Iiі апта
1-сабақ
Классикалық әдебиет Есімше
Сөздік
б үгінге дейін – до сегодняшнего дня
бағалау – ценить
тілмаш – переводчик
туды – родился
жетіжылдық – семилетний
тәрбиелік мәнін жойған жоқ – не потерял воспитательное значение
салдырды – построил
ерте – рано
а
тқарды
– выполнял
дарынды – одаренный
дүниеге келді – родился
тәрбиесіне – воспитанию
сауаттылығына – грамоте
қалаған – желал
алдымен – сначала
баулыды – приучил
өз еркімен – по своей воле
ынтамен – с желанием
бас тартады – отказывается
күреседі – борется
жарқын өмірге – светлой жизни
ата-ана міндетіне – родительским обязанностям
жас ұрпақ – молодое поколение
ғажап – прекрасное
танимыз – узнаем
орасан еңбегі – большие труды
сүйеді – любит
суреттейтін – описывающий
ұмытпайды – не забудет
ЕСІМШЕ
Есімше – особая форма глагола, совмещающая в себе грамматические признаки глагола и имени. В предложении оно может быть подлежащим, дополнением, определением и сказуемым.
Жұрнақтар (Аффиксы):
-ған, -ген, -қан, -кен барған, келген, айтқан, кеткен
-ар, -ер, -р, (болымсыздық) -с барар, келер, тыңдар, келмес, кетпес, бармас
-атын, -етін, -йтын,-йтін баратын, келетін, ойнайтын, сөйлейтін
-ушы, уші барушы, келуші
-мақ, -мек, -бақ, -бек, -пақ, -пек бармақ, келмек, айтқызбақ, айтпақ, кетпек
Лексика-грамматикалық тапсырмалар
тапсырма. Тірек сөздер мен сөз тіркестерін есте сақтаңыз.
Торғай, атасы, жетіжылдық мектеп, орыс тілі, көркем шығарма, алғашқы, тәрбиелік мәні, әңгімелер мен өлеңдер, тұңғыш педагог, ұлы ақын, жазба әдебиеті, атақты би, медресе, дарынды, білімді бала, орыс тілі, әжесі, анасы, табиғат, қара сөз, діни, философия, қайраткер. \
2-тапсырма. Жаңа сөздерді пайдалана отырып сұхбат құрастырыңыз.
Сенің сүйікті ақының бар ма?
.................................
Ол, кім?
.................................
Ол қандай ақын?
.................................
Қай ғасырда өмір сүрген ақын?
...............................
Оның қандай өлеңдерін сүйіп оқисың?
...............................
Әсіресе, қандай өлеңдерін ұнатасың?
..............................
3-тапсырма. Абай айтқан бес асыл іс пен бес дұшпан туралы мақал –мәтел жазыңыз.
Мысалы: Өтіріктің арты бір-ақ тұтам.
_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
4-тапсырма. Төменде берілген етістіктерге есімшенің өткен шақ, келер шақ жұрнақтарын жалғап, сөйлем құрыңыз.
Біл, тап, ұмыт, айт, жаз, көр, бер, оқы, жүр.
5-тапсырма. Адам бойындағы қарама-қарсы қасиеттерді екі бағанға бөліп жазыңыз.
6-тапсырма. Берілген сөйлемдерді аударыңыз.
1. Ғылым таппай мақтанба. 2. Ойнауға, босқа күлуге құмарланба. 3. Адам болам десең, ғылымға, өнерге, талаптан, ұмтыл. 4. Білімді, талантты ғалымдарға ұқсауға тырыс. 5. Өтіріктен, өсектен, мақтаншақтықтан, еріншектіктен аулақ бол. 6. Талапты, терең ойлы, қанағатшыл, кешірімшіл адам әр уақытта ең жақсы адам болып есептеледі.
7-тапсырма. Берілген сөздерді қазақ тіліне аударыңыз.
Сөз өнері, көркем әдебиет, әңгіме, өлең, ағартушылық әдебиет, әдеби тіл, көптеген жанрлар, әдеби дәстүр, шығарма мазмұны.
2-сабақ
Ұстазыңды ұлы әкеңдей сыйла
Қазақ мақалы