Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Тесс на казахском.doc
Скачиваний:
1
Добавлен:
01.05.2025
Размер:
27.54 Mб
Скачать

Жұмыстың орындалуы

  1. Динамометрдің құрылысымен танысыңыздар.

  2. Диномометрді штативке бекітіңіздер.

  3. Құралды өлшеуді орындауға дайындаңыздар. Ашық ілгішке тұзақты кигізіңіздер.Қондырғы бұранданы ұстап түрып, динамометр тілін шкаланың нөлдік бөліміне қойыңыздар.Бекіткіш бұранданы бұрап қойыңыздар.

Сұйықтықты үстіңгі керумен өлшеу

ФЗ.10-11

02.3


  1. Мензуркаға суды құйыңыздар және оны тұғырыққа орнатыңыздар. Ұстағыштың бұрандасын бұрай отырып, ілмек суға толық батырылғанша сұйықтық бар ыдысты осындай деңгейге дейін көтеріңіздер.

  2. Енді ақырындап суы бар мензурканы түсіріңіздер. Бұл үшін сақина артынан тартылған сұйықтық пленкасы жыртылғанша дейін ұстағыштың бұрандасын бұрау керек. Динамометр шкаласымен пленканың жарылу күшін өлшеңіздер.

  3. Б арлық есептеулер мен өлшеулердің нәтижелерін кестеге еңгізіңідер.

  4. Үстіңгі керу коэффициентің формула бойынша есептеңіздер: осы жағдайдағы пленканың үстінің ұзындығы

  5. Өлшеуді 3 рет қайталаңыздар. Үстіңгі керу коэффициентінің ортақ мағынасын шығарындар.

  6. Судың бетіне бірнеше тамшы сабын ертінідісін қосыңыздар.

  7. Өлшемдер мен есептеулерді қайталаңыздар, нәтижелерді кестеге жазыңыздар.

Нәтижелер және есептеулер

1Кесте

Сұйықтық

Fү.к. пленканың

жарылуындағы күші

σ1 , Н/м үстіңгі керу коэффициенті

σ1 , Н/м ортақ мағына

1

Су

2

3

4

Сабын ерітіндісі

5

6

1. Сұйықтықтың үстіңгі керу болғандығы немен қамтамасыз етіледі?

2. Неге бір денелер сумен суланада, ал басқалары жоқ?

3. Үстіңгі керу коэффициенті температурадан қалай тәуелді?

Сұйықтықты үстіңгі керумен өлшеу

ФЗ.10-11.

02.3

Мұғалімдер үшін әдістемелік ұсыныстар Сұйықтықтың үстіңгі керуінің анықтамасы

Сұйықтықтың жоғарғы бетіндегі қабатта болатын молекулалар, сұйықтықтың ішіне бағытталған басқа молекулалардың керу күшіне әсер етеді. Молекулалардың ішкі қабатынан сыртық қабатына шығу үшін молекулярды керу күшінің әсеріне қарсы жұмыстың орындалуы қажет. Нәтижесінде сұйықтықтың жоғарғы қабатындағы молекулалар энергия артықшылығына ие. Бұл энергия сұйықтықтың үстіңгі дербес энергиясы деп аталады.

Сұйықтықтың тепе-теңдік күйінде үстіңгі дербес энергия минимумға ұмтылады, сұйықтық өз аланың кішірейтуге ұмтылғанда үстіңгі серпімділік пленка тартылады.

Ұзындығы l жұқа пленка пайда болғанда, сұйықтықтың бетіндегі шекара бойымен үстіңгі керу күші F әсер етеді, тең

қ айда δ – үстіңгі керу коэффициенті; көбейткіш 2 тұрған себебі пленка екі бетке ие. Мұндан: