
- •1. Прадмет і задачы гісторыі дяржавы і права Беларусі.
- •2. Узнікненне і развіцце навукі гісторыі дзяржавы і права Беларусі.
- •3. Грамадскі лад усходнеславянскіх княствау у 9-першай палове 13 ст.
- •4. Палітычны лад старажытнабеларускіх дяржау-княствау у (9-13 ст.).
- •5. Станауленне права старажытнай Беларусі і яго характарыстыка.
- •6. Дагавор Смаленска, Полацка і Віцебскага княсвау з Рыгай і Гоцкім берагам 1229 г.
- •7. Утварэнне вкл. Рускага і Жамойцкага.
- •8. Грамадски лад вкл у 14-першай палове 16 ст.
- •9. Палітычны лад вкл.
- •12. Казимирав прывилей.
- •13. Прывилей. Прывилей 1506г.
- •14. 14) Абласныя і валасныя прывілеі. Прывілеі гарадам на магдэбурскае права.
- •15. Судзебнік Казіміра (ск) 1468.
- •16. 16) Кадыфікацыя права. Статут вкл 1529 г.
- •17. Статут вкл 1566г. – агульная характарыстыка.
- •18. Статут вкл 1588г. – агульная характарыстыка.
- •19. ) Вышэйшыя судовыя органы вкл.
- •20. Мясцовыя судовыя органы вкл
12. Казимирав прывилей.
У им больш поуна i грунтоуна б. выкладзены П класа феадалау i саслоуя шляхты, нек-ыя прынцыпы крымин-ага, грамадзянскага i дзярж П. Тут больш поуна пераличаны групы класа феадалау i саслоуя шляхты, а таксама уключаны гарадския жыхары. Гэта дазваляе зрабиць выснову, што прывилей 1447 г. б. не тольки саслоуным актам, а меу юр значэнне i Х простых людзей, асаблива гараджан. У арт. 5 змяшчалася норма аб П феадалау свабодна выязджаць за граніцу. У арт. 11, казалася, што ни гасудар, ни яго намесшки i иншыя службовыя асобы не павинны б. прымаць на дзяржауныя земли прыватнауладальницких сялян. Гэта ж забаранялася i феадалам. Арт. 12, па яким за феадалами замацоувалася П судзиць залежных сялян, акрамя тых выпадкау, кали феадал не пажадау бы сам вырашыць справу. Усе гэта дазваляе личыць прывилей 1447 г. галоуным прававым актам, што заклау асновы юр-ага афармлення феад залежнасци сялян. Важнае дзяржауна-прававое значэнне мели 2 апошния артыкулы гэтага прывилея. У ix заканадауча замацоувалася тэрытарыяльная цэласнасць дзяржавы, яе суверэнныя П i адасобленасць. Яго дзяржауна-прававое значэнне заключалася перш за усе ва умацаванни суверэнитэту i адасобленасци ВКЛ.
13. Прывилей. Прывилей 1506г.
Уступленне на прастол Аляксандра Казимиравича у 1492 г. было знаменавана выдачай новага универсальнага прывилея, у яким змяшчалися 33 артыкулы.
У першых 20 артикулах пацвярджалися, з частковыми змяненнями i удакладненнями, усе правы и прывилеи, абвешчаныя у раней прынятых граматах. Затым у арт. 13 были замацаваны асноуныя принципы мижнароднай палитыки, згодна з якими урад быу абавя-заны падтрымливаць добрасуседския адносины з ycими дзяржавами и захоуваць усе раней заключаныя саюзы и пагадненни. Прывилей устанаулвау, што князь не меу права адмяняць або змяняць законы, пастановы и судовыя рашэнни, прынятыя сумесна з Радай.
Прывилей забараняу службовым асобам вымагаць у падначаленых i насельництва звыш устаноуленых плацяжоу рознага роду падачки У арт. 16—20 вызначалися агульныя прынцыпы парадку прызначэння i пазбаулення дзяржауных пасад, нихто не мог быць пазбаулены пасады без вины, устаноуленай у працэсе публичнага разбирацельства.
У прывилеи абвяшчалася неабходнасць вынясення справядливых судовых рашэнняу, забаранялися хабары i судзейская неаб'ектывнасць. Устанауливалися пэуныя тэрмины разгляду спрау. У арт. 25, урад абавязвауся не узвышаць простых людзей над шляхтай.
Прывилей 1492 г. быу асабливай феадальнай канстытуцыяй, якая замацавала асновы грамадскага i дзяр-жаунага ладу ВКЛ, пануючага становишча класа феадалау и яго вярхоу — паноу.
У Гарадзенским прывилеи ад 7 снежня 1506г пацверджаны усе ас-ноуныя палажэнни прывилея 1492 г. i больш дакладна выказана яго значэнне. Змест яго значна адрозниваецца ад иншых. У им захоуваецца царкоуная формула , але адначасова падкрэсливаецца, што абранне вяликага князя адбылося са згоды i па жаданню ду-хоуных i свецких феадалау, а таксама иншых падданых i жыхароу ВКЛ.
Акрамя таго, у прывилеи пацвярджалися «усе правы, вольнасци i граматы», выдадзеныя цэрквам, духоуным i свецким феадалам.
Новым быу запис аб праве падданых падаваць чалабитныя i иншыя скарги {арт. 8).
Выданнем прывилея ад 7 снежня 1506 г. завяршыуся першы этап развщця беларускага права у форме прывилеяу.