Жұмыстың орындалуы

• h = 20 см биіктігінде еңіс жазықтықтың бір шетін бекітіңіздер ( 2 сур. қар.).

• динамометр көмегімен арбашаны h биіктігіне көтеріңіздер және F_g ауырлық күшін (салмағын) анықтаңыздар. Алашаның жоғары шетіндегі пластинаға арбашаны орнатыңыздар.

• Арбашаны алаша бойымен төмен түсіріңіздер және динамометрдің көмегімен алашаның 1 Н жоғарғы шетіне, алаша бойымен біркелкі ақырын көтеріңіздер.

ПӘК жантайған жазықтықты есептеу

ФЗ.7-9. 02.15

• F күшін өлшеңіздер және оларды кестеғе жазыңыздар.

• Еңіс жазықтықта арбашаның өтілуін l арақашықтық өлшеңіздер.Нәтижесін жазыңыздар.

• Арбашаны 50, 100 және 150 г массалы гірлермен дәйекті түрде жүк салып толтырыңыздар; өлшемді қайталаңыздар.

• h биіктігін 30 см дейін үлкейтіңіздер және өлшемдерді қайталаңыздар. Барлық алынған нәтижелерді кестеге толтырыңыздар.

Есеп-қисаптар және нәтижелер

гір массасы

өтілген арақашықтық

h, см	m, г	Fg, Н	F, Н	Апайд Дж	Атол Дж	ПӘК%
20	50
	100
	150
	200
30	50
	100
	150
	200

1. h биіктігіне арбашаны көтеру бойынша жұмысты есептеңіздер: А_пайд= h F_g және нәтижесін кестеге жазыңыздар.

2. А_тол=l·F жұмсалған жұмысты есептеңіздер, және нәтижелерді кестеге жазыңыздар.

3. Еңіс жазықтығы әрекетінің пайдалы коэффициентін санаңыздар.

4. Жұмсалған жұмыспен, ауырлық күшінен арылу бойынша жұмысты салыстырыңыздар.

F_g салмағы (ауырлық күші) және F тарту күші неге өзара тең емес? Жеке қағаз парағына күш параллелограммасын құрыңыздар.

5. Егер алашаның жоғарғы шетінен арбашаны жіберсек не болады?

6. 4 пунктегі құбылысты түсіндіріңіздер.

7. Еңіс жазықтығының қандай практикалық қолданымы бар?

ПӘК жантайған жазықтықты есептеу

ФЗ.7-9. 02.15

Мұғалімдер үшін әдістемелік ұсыныстар

Берілген тәжірибеде оқушылар ауырлық күшінен нүктенің өрлеуінің басынан аяғына дейін өткен арылу жұмысы жолдан тәуелді емес екенің меңгеруге тиіс.

Сол үшін олар бір жағынан қажетті биіктікке дененің өрлеуіне қажетті жұмысты, ал екінші жағынан әр түрлі еңіс бұрыштарынан еңіс жазықтық бойымен дене өрлеуіне жұмсалған жұмысты есептеңіздер.