
- •Методыка выкладання матэматыкі і практыкум па рашэнню задач
- •Дадатковая
- •Рэпрадуктыўныя, калі вучань выконвае заданні па ўзору (пісьмовае складанне трохзначных лікаў);
- •Варыятыўныя, калі вучань выбірае правільны адказ з некалькіх прапанаваных адказаў;
- •Творчыя, калі патрабуецца скласці новую задачу, рашыць праблемную задачу, прымяніць свае веды ў новых нестандартных ўмовах.
- •1) Калі лік а пры лічэнні называюць раней ліку в, то а менш в для любых натуральных лікаў. Гэта агульнае сцвярджэнне, якое называюць агульнай пасылкай. Абазначаюць: а(х) в(х).
- •2) 7 Пры лічэнні называюць раней, чым 8. Другое сцвярджэнне носіць прыватны характар. Яго называюць прыватнай пасылкай: а(а).
- •1. Праблемнае навучанне.
- •2..Праграмаванае навучанне
- •3, Пошукова-даследчая тэхналогія навучання..
- •1)Праблемнае ізлажэнне, пры якім настаўнік сам стварае праблемную сітуацыю, сам вылучае з яе праблему і ставіць праблемную задачу, сам яе рашае, сам правярае, ацэньвае ход і вынік рашэння;
- •2)Раблемна-пошукавы, або эўрыстычны, калі да пастаноўкі і рашэння, праверкі і ацэнкі вынікаў рашэння праблемнай задачы прыцягваюцца вучні;
- •3)Даследчы, калі пасля стварэння праблемнай сітуацыі настаўнікам пошукавую дзейнасць па пастаноўцы задачы, яе рашэнню, праверцы, ацэнцы хода і вынікаў рашэння вучні выконваюць самастойна.
- •1) Лінейнай, калі пасля вывучэння кожнай порцыі матэрыялу вучнем фармулюецца і правяраецца адказ на пытанне і пасля гэтага вывучаецца наступная порцыя;
- •2) Разгалінаванай, калі пасля вывучэння порцыі матэрыялу выбіраецца вучнем адзін з адказаў на пытанне, а пры няправільным выбары адказу тлумачыцца памылка і перавучваецца матэрыял;
- •3) Адаптыўнай, калі спалучаюцца абодва віды праграм у адпаведнасці з індывідуальнамі асаблівасцямі вучня. Праграмаванае навучанне можа ажыццяўляцца праз вучэбныя дапаможнікі або з прымяненнем эвм.
- •1. Прочитайте задачу1-ый уч. ----- кг
- •1Нструктаж па выкананню пройдзенаму матэрыялу
- •2) Визуальные, 3) аудиальные, 4) аудиавизуальные
- •1 Эпидиаскопы Радио Кодоскопы 2 3 Проигрыв.
- •П раводзіцца па-за ўрокаў з вучнямі не толькі аднаго, але і некалькіх класаў на добраахвотных асновах, якія вызначаюцца ўмовамі:
- •Прыёмы вучэбнай работы характэрызуюць спосабы здзяйснення вучэбнай дзейнасці. Яны падпарадкаваны вучэбным задачам, якія патрабуюць прымянення таго або іншага прыёма, ужо засвоенага вучнямі або новага.
- •1. Параўнанне канкрэтных велічынь ( даўжыні, плошчы, аб’ёму) спачатку “на вока”, а затым накладаннем, прыкладаннем, пераліваннем і г. Д.
- •2. Мадэляванне велічынь адрэзкамі. Параўненне велічынь з дапамогай адрэзкаў. Напрыклад:
- •5.Увядзенне мерак па вымярэнню велічынь. Мадэляванне велічынь адрэзкамі. Вымярэнне адрэзкаў меркай і паяўленне паслядоўнасці цэлых неадмоўных лікаў.
- •6. Пераход да меншай меркі і ўвядзенне дзеяння множання.
- •8. З дапамогай мадэлявання і пераходу да мерак у 10 разоў большых (меншых) за дадзеную ўводзяцца таксама дзесятковыя дробы, працэнты і дзеянні над імі.
- •Логическиеметоды: анализ и синтез, абстрагиро-вание и конкретизация, сравнение и аналогия, эмпирическое обобщение, рассуждения по индукции и дедукции;
- •1.Паўтарэнне прыёмаў складання і аднімання на аснове нумарацыі двухзначных лікаў.
- •3.Складанне, калі лік дапаўняецца да 10 і на аснове складу ліку вызначаецца і дадаецца да 10 лік, які застаўся.
- •4.Адніманне ад двухзначнага адназначнага ліку, калі памяншаемае прадстаўляецца ў выглядзе сумы двух складаемых, адно з якіх роўна аднімаемаму:
- •1) Калі лік а пры лічэнні называюць раней ліку в, то
- •2) 7 Пры лічэнні называюць раней, чым 8. Другое сцвярджэнне носіць прыватны характар. Яго называюць прыватнай пасылкай: а(а).
- •Выконваецца па плану
- •1. Множанне і дзяленне круглых лікаў:
- •Складанне з двумя пераходамі праз разрад.
- •9.Адніманне лікаў з прапушчанымі разрадамі
- •11. Алгарытмы аднімання аналагічныя алгарытмам аднімання трохзначных лікаў:
- •3. Дзяленне, калі дзялімае прадстаўляецца не сумай разрадных, а сумай зручных складаемых:
- •4. Састаўленне алгарытма пісьмовага дзялення трохзначнага ліку на адназначны лік.
- •5.Дзяленне трохзначнага ліку на адназначны, калі ў дзелі атрымоўваецца двухзначны лік:
- •6. Дзяленне, калі ў дзелі паяўляецца нуль.
- •1. Паўтарэнне нумарацыі трох- і чатырохзначных лікаў.
- •2. Выкарыстанне лічыльнікаў: паказ, дзе, на якім дроціку адкладваюцца адз. Тыс., дзес. Тыс., сотні тысяч.
- •3. Прымяненне табліцы разрадаў і класаў:
- •5. Складанне і адніманне найменных лікаў праводзіцца пасля папярэдняга прадстаўлення іх ў аднолькавых най-меннях і выконвацца так, як і над абстрактнымі лікамі:
- •2. Паўтарэнне прыёму пісьмовага множання 189 . Лік, алгарытму множання:1)пішу...,2)множу адзінкі... Х 4
- •3. Множанне ліку з нулямі ў канцы запісу: 189 000
- •5. Пісьмовае множанне найменных лікаў:
- •32832!456 1-Ае няпоўнае дзялімае 3283сот. У дзелі 2 лічбы.
- •Тэарэтычная аснова арыфметычных дзеянняў
- •5 І 4 лікавыя дадзеныя задачы
- •3. Да састаўленых задач падабраць патрэбныя выразы:
- •Из ряда данных составной задачи выбирают наиболее подходящую пару данных, находящихся между собой в той или иной зависимости
- •4 .Таблица
- •5.Схема
- •1.Запись решения рассмотренной задачи по действиям
- •8. Геометрический способ решения задачи Используя чертёж, найдём сумму отрезков:
- •1.Вывучэнне лікавых і літарных выразаў, роўнасцей і няроўнасцей
- •2.Навучанне рашэнню задач састаўленнем выразу і ўраўнення
- •3.Навучанне рашэнню ўраўўненняў і няроўнасцей з пераменннай
- •100•6– Колькасць сшыткаў, купленых у лінейку;
- •50•3 - Колькасць сшыткаў, купленых ў клетку і інш.
- •6 Па 100 сш Хсш Далей па чарцяжу
- •100•6 – Колькасць сшыткаў у лінейку
- •4. Рашэнне ўраўненняў і няроўнасцей з пераменнай спосабам падбору без вызначэння вобласці выбару.
- •6. Рашэнне больш складаных ураўненняў на аснове п.5
- •1. Актуалізацыя патрэбных ведаў.
- •2. Стварэнне праблемнай сітуацыі
- •3. Пастаноўка вучэбнай задачы.
- •6. Выкананне арыфметычных дзеянняў над найменнымі лікамі па тых жа алгарытмах і правілах, што і пры выкананні гэтых дзеянняў на абстрактных ліках.
- •Навучанне рашэнню задач праводзіцца ў 3-ы перыяды.
- •Падрыхтоўчы перыяд - знаёмства з залежнасцю паміж велічынямі: цаной - колькасцю - коштам; скорасцю-часам-адлегласцю; даўжынёй–шырынёй-плошчай прама-вугольніка і інш.
- •Асноўны перыяд - знаходжанне спосабаў рашэння задач з прапарцыянальнымі велічынямі.
- •Заключны перыяд - замацаванне спосабаў рашэння.
- •Задачы на прапарцыянальнае дзяленне
- •Задачы на знаходжанне ліку па двух рознасцях
- •6 У лінейку па той жа цане. Адноль 2 сш. ? р.
- •Задачы на рух
- •3Км/г, а длегласці - 16км) і чарцяжу
- •В личностно-логической модели а.А.Столяра одной из основных задач обучения математике ставится развитие логического мышления. Для этого в начальном обучении используются:
- •Логические методы: анализ и синтез, абстрагирование и конкретизация, сравнение и аналогия, эмпирическое обобщение, рассуждения по индукции и дедукции;
- •Логическиеметоды: анализ и синтез, абстрагиро-вание и конкретизация, сравнение и аналогия, эмпирическое обобщение, рассуждения по индукции и дедукции;
1. Праблемнае навучанне.
2..Праграмаванае навучанне
3, Пошукова-даследчая тэхналогія навучання..
Литература
Качалко, В.Б. Поисково-исследовательская технология началь-ного обучения математике /В.Б. Качалко. Мозырь: УО МГПУ им. И.П. Шамякина,2008.-149 с
Праблемнае навучанне на ўроках матэматыкі ажыццяўляецца шляхам стварэння праблемных сітуацый, выдзялення з іх праблем, пастаноўкі і рашэння праблемных задач. Напрыклад, вучням 1, 2, 3 і 4-га класаў прапанавалі разгледзець умову задачы: “Дадзены аднолькавыя прыклады з рознымі адказамі 200-100:20+5=4; 200-100:20+5=10;
200-100:20+5=190;200-100:20+5=196”(1). Што можна пра яе сказаць? Вучні 1-2-га класаў не заўважаць супярэчнасці, бо не ведаюць дзялення і парадку выканання дзеянняў з дужкамі. Для вучняў 4-га класа цяжкасці не будзе, бо такія заданні яны ўжо выконвалі. Толькі ў вучняў 3-га класа ўзнікне праблемная сітуацыя – інтэлектульная цяжкаць, якую яны могуць пераадолець, калі захочуць. Гэта становіцца магчымым пасля вывучэння дзялення і парадку выканання дзеянняў з дужкамі. Вучні могуць выдзеліць праблему – пытанне, якое ўзнікае ў выніку аналіза праблемнай сітуацыі і якое патрабуе самастойнай пошуковай дзейнасці:”Як паставіць дужкі, каб атрымаць запісаныя адказы?” ( 2 ). Па ўмове (1) і праблемнаму пытанню да яе (2) можна сфармуляваць праблемную задачу.
Выдзяляюць тры метады праблемнага навучання:
1)Праблемнае ізлажэнне, пры якім настаўнік сам стварае праблемную сітуацыю, сам вылучае з яе праблему і ставіць праблемную задачу, сам яе рашае, сам правярае, ацэньвае ход і вынік рашэння;
2)Раблемна-пошукавы, або эўрыстычны, калі да пастаноўкі і рашэння, праверкі і ацэнкі вынікаў рашэння праблемнай задачы прыцягваюцца вучні;
3)Даследчы, калі пасля стварэння праблемнай сітуацыі настаўнікам пошукавую дзейнасць па пастаноўцы задачы, яе рашэнню, праверцы, ацэнцы хода і вынікаў рашэння вучні выконваюць самастойна.
ПРАГРАМАВАНАЕ НАВУЧАННЕ звязана з разбіўкай вучэбнага матэрыялу на часткі, пасля якіх звычайна ставяцца кантрольныя пытанні па праверцы правільнасці сфармуляванага вучнем адказу або прапану-ецца выбраць адзін з некалькіх дадзеных адказаў. Самастойнае індывідуальнае навучанне працягваецца толькі пасля канстатацыі правільнасці сфармуляванага або выбранага вучнем адказу. Ажыцяўляецца навучанне з прымяненнем трох навучальных праграм:
1) Лінейнай, калі пасля вывучэння кожнай порцыі матэрыялу вучнем фармулюецца і правяраецца адказ на пытанне і пасля гэтага вывучаецца наступная порцыя;
2) Разгалінаванай, калі пасля вывучэння порцыі матэрыялу выбіраецца вучнем адзін з адказаў на пытанне, а пры няправільным выбары адказу тлумачыцца памылка і перавучваецца матэрыял;
3) Адаптыўнай, калі спалучаюцца абодва віды праграм у адпаведнасці з індывідуальнамі асаблівасцямі вучня. Праграмаванае навучанне можа ажыццяўляцца праз вучэбныя дапаможнікі або з прымяненнем эвм.
звязана з апошнімі двумя метадамі навучання. Распра- цоўваецца на кафедры МПА, выкарыстоўваецца на практыцы: Мазырская гімназия імя .Я.Купалы, АШ №14 г. Мазыра.
Тэхналогія заснавана на самастойным пошуку рашэння сістэмы вучэбных матэматычных задач узрастаючай цяжкасці. Спецыяльна для сістэмы ствараюцца прыёмы, метады і планы пошукавай дзейнасці вучняў, тэсты для маніторынгу пошуку рашэння задач з мэтай аператыўнага аказання дапамогі рашаючым,а таксама для карэкцыі вынікаў пошуку.Ажыццяўляецца пры гэтым рэфлексія і даследванне вынікаў працэсу пошуку спосабаў рашэння вучэбнай задачы.
Модель постановки, решения
и
исследования
задачи
Основным недостатком методики постановки и реше-ния задач является неразработанность способов управле-ния их составлением и решением путём самостоя-тельной поисковой деятельности учащихся (приёмов, методов и планов ПДУ). Создание таких способов вытекает из на-шей модели, учитывающей узловые элементы теории функциональных систем академика П.К. Анохина.
1 2 3 4 5 6 7 8
-
1-ый момент начинается с осознания решающим проблемной ситуации математического содержания, с анализа этой проб-лемной ситуации, вычленения области поиска, установления известных и неизвестных данных задачи и формулировки её требования. Для преодоления затруднений в прохождении данного момента разработаны проблемогенные приёмы ПДУ, облегчающие анализ проблемной ситуации с целью выделения условия и вопроса и формулировки проблемы в виде задачи. 2-ой момент. Решающий обычно пытается исследовать условие и вопрос задачи. Ученик, как показывают наблюдения, всегда ищет ответ задачи на основе известных способов решения, привлекает известные математические знания и собственный опыт. С целью улучшения эффективности такой работы разработаны актуализирующие приёмы ПДУ ( припоминание знаний и др.)
3.-ий момент. В связи с тем, что ученик решает задачу проблемного характера на основе известных знаний и прошлого опыта, которых ему недостаточно, часто возникает новая проблемная ситуация. Тогда решающий перекодирует задачу (записывает её в других знаках, символах), переформулирует задачу (изменяет её словесное оформление), чтобы свести её к известной, аналогичной задаче, которую он уже решал. При этом ученик привносит новые математические сведения, изменяя форму представления данных и требований задачи. Чтобы поиск был результативным, используются преобразующие приёмы ПДУ (краткая запись задачи, её моделирование в виде рисунка,чертежа,таблицы,схемы).
4-ый момент. В результате предыдущей поисковой работы у учащихся может возникнуть предположение о способе реше-ния задачи. Они обычно пытаются обосновать его, предста-вить в виде гипотезы. Для облегчения этой работы служат эвристические приёмы ПДУ: решение простых задач, входящих в составную; решение части задачи; решение аналогичной сюжетной задачи; припоминание нужного правила и др.
5-ый момент. Возникшее и обоснованное предположение, в свою очередь, приводит к определённым действиям, осущес-твляемым в определённой последовательности, т.е. к плану решения задачи. К каждому пункту плана подбираются соответствующие операции. В это же время актуализируются из памяти приблизительные параметры будущих результатов, критерии их контроля и оценки Для предупреждения возмо-жных ошибок служат упреждающие приёмы ПДУ: прикидка результата и др.
6-ой момент. Выполняя операции, связанные с каждым пунктом плана, решающий соотносит их с прогнозируемыми параметрами и критериями. Если получение промежуточных результатов им соответствует, то деятельность решающего продолжается, в противном случае, прекращается. Тогда решающий обычно пытается вернуться на предыдущие этапы. Для повышения результативности такой работы на промежуточных этапах поиска решения и самого решения служат пооперационные приёмы ПДУ: установление границ операций и др.
7-ой момент. Конечный результат поисковой деятельности оформляется в виде ответа, который соотносится с выделяе-мыми критериями. К ним относятся известные способы проверки решения математических задач. В нашей модели они носят название результативных приёмов ПДУ. С помо-щью их оценивается весь процесс поиска решения задачи, констатируется возможность использования найденного способа для решения других задач.
.8-ой момент. Оценочные приёмы ПДУ помогают выбрать лучший из разных способов решения задач, который отличается краткостью, доступностью и простотой вычис-лений. Кроме того, эти приёмы приучают мысленно воспроизвести весь процесс поиска, ощутимые в нём трудности и подумать, как использовать их при поиске решения других задач (рефлексия). .
Рассмотренные приёмы ПДУ изучаются и применяются сначала разрозненно, а затем объединяются вместе при постановке и решении задач определённого класса, образуя своего рода совокупности приёмов ПДУ – методы поисковой деятельности учащихся. Для облегчения их актуализации и выбора приёма, адекватного классу задачи решаемой задачи, составлялются планы поисковой деятельности учащихся, обобщённость которых постепенно нарастает. Эти планы сначала даются в печатной, материализованной форме, затем проговариваются решающими вслух, позже про себя. Постепенно в процессе формирования у школьников учебно-поисковой деятельности приёмы, методы и планы ПДУ, эвристики, обобщаясь постепенно переходят во внутренний план. Обучение им и с помощью их целесообразно осущес-твлять по теории поэтапного формирования умственных действий П.Я. Гальперина. Приведём пример карточки с задачей на поиск способа её решения.
Решите задачу по плану.
…
.
Выберите нужное, вставьте пропущенные
числа и буквы в карточке по задаче: С
трёх участков собрали 2 т 156 кг картофеля:
с первого – 1000 кг, со второго – в 2 раза
меньше. Сколько килограммов картофеля
собрали с третьего участка?