Дәрістік кешен –контент (дәрістер тезисы, иллюстративті және үлестірмелі материал, ұсынылған әдебиеттер тізімі)
«Windows-та бағдарламалау және HCI» пәні бойынша
Мамандығы: 5В070300 Ақпараттық жүйелер
Пәні бойынша: Windows-та бағдарламалау және HCI
Автор: «Туран» университетінің профессоры а.ғ.к, Бияшев Рустам Гакашевич
Білім алу технологиясы : кредитті
Білім алу формасы: күндізгі/сырттай
Тілдік бөлім: орыс тілі
Студенттің білімін бағалау жүйесі: рейтингті
Алматы, 2012
1-дәріс. PHP-ге кіріспе.
Біз PHP тілінің синтаксисінің негізгі элементтерін үйренуге кірісеміз. Инструкцияның бөлінуі, коментарийлер, айнымалылар, константалар әдістерін қарастырамыз.
Негізгі синтаксис
PHP–де ең бірінші синтаксиске қатысты білуіміз керегі- HTML-кодта ол қалай орналасады.
Инструкцияның бөлінуі
PHP-дегі программа (басқа кез келген программалау тілінде) –командалар жиыны (инструкциялар). Программа өңдегішіне бір команданың екінші командадан ерекшеленіп тұруы қажет. Бұл үшін арнайы символдар –бөлгіштер қолданылады. PHP де басқа тілдер сияқты нүктелі үтірмен аяқталады.
Жабушы тег «?>»инструкцияның аяқталуын білдіреді, сондықтан оның алдында нүктелі үтір қойылмайды. Мысалы, келесі екі фрагменттің эквивалентті кодын анықтайық:
<?php
echo "Hello, world!"; // нүктелі үтір
// команданың соңында
// міндетті түрде
?>
<?php
echo "Hello, world!" ?>
<!-- нүктелі үтір
"?>" -->
Комментарийлер
Программа жазу барысында көбінесе кодқа ол кодтың өзіне әсер етпейтін, тек оны түсіндіретін қандайда бір коментарийлер жазу қажеттілігі туындайды. Бұл бірнеше адам жұмыс істегенде үлкен бағдарламаларды жазу кезінде өте маңызды.Басқа программалардағы сияқты PHP де коментарийдің бірнеше түрі бар: Си стилінде, С++ және Unix. // и # символдары біржолды коментаридің басталуын білдіреді.
Мысал 1.1. PHP –де коментарийлерді қолдану
<?php
echo "Меня зовут Вася";
// біржолды коментарий
// С++ стилінде
echo "Фамилия моя Петров";
/*бұл көпжолды коментарий
*/
echo"Я изучаю PHP в INTUIT.ru";
# Unix стилінде
?>
Айнымалылар, константалар және операторлар
Айнымалылар, константалар және операторлар әр тілде ең маңызды элементтер болып табылады.Енді бұл элементер PHP-де қалай ерекшеленетінін қарастырайық.
Айнымалылар
Айнымалылар PHP-де доллар белгісімен белгіленеді. Мысалы:
$my_var
Айнымалылардың атауы PHP-дегі басқа атаулар сияқты үлкен әріптермен басталады.
PHP-де 3 айнымалыны мағынасы бойынша иемденеді.
Мысал 1.2. Мағына бойынша меншіктеу
<?php
$first = ' Text '; // меншіктейміз $first
// мағына
// ' Text '
$second = $first; // меншіктейміз $second
// мағына
// айнымалы $first
$first = ' New text '; // өзгертеміз
// мағына
// $first
// ' New text-ға '
echo " first атаулы айнымалы" .
"тең $first <br>";
// $first мағынасын енгіземіз
echo " second атаулы айнымалы " .
" $second" тең;
// $second енгіземіз
?>
Бұл скриптің жұмыс нәтижесі келесідегідей болады:
first атаулы айнымалы New text-ке тең.
second атаулы айнымалы Text –ке тең.
$second.
Константалар
Өлшемдерді сақтау үшін скриптің орындалу барысында өзгеріске ұшырамайтын константалар қолданылады Ондай өлшемдер константалар, паролдер т.б. болуы мүмкін. Константаны қалай анықтауға болады? Бұл үшін арнайы define() функциясы қолданылады. Оның синтаксисі мынадай:
define("константа_атауы",
"константа_мағынасы",
Мысал 1.4.PHP-дегі константалар
<?php
// константаны анықтаймыз
// PASSWORD
define("PASSWORD","qwerty");
define("PI","3.14", True);
// PASSWORD шығарамыз,
// т.е. qwerty
echo (PASSWORD);
// qwerty шығарамыз
echo constant("PASSWORD");
echo (password);
/* password пен ескерту шығады
echo pi;
?>
Операторлар
Операторлар айнымалымен, константамен әртүрлі әрекеттер орындауға мүмкіндік береді. Айнымалылар мен константалар-бұл негізгі және қарапайым форма болып табылады.
2-дәріс. Айнымалылар және деректер типтері.
Деректер типтері кез келген программалау тілінің негізі болып табылады. РНР –де 6 негізгі деректер типтері бар:
бүтін сандар;
нақты сандар;
жолдар;
массивтер;
объекттер;
логикалық өлшемдер.
Бүтін сандар
Бүтін санның түбір бөлігі болмайды, ол бір немесе бірнеше цифрдан тұрады. Бүтін санға мысал:
5 591 52
Нақты сандар
Нақты сандардың түбір бөлігі болады. Ол жоғарыланған нақтылықты анықтайды, мысалы температура, ақша өлшемдері.
Массивтер
Массив біртипті элементтер тізімін ұсынады.2 типті массив болады. Біртипті массивте элемент индекспен анықталады.Екітипті массивте логикалық байланыстар, кілттер қолданылады.
Объекттер
РНР-дің бесінші деректер типі.Бұл тип арнайы шаблондар арқылы көрініс табады.Бұл басқа типтерден айырмашылығы нақты хабарландырылуы қажет. Объект- бар-жоғы экземплярлар класы. Класты хабарлау мысалы:
Class appliance { var $power; function set_power($on_off){ $this->power= $on_off; } } ...
3-дәріс. Формалар.
Көптеген веб-сайттарда деректерді өңдеу мен алу үшін қолданылады. Мәліметті енгізу HTML формасын қолданғанда жүзеге асырылады.
Форма туралы жалпы мәлімет
Мәліметтерді енгізуде көптеген басқарушы элементтер қолданылады. Формада жасырын өрістер болуы мүмкін, жасырын өрістер пайдаланушы атынан өзгермеуі керек.
Бір бет бірнеше формадан тұрады, сондықтан формалар бірінен бірі ажыралып тұруы шарт.Екі тапсырма да HTML тегінің келесі формаларымен қорытындыланады:
<form action = "әрекет" method = "әдіс"> - форма элементі -</form> |
Көрсетілген фрагменттерден 2 маңызды элементтер көрсетіледі: әрекет және әдіс. Екі әдіс бар:
get әдісі барлық деректер формасын URL соңында жібереді. Көптеген шектеулері үшін бұл әдіс сирек қолданылады.
post әдісі барлық деретер формасын теле сұранысқа жібереді.Бұл әдіс жиірек қолданылады.
Форманың элементтері
Наше знакомство с построением форм начнется с элементов, ориентированных на ввод с клавиатуры. Таких элементов всего два — текстовое поле (text box) и текстовая область (text area).
4-дәріс. Сандардың қолданылуы.
Операторлар
Оператор кейбір әрекеттерді символды түрде көрсетеді. Операторлардың көбісі программсттерге белгілі, бірақ РНР-де операторлар типтерін біріктіретін екі операнда автоматты түрді орындалады.
Кесте 4.1. РНР операторлары.
Оператор |
Ассоциативтілік |
Мақсат |
() |
- |
Приоритеттің өзгеруі |
new |
- |
Объект экземплярларын құру |
! ~ |
П |
Логикалық теріске шығару, разрядті теріске шығару |
++ -- |
П |
Инкремент, декремент |
@ |
П |
Қателерді жасыру |
/ * % |
Л |
Бөлу, көбейту, қалдық |
+ - . |
Л |
Қосу, алу, конкатенация |
<< >> |
Л |
Солға жылжу, оңға жылжу |
< <= > >= |
- |
Аз, аз немесе тең, үлкен, үлкен немесе тең |
== != === <> |
- |
Тең, тең емес, идентитті, тең емес |
& ^ | |
Л |
Разрядты операциялар AND, XOR и OR |
&& || |
Л |
Логикалық операциялар AND и OR |
?: |
П |
Тернарный оператор |
= += *= /= .= |
П |
Операторды меншіктеу |
%= &= |= ^= |
|
|
<<= >>= |
|
|
AND XOR OR |
Л |
Логические операциялар AND, XOR и OR |
Оператор концепциясымен танысып болған соң келесі мысалдар түсініктірек болады:
$а = 5; // 5 бүтін санын меншіктеу айнымалы $а $а = "5" жолдық өлшемді меншіктеу; // "5" айнымалы $а $sum = 50 + $some_int; // 50 суммасын меншіктеу + $some_int айнымалы $sum $wine = "Zinfandel"; // Жолды меншіктеу"Zinfandel" айнымалы $wine $inventory++; // 1-ге үлкейту $inventory |
Мысалы:
$total_cost = $cost + ($cost * 0.06); // 6-пайыздық бағаға қосады. |
тем, что оператор присваивания (=) обладает правосторонней ассоциативностью.
Математикалық операторлар
Математикалық операторлар (кес. 4.2) көптеген математикалық операциялар орындау үшін қолданылады.
Кесте 4.2. Математикалық операторлар.
Мысал |
Атауы |
Результат |
$а + $b |
Қосу |
Қосындысы $а және $b |
$а-$b |
Алу |
Алындысы $а және $b |
$а*$b |
Көбейту |
Көбейтіндісі $а және $b |
$а/$b |
Бөлу |
Бөліндісі $а ның $b ға |
$а % $b |
Қалдық |
Бөліндінің қалдығы $а ның $b ға |
5-дәріс. Жолдардың қолданылуы.
Мысал 5.1. Жолдар тапсымасының әдісі
<?php
echo 'Мұндай жолда айнымалылар көбінесе өңделмейді;
echo "Мұнда айнымалылар өңделеді";
echo <<<EOT
Мұнда да айнымалы ретінде өңделеді.
EOT;
?>
Біз echo функциясын осы уақытқа дейін де қолданғанбыз. Негізі echo – функция емес, тілдік конструкция болып табылады, сондықтан оны шақырған кезде дөңгелек жақшаны қою міндетті емес. Оларды үтірлермен ажыратады, және конкатенция операторының көмегімен біріктіреді.
Мысал 5.2. echo функциясын қолдану
<?
echo "Пришел ", "увидел ", "победил ";
// "Пришел увидел победил" жолын шығарады
echo "Пришел " . "увидел " . "победил ";
// бұл да жолды шығарады
// "Пришел увидел победил"
echo ("Пришел ", "увидел ", "победил ");
// unexpected қатесін береді','
?>
Echo командасы үшін қысқарған синтаксис бар:
<?=жол_шығару?>
Мұнда жол_шығару параметрі жолдан тұрады.
Мысалы, мына скрипт "Меня зовут Вася" экранға қызыл түсте шығады:
<? $name="Вася" ?>
<font color=red>Меня зовут <?=$name?></font>
Жолда элементті іздеу
Жол құрамына кіретінін анықтау үшін strpos() функциясы қолданылады. strpos() синтаксисі мынадай:
strpos (бастапқы жол,іздеу жолы,
[қандай символдан іздеу керек])
strpos функциясының көмегімен жолдың бірінші пайда болу нөмірін бастапқы жолда табуға болады.Бұл strrpos()функциясы.Оның синтаксисі мынадай:
strrpos (бастапқы жол, іздеу символы)
strpos функциясыныңбасқа функциядан айырмашылығы көрсетілген соңғы символдың позицисясын табуға мүмкіндік береді.Жолдың позициясын іздеуге болмайды, тек символ позициясын іздеуге болады.
6-дәріс. Басқарушы структуралар
Шартты опреаторлар