға пайдалылық (өнім пайдалылығы) 48-формуламен есептеледі. Өндіріс қорларға пайдалылық (өндіріс немесе кәсіпорын пайдалылығы) 49-формуламен анықталса, өнімдердің нақты түрлерінің пайдалылығы (өнім пайдалылығы) 50-формуламен есептелінеді.

Негізгі әдебиет 3 нег [718-725], 4 нег [168-186], 5 нег [142-170].

Қосымша әдебиет 7 қос. [331-335], 8 қос. [172-196].

Бақылау сұрақтары:

1. Пайдалылықтан, жалпы табыстан түсетін табыс көрсеткіштерін қалай анықтаймыз?

2. Негізгі емес іс-әрекеттерден түскен табыстарға не жатады?

3. Өзіндік құнға, өндіріс қорлары мен бұйымдарға пайдылылық көрсеткіштері қалай есептеледі?

Тапсырма 2

І тоқсан ішінде кәсіпорын 1200 бұйым, ІІ тоқсанда 1800 бұйым өндіріп, өткізді. Бұйымның жіберілу бағасы (қосымша құн салығын – 15 пайыз ескере отырып) – 1500 тг/дана. ІІ тоқсан ішінде өзгермеген. І тоқсанда бұйымның өзіндік құны 1100 тг/дана құрады. Өзіндік құндағы тұрақты шығыстар – 30 пайыз, ІІ тоқсанда олардың сомасы өзгерген емес. Жарты жыл ішінде бағалар және материалдық ресурстар шығысының нормалары, еңбек өнімділігі мен жалақының орташа деңгейі өзгермеген. ІІ тоқсанда кәсіпорын 250 т мөлшеріндегі металл артықшылықтарын 2000 тг/т бағасымен өткізді. Сатып алу бағасы 1760 тг/т еді. Шығыстар 18 мың тг құрады.

Жалпы табысты, негізгі емес іс-әрекеттерден түскен табысты және қарапайым іс-әрекеттерден түсетін табыс сомасын анықтау керек.

Әдістемелік нұсқаулар:

Тұрақты шығыстар деңгейіне және өндіріс көлеміне байланысты өзіндік құн деңгейінің өзгеру пайызы формуламен есептеледі.

Жалпы табыс формуламен анықталады.

Негізгі емес іс-әрекеттерден пайда болған табыстар – бұл айналымдағы емес активтерді беру, негізгі құралдарды өткізу, биржадағы айналыс бағалы қағаздарды бағалау, субсидиялар және т.б. Салық салуға дейінгі қарапайым іс-әрекеттен түскен табыс (залал) формуламен анықталады.

Негізгі әдебиет 3 нег [18-25], 4 нег [168-186], 5 нег [142-170].

Қосымша әдебиет 7 қос. [331-335], 8 қос. [172-196].

Бақылау сұрақтары:

1. Тұрақты шығындар деңгейіне және өндіріс көлеміне тәуелді өзіндік құн деңгейінің өзгеру пайызы қалай есептеледі?

2. Қарапайым іс-әрекеттен түсетін табыс сапасын қалай анықтаймыз?

3. Салық салу базасын қай табыс қалыптастырады?

Тапсырма 3

Берілген көрсеткіштер негізінде 17-кестені толтырыңыз. Төтенше жағдайлардан түсетін табыстар мен шығыстар жоқ. Корпоративтік салық ставкасы (пайдаға салық) – 30%.

Кесте 17

Кәсіпорын	Негізгі іс-әрекеттен түсетін түсім	Өзіндік құн	Жалпы табыс	Негізгі емес іс-әрекеттен түсетін түсім	Негізгі емес іс-әрекеттен түсетін табыс	Өткізуден емес түсетін түсім	Өткізуден емес кеткен шығыстар	Салық салуға дейін түсетін табыс	Негізгі емес іс-әрекетке жұмсалатын шығындар	Корпоративтік салық	Таза табыс
№1	36		8		2		6	7	10	2,1
№2		31	10	9		2	7		8
№3	50	38		6	3	4					5,6

Әдістемелік нұсқаулар:

Негізгі әдебиет 3 нег [18-25], 4 нег [168-186], 5 нег [142-170].

Қосымша әдебиет 7 қос. [331-335], 8 қос. [172-196].

Бақылау сұрақтары:

1. Таза табыс (үлестірілмеген табыс) қалай есептеледі?

2. Бюджетке төленетін корпоративтік салық сомасы қалай есептеледі?

3. Корпоративтік салық ставкасы қанша?

Тапсырма 4

18-кесте көрсеткіштері бойынша салық ставкаларының сипаттамаларын анықтаңыз.

Кесте - 18

Табыс	Салық аударымдары	табыс	Салық аударымдары
0	0
150000	19500	650000	84500
450000	58500	1000000	130000

Әдістемелік нұсқаулар:

Жауаптылық дұрыс нұсқасын таңдаңыз:

А) прогрессивті;

Б) регрессивті;

В) пропорционалды;

Г) дегрессивті;

Д) құрамалы.

Негізгі әдебиет 2 нег [53-55].

Қосымша әдебиет 7 қос. [266-274], 8 қос. [155-171].

Бақылау сұрақтары:

1. Салық ставкаларының түрлерін атаңыз.

2. Қандай салық ставкасы пропорционалды болып табылады?

3. Қандай салық ставкасы прогрессивті болып табылады?

Тапсырма 5

19-кесте көрсеткіштері бойынша салық сипаттамаларын анықтаңыз.

Кесте - 19

Жылдық табыс	1000 дейін	1500	2000	3000
Салық сомасы	0	15	20	30

Әдістемелік нұсқаулар:

Жауаптың дұрыс нұсқасын таңдаңыз:

А) пропорционалды;

Б) прогрессивті;

В) регрессивті;

Г) пропорционалды, регрессивті, прогрессивті деп те аталына алмайды, өйткені бір интервалда пропорционалды болса, екінші табыстар интервалында салық төленбейді.

Негізгі әдебиет 2 нег [503-515].

Қосымша әдебиет 7 қос. [266-274], 8 қос. [155-171].

Бақылау сұрақтары:

1. Салықтар түрлерін атаңыз.

2. Қандай салық пропорционалды болып табылады?

3. Қандай салық прогрессивті болып табылады?

Тапсырма 6

20-кестеде келтірілгендей бастапқы көрсеткіштер бойынша өнім бірлігіне келетін бұйымның жіберілетін бағасы мен акциз сомасын анықтаңыз.

Кесте - 20

Көрсеткіштер	Нұсқалар
	І	ІІ	ІІ	ІV	V	VІ
Өзіндік құн, ақша бірл.	30	150	142,5	130	50	150
Пайда, өзіндік құннан %	20	30	20	25	19	24
Акциз ставкасы, %	20	25	10	35	30	40

Әдістемелік нұсқаулар:

1. Б_опт = С + П формуласы бойынша кәсіпорынның көтерме бағасын есептеу. Мұндағы С – бұйымның толық өзіндік құны, тг; П – жоспардағы пайда, тг.

2. формуласымен акциз есебімен бұйымның жіберілетін бағасын есептеу, мұндағы С_А – акциз ставкасы, %.

3. - акциз сомасын есептеу, мұндағы N – натуралды мәндегі акцизделетін тауарларды өткізу көлемі, дана.

Негізгі әдебиет 2 нег [503-515].

Қосымша әдебиет 7 қос. [266-274], 8 қос. [155-171].

Бақылау сұрақтары:

1. Кәсіпорынның көтерме бағасын қалай есептеу керек?

2. Бұйымның жіберілетін бағасын қалай есептейміз?

3. Акциз сомасын қалай есептеу керек?