12. Казимирав прывилей.

У им больш поуна i грунтоуна б. выкладзены П класа феадалау i саслоуя шляхты, нек-ыя прынцыпы крымин-ага, грамадзянскага i дзярж П. Тут больш поуна пераличаны групы класа феадалау i саслоуя шляхты, а таксама уключаны гарадския жыхары. Гэта дазваляе зрабиць выснову, што прывилей 1447 г. б. не тольки саслоуным актам, а меу юр значэнне i Х простых людзей, асаблива гараджан. У арт. 5 змяшчалася норма аб П феадалау свабодна выязджаць за граніцу. У арт. 11, казалася, што ни гасудар, ни яго намесшки i иншыя службовыя асобы не павинны б. прымаць на дзяржауныя земли прыватнауладальницких сялян. Гэта ж забаранялася i феадалам. Арт. 12, па яким за феадалами замацоувалася П судзиць залежных сялян, акрамя тых выпадкау, кали феадал не пажадау бы сам вырашыць справу. Усе гэта дазваляе личыць прывилей 1447 г. галоуным прававым актам, што заклау асновы юр-ага афармлення феад залежнасци сялян. Важнае дзяржауна-прававое значэнне мели 2 апошния артыкулы гэтага прывилея. У ix заканадауча замацоувалася тэрытарыяльная цэласнасць дзяржавы, яе суверэнныя П i адасобленасць. Яго дзяржауна-прававое значэнне заключалася перш за усе ва умацаванни суверэнитэту i адасобленасци ВКЛ.

13. Прывилей. Прывилей 1506г.

Уступленне на прастол Аляксандра Казимиравича у 1492 г. было знаменавана выдачай новага универсальнага прывилея, у яким змяшчалися 33 артыкулы.

У першых 20 артикулах пацвярджалися, з частковыми змяненнями i удакладненнями, усе правы и прывилеи, абвешчаныя у раней прынятых граматах. Затым у арт. 13 были замацаваны асноуныя принципы мижнароднай палитыки, згодна з якими урад быу абавя-заны падтрымливаць добрасуседския адносины з ycими дзяржавами и захоуваць усе раней заключаныя саюзы и пагадненни. Прывилей устанаулвау, што князь не меу права адмяняць або змяняць законы, пастановы и судовыя рашэнни, прынятыя сумесна з Радай.

Прывилей забараняу службовым асобам вымагаць у падначаленых i насельництва звыш устаноуленых плацяжоу рознага роду падачки У арт. 16—20 вызначалися агульныя прынцыпы парадку прызначэння i пазбаулення дзяржауных пасад, нихто не мог быць пазбаулены пасады без вины, устаноуленай у працэсе публичнага разбирацельства.

У прывилеи абвяшчалася неабходнасць вынясення справядливых судовых рашэнняу, забаранялися хабары i судзейская неаб'ектывнасць. Устанауливалися пэуныя тэрмины разгляду спрау. У арт. 25, урад абавязвауся не узвышаць простых людзей над шляхтай.

Прывилей 1492 г. быу асабливай феадальнай канстытуцыяй, якая замацавала асновы грамадскага i дзяр-жаунага ладу ВКЛ, пануючага становишча класа феадалау и яго вярхоу — паноу.

У Гарадзенским прывилеи ад 7 снежня 1506г пацверджаны усе ас-ноуныя палажэнни прывилея 1492 г. i больш дакладна выказана яго значэнне. Змест яго значна адрозниваецца ад иншых. У им захоуваецца царкоуная формула , але адначасова падкрэсливаецца, што абранне вяликага князя адбылося са згоды i па жаданню ду-хоуных i свецких феадалау, а таксама иншых падданых i жыхароу ВКЛ.

Акрамя таго, у прывилеи пацвярджалися «усе правы, вольнасци i граматы», выдадзеныя цэрквам, духоуным i свецким феадалам.

Новым быу запис аб праве падданых падаваць чалабитныя i иншыя скарги {арт. 8).

Выданнем прывилея ад 7 снежня 1506 г. завяршыуся першы этап развщця беларускага права у форме прывилеяу.