Iшкiөндiрiстiк көлiктi ұйымдастырудың негiзгi мақсаттары:

• негiзгi және қосалқы өндiрiстi, МТС /материалдық-техникалық жабдықтауды/, өткiзу бөлiмiн көлiкпен дер кезiңде және тоқтаусыз қызмет көрсетудi қамтамасыз ету;

• көлiк техниканың рационалды түрлерiн таңдау және оны тиiмдi пайдалану;

• көлiк операцияларды кешендi механизациялау және автоматтандыру;

• жүк және адамдарды тасымалдауда шығындарды жүйелiк төмендету және көлiк құралдарға қызмет жасайтын жұмысшылардың еңбек өнiмдiлiгiнiн жоғарлату.

Технология – бұл жалпы бiлiм жиынтығын бiлдiретiн бiртұтас термин. Технологиялық жүйе дегенiмiз - өндiрiс процесiнде операциялардың бiрiздiлiгiн айқындайтын ережелер, нормалар жиынтығы. Технологиялық жүйелердiң мәнi жасалатын өнiмдердiң тиiстi сапа-лылық қасиеттерiнiң қамтамасыз етiлуiне қарай анықталады.

Технологиялық жүйе әсер етуге икемдi, әрi төзiмдi. Ол өндiрiске енгiзiлген техни-калық прогресске тез икемделедi, жабдықтарды, еңбек құрал-дарын, адамдар ақпаратын тұтастай және тиiмдi пайдалануға мүмкiндiк бередi, неғұрлым прогрессивтi амалдар мен тәсiлдердiң көмегiмен өндiрiс процестерiн жүзеге асыруға жағдай жасайды.

Материалдық техникалық жабдықтау (мтж)

Жабдықтау – кәсiпорынның өндiрiс құрал-жабдықтарының, материалдардың жарлық түрлерiмен қамтамасыз ету.

МТЖ бөлiмiнiң мiндетi – жабдықтау жоспарын жасау, жасалған шарттар бойынша бөлiнген қорларды қамтамасыз ету және бақылау мезгiлiнде iске асыру, жабдықтау ұйым-дарының базаларымен оперативтiк байланыс жасау. Атқару ұйымдары – территориялық базалар ПТОК - Промышленно-технические отделы комплектования (өнеркәсiптiк-техника-лық жабдықтау бөлiмшiлерi), УПТК - Управление промышленно-технической комплектации (өнеркәсiптiк-техникалық жабдықтаудың басқармасы). Базалардың құрамына территориялық материалдық қоймалар кiредi.

МТЖ-дың негiзгi бөлiгi – жеткiзiп берушiлерге бекiту. Халық шаруашылығында жеткiзушiлердi бекiтудiң бiрнеше түрi қолданылады. Ең тиiмдi түрi – кәсiпорын-тұты-нушыны тiкелей завод-жеткiзушiлерге бекiту. Тұтынушыларды белгiлi жеткiзушiлерге бекiту туралы наряд-тапсырмалар алғаннан кейiн өнiм жеткiзу үшiн шаруашылық шарттар жасалады. Шарттарда өнiмнiң аты ГОСТ бойынша, жеткiзiлетiн өнiмнiң саны және түр-түрi ассортиментi, өнiмнiң сату бағасы, сапасы және шарт жағдайының бұзылғандағы санкциясы көрсетiледi.

Материалдық жабдықтаудың екi түрi болады:

• транзиттiк – жүктердi немесе бағалы материалдарды жөнелтiлген жерден (жеткiзушiлердең) жеткiзiлетiн жерге дейiн (тұтынушыларға) аралық бекеттерде қайта тиемей тасымалдау, яғни тiкелей жеткiзу;

• қоймалық – көтерме сауда тауар айналымының түрi, мұнда көтерме сауда базасы өз қоймаларына тауарлар әкеледi, мұнда тауарлар топтарың өндеп, сорттап және қоймалардаң тауарларды бөлшек сауда топтарына жөнелтедi. Яғни, тауар сатушыдаң тұтынушыға жету үшiн консигнациялық қоймалардаң өтуге тиiс.

Консигнациялық сауда – тауарлар иесiнiң тапсырмасымен оларды шетелдегi қоймадан сату. Консигнация шарттарында консигнанттың консигнаторға шетелдердiң территория-сында сауда жүргiзу құқығың беруi көзделедi.

Консигнатор – жөнелтiлген (отгруженная) тауардың атауы, оның бағасы, төлем мерзiмi, т.б. көрсетiлетiн тиiстi шартпен тәптiштелетiн (регламентируемых) белгiлi бiр талаптар негiзiнде тауар өткiзу мақсатымен экспортшыдан (консигнанттан) өз қоймасына тауар алушы делдал.

Қазiргi нарық жағдайында өндiрiстiк запастарының тиiмдi мөлшерiң бiлудiң маңызы өте зор. МГӨ кәсiпорындар өндiрiс процестi үздiксiз және үмiттi өткiзу үшiн материал-техникалық ресурстардың запас мөлшерi жеткi-лiктi болу қажет. МТР жетiспеушiлiк болған жағдайда, ӨП-iнiң бұзылудың ықтималдылық жоғарлайды, ал МТР-дың артық және көп болғаны – қоғамдық өнiм бөлiгiнiң еңгiзiлмей қалатың жағдайды тұғызады, жәнеде оларды сатып алуға да, сақтауға да ақша қаражаттардың қосымша жоғалтулар пайда болады. Сондықтан, МТР-дың запас мөлшерi оптималды болу керек, яғни ӨП минималды шығындармен өткiзуiне және тиiмдi болғанына жоспарлап жеткiзiледi.