V. Вызначце дату.

1. Выданне манаграфіі А.І.Цвікевіча «Заходнерусізм»: Нарысы з гісторыі грамадскай мыслі на Беларусі…». 1929 г.

2. Арганізацыя Камісіі па гісторыі гістарычнай навукі СССР у АН СССР. 50-я гады.

Праверачны тэст

Тэма 2. Першыя звесткі па гісторыі Беларусі. Назапашванне гістарычных ведаў.

І. Дайце вызначэнне паняццям.

1. «Венеды». Назва славян у Тацыта.

2. Летапіс. - пабудаваны на прызнанні заканамернасці сацыяльнага развіцця і на лагічнай схеме: ад апісання падзеі да тлумачэння прычын яе ўзнікнення, ад тлумачэння прычын – да абагульняючых высноў. адсутнічаюць элементы крытыкі, папярэдні аналіз матэрыялаў, запазычаных з інш. крыніц.

3. Правідэнцыялізм. - летапісец тлумачыць падзеі і дзеянні людзей са спасылкай на Слова Божае.«Абачнасць Божую, што кіруе стырнам свету»

4. Сага. - скандынаўскія паданні, запісаныя каталіцкімі манахамі ў ХІІ ст

5. «Дыярыўш». - Дзённік

ІІ. Выберыце правільны адказ.

1. Аб неўрах упершыню напісаў

А) Страбон

Б) Герадот

В) Пампоній Мела

Г) Марцін Капела.

2. С.Я.Рассадзін лакалізаваў андрафагаў у басейне

А) р. Сулы

Б) р. Росі

В) р. Гарыні

Г) р. Бярэзіны.

3. Аб бастарнах пісаў

А) Тацыт

Б) Страбон

В) Герадот

Г) Іардан.

4. У арабскіх крыніцах пад Славіяй разумеецца

А) Ноўгарад

Б) Полацк

В) Наваградак

Г) Кіеў.

5. Першую рэдакцыю «Аповесці мінулых гадоў» зрабіў

А) Нестар (3-я)

Б) Сільвестр

В) Уладзімір Манамах

Г) Нікан.

6. «Аповесць мінулых гадоў» адносіцца да

А) антычнай гістарыяграфіі

Б) крытычнай школы

В) школы базавай верыфікацыі

Г) сярэдневяковай гістарыяграфіі.

7. Доказам існавання летапісання ў Полацку з’яўляецца фрагмент Кіеўскага летапісу аб падзеях у Полацкай зямлі ў

А) 1119 г.

Б) 1127 г.

В) 1159 г. Пад 1159 г. у творы размешчаны расказ аб падзеях у Полацкай зямлі, у прыватнасці, аб дзейнасці веча Полацка і Друцка, узаемаадносінах веча і князёў.

Г) 1163 г.

8. Барацьбу Полацкага княства з Ордэнам мечаносцаў першым апісаў

А) Генрых Латвійскі

Б) Барталемей Хёнэке - Малодшая рыфмаваная хроніка. Аўтар паказаў узаемаадносіны Ордэна з ВКЛ, Псковам і Ноўгарадам у 1315 – 1348 гг.

В) Герман Вартберг - напісаў «Хроніку Лівоніі».

Г) Віганд з Марбурга. – «Хроніка». Твор утрымлівае звесткі пра рыцарскія паходы на тэрыторыю Беларусі і Літвы, у прыватнасці, Гарадзеншчыну і Берасцейшчыну. Аўтар падрабязна апісаў бітву на Стрэве, паходы крыжакоў з 1363 г. на Гародню.

9. Аб княжанні Брачыслава Ізяславіча ў Кіеве апавядае

А) «Аповесць мінулых гадоў»

Б) «Эймундава сага»

В) «Сага пра Торвальда Вандроўніка»

Г) «Сага пра Торвальда Вялікага Падарожніка».

10. Беларуска-літоўскае летапісанне пачалося ў

А) Вільні

Б) Наваградку

В) Смаленску

Г) Віцебску.

11. Беларуска-літоўскае летапісанне было

А) мясцовым

Б) цэнтралізаваным

В) прыватна-арыстакратычным

Г) шляхецкім.

12. Беларуска-літоўскі летапіс быў складзены ў

А) 1443 г.

Б) 1444 г.

В) 1445 г.

Г) 1446 г.

13. М.Літвін выводзіў літоўскую знаць ад

А) Нерона

Б) Цэзара

В) Пампея

Г) Актавіяна.

14. Берасцейская царкоўная ўнія разгорнута апісана ў

А) Баркулабаўскай хроніцы

Б) Слуцкім летапісу

В) Магілёўскай хроніцы

Г) Віцебскім летапісу.

15. Вобразы Пятра І, Карла ХІІ прадстаўлены ў

А) Баркулабаўскай хроніцы

Б) Слуцкім летапісу

В) Магілёўскай хроніцы

Г) Віцебскім летапісу.

16. Да ВКЛ адмоўна ставіўся

А) Я.Длугаш

Б) Мацей з Мяхова

В) Б.Вапоўскі

Г) М.Кромер.

17. Першым ідэю аб аўтахтоннасці славян выказаў

А) М.Бельскі

Б) Мацей з Мяхова

В) Б.Вапоўскі

Г) М.Кромер.

18. У пісьмах Ф.С.Кміты-Чарнабыльскага асвятляюца падзеі

А) вайны 1500 – 1503 гг.

Б) вайны 1507 – 1508 гг.

В) вайны 1534 – 1537 гг.

Г) вайны 1558 – 1582 гг.

19. Дэталёвае апісанне паўстання С.Налівайкі аставіў

А) Ф.С.Кміта-Чарнабыльскі

Б) Ф.М.Еўлашоўскі

В) А.Філіповіч

Г) С.І.Маскевіч.

20. За адраджэнне праваслаўнай царквы выступаў

А) Ф.С.Кміта-Чарнабыльскі

Б) Ф.М.Еўлашоўскі

В) А.Філіповіч

Г) С.І.Маскевіч.

21. Вайну 1609 – 1618 гг. апісаў

А) Б.К.Маскевіч

Б) Ф.М.Еўлашоўскі

В) А.Філіповіч

Г) С.І.Маскевіч.

22. Расправу над віленскімі кальвіністамі апісаў

А) Ф.С.Кміта-Чарнабыльскі

Б) Я.Я.Цадроўскі

В) А.Філіповіч

Г) С.І.Маскевіч.

23. Пра ваенныя падзеі 1648 – 1649 гг. пісаў

А) Я.Я.Цадроўскі

Б) Ф.М.Еўлашоўскі

В) Б.К.Маскевіч

Г) С.І.Маскевіч.

24. Першае апісанне Беларусі было зроблена

А) Джозафата Барбарам

Б) Амброджа Кантарыні

В) Паола Навакомскім

Г) Жыліберам дэ Ланаа.

25. Аўтарам «Запісак аб Масковіі» з’яўляецца

А) Паола Навакомскі

Б) С.Герберштэйн

В) А.Гваньіні

Г) М.Кромер.

ІІІ. Складзіце пералік.

1. Метадалагічныя прыёмы антычнай гістарыяграфіі (па Палібію): прадугледжвалі тры правілы:

• веданне гістарычных сачыненняў папярэднікаў,

• шырокі агляд геаграфіі даследавання,

• сувязь падзей мінулага і сучаснага.

2. Лівонскія хронікі:

• Хроніка Генрыха Латвійскага

• Старэйшая рыфмаваная хроніка, Невядомы нямецкі аўтар

• Малодшая рыфмаваная хроніка Барталамея Хёнэке

• «Хроніка Лівоніі». Герман Вартберг

• Хроніка» Віганда з Марбурга

3. Этапы беларуска-літоўскага летапісання:

• Беларуска-літоўскі летапіс 1446 г.,

• Хроніка Вялікага княства Літоўскага і Жамойцкага,

• Хроніка Быхаўца

4. Беларускія гісторыкі, даследчыкі беларуска-літоўскага летапісання: А.А.Семянчук, В.А.Чамярыцкі, Ю.А. Заяц.

5. Аўтары Магілёўскай хронікі: купецкім старастам і лаўнікам Трафімам Раманавічам Суртам і рэгентам канцылярыі Юрыем Трубніцкім, прадоўжана яго сынам Аляксандрам і ўнукам Міхаілам.

Замежныя падарожнікі і дыпламаты, якія праязджалі праз Беларусь у другой палове ХVІ ст.: Джозафата Барбара, Амброджа Кантарыні, С.Герберштэйн, Пазней за Герберштэйна, у другой палове ХVI ст., Рафаэль Барберыні, польскі шляхціц з-пад Торуні Кшыштаф Граеўскі (1574 – 1575 гг.), якога магнаты кінулі ў турму, абвінаваціўшы ў шпіянажы на карысць Івана ІV, паслы Свяшчэннай Рымскай імперыі Ганс Кабенцль фон Просег і князь Даніэль фон Бухаў (1575 г.), англійскі пасол Джэрам Горсі (1591 г.).