Мұғалімдерге үшін әдістемелік ұсыныстар
1 Алдын ала тәжірибе
потенциалды энергия және өрлеу күшімен оқушылар таныс.
Созылған серіппедегі энергияны бірден есептеуге болмайды, себебі созылу ұлғайған сайын күш өзгермейді.
2. 2 Алдын ала тәжірибе
Берілген тәжірибеде оқушылардың білетін,берілген жағдайда жұмсалған энергия өрлеу жұмысында жоғалмайды.Ол энергияның басқа түрлеріне өзгереді,берілген жағдайды бұл керіліс энергиясы немесе кинетикалық энергиясы.Бақылаудан олардың білетіні гірдің құлаунаң кейін жүйеде энергия қалады:гірді жіберсе ол көтеріледі жоғарға.
3.Негізгі тәжірибе
Энергияны сақтау заңың қолдана отырып, Ws = Wh шиыршықты серіппенің серпімділік өзгеру энергиясын оның созылуына тәуелді екенің табыңыздар.Туындалған есептер нәтижесінде оқушылар шиыршықты серіппенің серпімділік өзгеру энергиясы оның созылу квадратына пропорционалды.екеніне қорытынды жасайды.
Нәтижелер
кесте.
m, г |
Δlсм |
h,см |
Fg,Н |
Wh, Н см |
s, см |
Ws, Н см |
С |
10 |
3,15 |
6,3 |
0,1 |
0,63 |
6,3 |
0,63 |
1 |
20 |
6,4 |
12,8 |
0,2 |
2,56 |
12,8 |
2,56 |
4,1 |
30 |
9,8 |
19,2 |
0,3 |
5,76 |
19,2 |
5,76 |
9,1 |
40 |
12,8 |
25,6 |
0,4 |
10,24 |
25,6 |
10,24 |
16,3 |
Есептеулер
Гірдің потенциалды энергиясы:
Үстелдің бетін тербелістегі гір төменгі бөлігімен тисе, онда потенциалды энергия нөлге тең; салмақ кемдігі бар шиыршықты серіппедегі s=h серпімділік өзгеру энергиясы
тең.
Гук заңынан
аламыз.
Өлшеу нәтижелері негізінде
оқушылар келесі пропорционалдықты
шығаруға тиісті
Ескертпе
Жоғарыда берілген мағынаның мәні егер бос ілінген серіппедегі кинетикалық энергия нөлге тең. Басқа жағдайларда, қашан Wk ≠ 0, келесі формула дұрыс:
Дененің кинетикалық энергиясы өзгеруімен күштің жұмысын салыстыру |
ФЗ.10-11 01.5 |
1. Серіппенің созылуындағы және жүктің өрлеуіндегі динамометр көрсеткіштерінің қандай айырмашылығы барын бақылаңыздар?
Созылу үлкейгенмен күш те үлкейеді, гірді көтеруге жұмаслған күш биіктікке тәуелді емес.
2. Wh өрлеу жұмысына қойылған, биіктіктегі h массалы m жүк Wn потенциалды энергия иеленуіне тең. Серіппеде ілінген жүкті сіз түсіргенде потенциалды энергия қайтадан өзгереді. Өткен тәжірибедегі потенциалды энергия туралы не айтуға болады?
Жұмыс өрлеуі жартылай биіктікті тербеліс амплитудасына өзгереді.
3. Егер серіппеге бекітілген гірді үстелге тиетіндей төменге тартады өрлеуге жұмсалған, гір өрлеу жұмысынан босатады. Егер гірді жіберсек не болады?
Өрлеу жұмысы тербеліске өзгереді.
4. Берілген құбылысты түсіндіріңіздер.
Энергия – потенциалды энергия
Wh,
өрлеу жұмысымен бірлескен - Ws
серпімділік өзгеру
энергиясына айналады. Үстелде потенциалды
энергия бастапқы энергияға тең. Жүйеде
орналасқан серпімділік энергиясы гірді
жібергенде қайта босайды және қозғалыс
энергиясына өзгереді (кинетикалық
энергия Wk және
гірдің потенциалды энергиясы: 
)
5 h, m және Fg мағыналарынан Wh өрлеу жұмысын есептеңіздер.
6. 2 кестеге Ws = Wh серпімділік өзгеру энергиясын және s = h созылуды жазыңыздар.
7. 10 г мағынасы үшін және әр үлкен мағынадан жекесін табыңыздар, серпімділік өзгеру энергиясының мағынасынан с коэффициентің есептеңідер. Нәтижелерді 2 кестеге жазыңыздар. Осы мағыналар туралы не айтуғаболады?
Мағыналар қатары (жинақталған) – 1, 4, 9, 16, олар 1, 2, 3, 4 квадраттарына сәйкес.
8. Алынған мағыналар негізінде Ws , s тәуелдік графигін кұрыңыздар (3 сур.). Алынған қисықты суреттеңіздер.
3 сур.
9
.
Есептеулер мен өлшеулердің нәтижелерінен
s және W арасындағы тәуелдікті орнатыңыздар.
Ауаның ылғалдығын өлшеу |
|
ФЗ.10-11 02.1 |
Деңгей: негіздік ( 10 сынып)
Оқу үшін тақырып: ауаның ылғалдығы, салыстырмалы және абсолюттік ылғал.
Мақсаты: ауаның ылғалдығын анықтайтын әдістермен танысу және олардың біреуінің көмегімен сынып бөлмедегі салыстырмалы ауа ылғалын өлшеу.
Қолданылған ұғымдар: ылғалдылық, салымтырмалы ылғалдылық, абсолюттік ылғалдылық
Жабдықтар:
№ |
Атауы |
коды |
Мөлшері |
1 |
Оқу термометрі, -10...+1100С |
38005.10 |
2 |
2 |
Штативті негіз |
02001.00 |
1 |
3 |
Штатив ті өзекше, 250 мм, |
02031.00 |
1 |
4 |
Штатив ті өзекше, 600 мм, |
02037.00 |
1 |
5 |
Дөңгелек немесе тік бұрышты оқтамаларға арналған қысым - саптау |
02043.00 |
2 |
6 |
Шыны түтікшелерге арналған ұстағыш |
05961.00 |
1 |
7 |
Өлшеуіш цилиндр, 100 мл, пластмасс, сумен |
36629.01 |
1 |
8 |
Марля кесегі |
|
1 |
Қондырғы
1 сур.
Штатив негізіне өзекшені тігінен орнатыңыздар.
Оған жан-жақты ұстағыш көмегімен шыны түтікшелерге арналған ұстағышты бекітетін 250 мм өзекшені көлденең бекітіңіздер.
Ұстағыштың қысқыштарына екі термометрді қойыңыздар.
Екі қабат марлямен оралған термометрдің астына ұзартылған шетімен сұйықтықпен ыдысты орналастырыңыздар.
Марляны термометрге жіппен бекітіңіздер.