Літаратура

Бахтин М.М. Эстетика словесного творчества.— М., 1979.

Введение в литературоведение / Под. ред. Г.Н. Поспелова.— 2-е изд., доп.— М., 1983.

Волков И.Ф. Теория литературы.— М., 1995.

Дзюбайла П.К. Літаратура // Энцыклапедыя літаратуры і мастацтва Беларусі: У 5 т.— Мн., 1986.— Т. 3.

Кожинов В.В. Литература // Литературный энциклопеди­ческий словарь / Под общ. ред. В.М. Кожевникова, П.А. Ни­колаева.— М., 1987.

Лазарук М.А., Ленсу А.Я. Уводзіны ў літаратуразнаўства.— 2-е выд., дапрац. і дап.— Мн., 1982.

Марксистско-ленинская эстетика.— М., 1983.

Рагойша В. Літаратура // Рагойша В. Тэорыя літаратуры ў тэрмінах: Дапа­можнік.— Мн., 2001.

Современный словарь-справочник по литературе.— М., 1999.

Федотов О.И. Основы теории литературы: В 2 ч.— Ч. 1: Литературное твор­че­с­тво и ли­те­ратурное произведение.— М., 2003.

Хализев В.Е. Теория литературы.— 2-е изд.— М., 2000.

2. Мастацкія магчымасці слова

Мастацкія (вобразна-выяўленчыя) магчымасці слова і мовы ў цэ­лым вы­яўляюцца ў наступных момантах.

Па-першае, адной з галоўных крыніц вобразнасці мовы з’яўля­ец­ца ін­шасказальнасць слова, г. зн. выкарыстанне ў мове твораў мас­тацкай лі­та­ратуры слоў у пераносным значэнні. Асабліва вя­лі­кую ролю ў гэтым пра­цэсе адыгрываюць тропы ¹.

Па-другое, слоўная вобразнасць дасягаецца ў мастацкіх творах у вы­ніку ўмелага падбору аўтарам выяўленчых дэталей, прычым без вы­ка­рыс­тання нейкіх асаблівых сродкаў мовы (у пры­ват­насці, іншасказання), з абазначэннем таго, што адлюстроўваецца, звы­чай­нымі, простымі моў­ны­мі сродкамі.

Па-трэцяе, мова можа аказацца вобразнай і тады, калі аўтар узнаў­ляе аблічча таго, хто гаворыць, з дапамогай «укладвання» яму ў вус­ны спе­цыфічных слоў (тэрмінаў, дыялектызмаў, жарга­ніз­маў, слоў-па­ра­зі­таў і г. д.).

Вобразныя магчымасці мовы якраз і вызначаюць рысы лі­та­ра­ту­ры як асаблівага віду мастацтва.

Да патэнцыяльных вобразных магчымасцей слова і мовы ў цэ­лым да­пасоўваецца ў творах мастацкай літаратуры і той фактар, што мова іх, як правіла, максімальна арганізаваная. Кожнае ад­цен­не, кожны нюанс у са­праўдным літаратурна-мастацкім творы ва­ло­дае выразнасцю і важ­ка­сцю. Калі звычайнае выказванне можа быць пе­рааформлена без на­ня­сен­ня страты яго зместу (аб адным і тым жа, як вядома, можна сказаць па-роз­наму), дык для мастацкага тво­ра ломка моўнай тканіны нярэдка аказ­ва­ецца згубнай.

У мастацтве слова вельмі важным з’яўляецца ашчадны адбор са­мых знач­ных, найбольш выразных слоў і моўных канструкцый. Усё вы­пад­ко­вае і няпэўнае, усё нейтральнае, чаго шмат у звычайнай гу­тарковай мове, у лі­таратурна-мастацкім творы зводзіцца да мі­ні­му­му, а ў ідэале — да нуля.

Літаратура

Абрамович Г.Л. Введение в литературоведение.— 7-е изд., испр. и доп.— М., 1979.

Бахтин М.М. Эстетика словесного творчества.— М., 1979.

Введение в литературоведение / Под. ред. Г.Н. Поспелова.— 2-е изд., доп.— М., 1983.

Волков И.Ф. Теория литературы.— М., 1995.

Лазарук М.А., Ленсу А.Я. Уводзіны ў літаратуразнаўства.— 2-е выд., дапрац. і дап.— Мн., 1982.

Марксистско-ленинская эстетика.— М., 1983.

Рагойша В. Мова мастац­кай літаратуры // Рагойша В. Тэорыя літаратуры ў тэрмінах: Да­паможнік.— Мн., 2001.

Федотов О.И. Основы теории литературы: В 2 ч.— Ч. 1: Литературное твор­че­с­тво и ли­те­ратурное произведение.— М., 2003.

Хализев В.Е. Теория литературы.— 2-е изд.— М., 2000.

Шапир М.И. Язык поэтический // Введение в литерату­роведение. Литературное про­из­­ве­дение: Основные понятия и термины / Под ред. Л.В. Чернец.— М., 2000.