1837-1847 Жылдардагы Кенесары Касымулы бастаган улт-азаттык

котерилис.

1837 жылы Кенесары бастаган котерилис басталды. (Уш жуз тугел катысты)

Кенесары 1802 жылы дуниеге келген.

Кенесары Касым султаннын бел баласы.

Л. Майер «Кенесарыга козсиз ерлик тан еди»

1837 жылыдын аяк кезинде Кенесары хорунжий Рытовтын отрядын талкандады.

1838 ж Кенесарынын сарбаздары Коныркулжа Кудаймендиулынын ауылына шабуыл жасады.

Султан Кенесарынын туган карындасы Бопай бастаган сарбаздар Кокшетау округына шабуыл жасады.

1838 жылы 7 тамызда Кенесары сарбаздары Акмола бекинисин ортеп жиберди.

Акмола бекинисин К. Кудаймендиулы мен Карбышев коргады.

1840 жылы Орынбор Орынбор губернаторы патша окиметинин Кенесарыга кеширим жасауына кол жеткизди.

1841 жылы Кенесары хан сайланады.

Кенесары тусында мал осирушилер – зекет, ал дикандар – ушыр толеди.

Кенесары егиншиликпен айналысуды катты колдады.

Кенесары 20 мыннан туратын жасак курастыра алды.

1842 жылы Орынбор губернаторы Перовскийди Обручев алмастырды.

1842 жылы Сотниковтын отряды Кенесарынын ауылына каракшылык жасады.

Кенесарынын айели Кунимжан

1843 жылы Ресей императоры Кенесарыны устауга жарлык берди.

Кенесарыны устауга Лебедев бастаган 300 солдаттан туратын отряд жиберилди.

1843 жылы тамыз айында А. Жантореулы мен Б.Айшуакулы бастаган жасак курылды.

1844 жылы шилденин 20-сынан 21-ине караган туни Кенесары хан Тобыл озенинин жогары агысында Жанторе султаннын аскерине куйрете соккы берди.

1844 жылы тамызда Кенесары солдаттары Екатерина станицасына шабуыл жасады.

1845 жылы акпан айында Орынбор басшылыгы Кенесары ханга Долгов жане Герн бастаган елшилик жиберди.

1845 жылы Долгов пен Герн ханга келди.айели Кунимжан кайтарылды.

Кокан хандыгына карсы куресте Кенесары Жанкожа Нурмухаммедулы батырдын комегине суйенди.

1845 жылы Кенесары хан Кокан хандыгынын Жанакорган,Жулек жане Созак бекинистерин тартып алды.

1846 жылы Коканнын Мерке бекинисин басып алды.

Кенесарыга улы жуздин Сураншы ,Байсейит ,Тайшыбек колдау корсетти.

Кенесары кыргыздарга «менин мунда келген максатым ,сендермен жауласу ,кан тогису емес ,кайта казактар мен кыргыздардын басын косып ,оларды кушейту,Коканнын кол астынан болип алу ,кокандыктардын кысымынан куткару болып табылады »

Кыргыздар келисимди бузып Саурык батырдын ауылына шабуыл жасады Саурык батырды олтирди

1847 жылы сауирде Кенесары он мындай колмен Кыргызстаннын жерине басып кирди

Кыргыздармен шайкас Ыстыккол мен Шу озеннин жогаргы агысы аралыгында Кекилик сенгир тауында отти.

Кенесары мен кыргыздар шайкасы жайлы жазып калдырган Л.Мейер

Нысанбай Жаманкулулы(1812-1871) «Наурызбай- Каншайым »дастанында баяндайды.

Кенесарынын кегин алу ушин улы Сыздык Кыргызстанга бирнеше жорык жасады.

Манап –кыргыздардын аксуйек рубасылары

Номадтар –кошпели казактар.

Агыбай Конырбайулы (1802-1885)- атакты батыр аскери колбасшы Кенесарынын сериктеринин бири аргын тайпасынын шубыртпалы руынан шыккан.

Наурызбай батыр Касымулы (1822-1847)-султан батыр Кенесарынын бауыры

Горчаков Петр Дмитриевич (1775-1868)-батыс Сибирдин 1836 жылдан 1850 жыга дейиинги генерал –губернаторы

Улы жуздин Ресейге косылуы

Сырдария ониринин казактары ыкпалды хан Аргынгазыга улкен умит артты.Бирак оны Петербургке бара жатканда устап алып,Калуга каласына жер аударды .

1812 жылы Улы жуз казактары ресейдин кол астына отуди сурады

1819 жылы Ресей окимети Суйик султаннын отинишин кабылдап,55 мын 500 казак Ресей кол астына отти

1824 жылы Улы жуздин 14 султаны ,165 мынга жуык ер адам Ресей кол астына отти.

Аягоз 1831 бекинистери курылды

Актау 1835 бекинистери курылды

Улытау 1835 бекинистери курылды

Капал 1846 бекинистери курылды

1848 жылы Ресей империясы Улы жуз ушин пристав тагайындады,пристав Батыс сибир генерал-губернаторына багынды .приставтын миндети Жетису мен Онтустик Казакстан аймактарын басшылык ету.

1851 жылы Карбышев экспедициялык аскери балендей карсылыкка душар болмай ,Коканнын Тайшубек бекинисин басып алды.

1854 жылы Верный бекиниси курылды .

1857-1858 жылдары Шымкент пен Аулиеата аймактарынын жергиликти казактары Кокандыктарга карсы шыкты .

1860 жылы полковник Циммерман бастаган аскер Шу ангарына келип кирди

Кокан хандыгы Токмак жане Пишпек бекинистерин басып алды

1860 жылы кузде Ташкентте жалпы саны 20 мын адамга жететин армия курылды

Кокан аскерин Ташкенттин билеушиси Канат Ши баскарды

1860 жылы 21 казанда Узынагаш бекинисинде шешуши шайкас болды

1863 жылы Проценко командашы болган орыс отряды Жумгал жане Куртка бекинистерин басып алды

1864 жылы Ресей аскерлери Мерки бекинисин басып алды,Аулиеата Шымкент Туркистан калаларына шабуыл жасады

1865 жылы Ресей Туркистан каласын басып алды.

1833 жылы Орынбор олкесинин аскери губернаторы болып В.А.Перовский болды

1834 жылы Мангыстауда Новоалександровский камалынын негизи каланды

1847 жылы Ресей аскерлери Сырдария озенинин сагасын басып алып ,онда Райым камалын ,1848 жылы Казалы бекинисин салу колга алынды.

1853 жылы Ресей Коканнын ири бекиниси Акмешитти басып алды.

1861 жылы патша окимети Жанакорганды басып алды

1867 жылы ол аумактар Туркистан генерал-губернаторлыгына курамына енгизилди

1873 жылы Ресей аскери экспедиция корпусы Хиуа хандыгынын астанасын басып алды

1865 жылы Туркистан аймагы курылды ол Орынбор генерал-губернаторына багынды

1867 жылы орталык Ташкент каласында орналаскан Туркистан генерал-губернаторлыгын куру туралы жарлык шыкты

Туркистан олкесинин басшысы генерал Г.А.Колпаковский алгаш болып Ресейден Казакстанга ?аза? шаруаларды кошируди бастады(коби славяндар)

1867 жылы Жетису ?аза?тарынын аскери курылды

Жетису олкесине коныс аударган арбир ер адамга 30 деситинадан жер берилди .олар 15 жыл аскери кызмет аткаруга миндетти

19 гасырдын 60 жылдарынын орта шенинде Казакстан Ресейге косылу аякталды

Плацдарм-аскери операциялар азирленетин,жаттыгулар откизетин алан

Арынгазы Абилгазыулы(1833кайтыс болган)1816-1821 жылдары билик еткен Киши жуз ханы

Казактардын Ортаазиялык хандыктар мен патша окиметине карсы котерилистери

1808 жылы Кокандыктар Ташкентти басып алды

1814 жылы Кокандыктар Туркистанды басып алды

1818 жылы Кокандыктардын Акмешит бекиниси Сырдариянын он жагалауына коширилди

1835 жылы Куандария озен бойында Куртобе бекиниси салынды

1847 жылы Казакстанга Хиуанын ири жорыктары болды

Жанкожа Нурмухаммедулы (1780-1860)туган

Жанкожа Кишкене шекти руынын басшысы

М.Тынышбаев Жанкожа туралы «барлык уш жузге ортак батыр ари би ,казактардын бостандыгы жолындагы атакты курескер Жанкожа батыр орыстарды да ,хиуалыктарды ,кокандыктарды да мойындамады»

1835 жылы Жанкожа Хиуанын Бабажан бекинисине жорык жасады

1836 жылы Жанкожа Хиуанын Бескала бекинисин тас талкан етти.

1843 жылы Жанкожанын жасагы Хиуанын Куандария бекинисинин тас талканын шыгарды

1845 жылы Жанкожа батыр Кенесары мен Созак бекинисин басып алуга катысты

1847 жылы Хиуанын Жанакала бекинисин талкандады

Жанкожа Нурмухаммедулынын патша окиметине карсы куреси (1856-1857 )

1856 жылы желтоксанда Сыр бойы казактарынын Ресейге карсы котерилиси басталды

1856 жылы желтоксаннын аяк кезинле Казалы камалы коршауга алынды

1857 жылы 9 кантар шешуши шайкас Арыкбалык шаткалында отти

1860 жылы Жанкара колинин басында Жанкожа батыр каза болды.

Жанкожа батырдын олими туралы суреттеген Л.Мейер

Есет Котибарулы (1807-1888)туган

Есет Котибарулы туралы жазган агылшын зерттеушиси Бульжер Демитриусь Чарлз

1838 жылы Есет батыр Елек бекинисине шабуыл жасады

1847 жылы жазда Жем озенинин бойында Есет батыр патша окиметине шабуыл жасады

1855 жылы Есет батыр билеуши султан Арслан Жантореулын олтирди

1858 жылы Есет батыр Ресей империясымен келисим жасады

1873 жылы Хиуага карсы Ресеймен белсене катысты

Казактардын ойындары мен спорттык жарыстары

Талими егис-колдан суарылмайтын егин

Жонышка-мал азыктык кунарлы дакыл

Нурмагамбет Баймырзаулы (1864-1919) атакты балуандардын бири.

Кажымукан Мунайтпасулы (1886-1948)- казактын улы балуаны

Кажымукан Акмола облысынын Караоткел ауылында дуниеге келген

Кажымукан 1904-1907 ж Петербургте классикалык курес жане цирк онерин уйренди 1909 жылы классикалык курестен Ригада откен дуние жузилик бириншиликте жулдели орынды женип алды 1911 жылы Варшавада откен чемпионатта 1 ши орын алды.

1913 жане 1915 жылдары «Сегизмунд белдиги»атты жулдени женип алды.

Абу Али ибн сина (980-1037) Европада ол Авиценна деген атпен белгили

Кымызмурындык –кымыз ашыту маусымынын басталуына байланысты адет-гурып

Баллюзек Лев (1822-1899) казактардын адет-кукыктарын зерттеуши. 1865 ж. Торгай облысынын аскери губеранторы болып тагайындалган, 12 жыл истеген.

Семей ишки округынин курылуы.

1788 жане 1798 жылдары патша окимети казактардын Ертистин он жагалауына туракты туруга кошип баруга ресми руксат етти.

1819 жылгы есеп бойынша, «ишки казактардын» 2250 шаруашылыгы болды. Олардын 1200- туйе, 70 мынга жуык – жылкы, 13 мындай – сиыр, 14 мындай –кой, ешки бар еди.

1851ж. Ертистин он жагында 18985 кошпели жане жартылай отырыкшы казактар турды.

1824 ж. бастап Солт Шыгыс Казакстаннын далалык болигинде далалык округтар биринен сон бири курыла бастады.

1854 ж. 9 мамырда «Семей облысын баскару туралы ереже» шыкты.

Ертистин он жагалауындагы казактардын жанадан Семей ишки округы курылды. Онын аумагынын ени – 300-400 шакырым. Ал узындыгы-800 шакырым. Семей округы Омбы бекинисинен Оскемен бекинисине дейин созылды.

1868 ж. Семей ишки округы жойылды.

Султанбек торе – Абылайдын немере туысы. Орта жуздин султаны. Ол Ертис бойындагы казактарды баскарды.