9. Беларуская драматургія 2-ой пал. 2-га ст. (а. Макаёнак, а. Дудараў і інш.), эксперыментальная драматургія.

АНДРЭЙ МАКАЁНАК

1920-1982

“Зацюканы” І “Трыбунал” – пошук новых жанравых форм. Эвалюцыя: паварот ад паэтыкі традыцыйнай каседыі, да камедыі гратэскавай, ад паслядоўна вытрыманай праўдападобнасці – да фантазіі, сцэнічнай умоўнасці.

Сын: шматмернасць увасаблення вобразаў.

“Трыбунал”: парушыў жанраве табу: да М. Ніхто не рашаўся падзеі ВАв ўвасабляць у камедыйным аспекце, носьбіты герічнага выглядаюць па-бурлескнаму праставата.

Жанры: сатырычная камедыя, драм, камедыя, трагікамедыя, народны лубрк, камедыя-рэпартаж, небяспечная камедыя. Фарс, сентыментальны фельетон..

Мастакоўская задача: стварээне зборнага вобраза беларуса, раскрыццё бел.нац. характару.

Постмадэрн: «Віта брэвіс, альбо Нагавіцы святога Георгія» і «Чорны квадрат» М.Клімковіча і М.Шайбака.

Драма абсурду: «Ку-ку» (1991), «Лабірынт» (1997), м.Арахоўскага

«Драматургічныя тэксты» А.Асташонка (1995)

«Ас-лінія» Г.Багданава

Беларускія аўтары асэнсоўваюць тэмы адзіноты і несвабоды асобы, праблемы страху, чакання, смерці, паказваюць канфлікт чалавека з акаляючым асяроддзем.

Першым да драмы абсурду ў беларускай літаратуры звярнуўся І. Сідарук – паэт, драматург, эсэіст. Аўтар зборнікаў вершаў “Чарнабел”, “Саната Арганата”, п’ес “Галава”, “Меч Анёла” і інш. П’еса “Галава” вызначана аўтарам як казачны фарс. Абсурднасць існавання раскрываецца ў п’есе “Ку-ку” М. Арахоўскага [11]. У творы сцвярджаецца: жыццё не мае сэнсу, чалавек асуджаны на адзіноту, несвабоду і смерць. Адсюль трагічны гратэск гэтай п’есы, паводле якога героі твора становяцца закладнікамі матэрыялізаваных страхаў і агрэсіі.

Назва “Ку-ку” ўтрымлівае рэмінісцэнцыі на твор амерыканскага пісьменніка К. Кізі “Над гняздом зязюлі” і аднайменнай стужкі М. Формана. “Над гняздом зязюлі” – гэта своеасаблівая прытча, дзе асэнсоўваюцца праблемы свабоды. На амерыканскім слэнгу “гняздо зязюлі” – вар’яцкі дом. Апроч таго, гняздо зязюлі – заўжды пустое, бо зязюля кідае сваіх птушанят на волю лёсу. Сама зязюля лічыцца сімвалам часу і душы.

У п’есе М. Арахоўскага ўздымаецца тэма ўнутранай і знешняй свабоды. Страхі і комплексы галоўнага героя Вадзіма, якія з’яўляюцца з-за немагчымасці самарэалізацыі, матэрыялізаваліся ў выглядзе незямных істот (Падушкападобны, Супермэн, Клеапатра, Камандзір). Вадзім – экзістэнцыяльны адзінокі чалавек, у якога няма блізкіх па духу людзей.

Традыцыяналісты: А.Дзялендзік «Калодзеж», «Ты помніш, Алёша?..» А.Дударава

«Бліндаж» А.Паповай –В АВ

Гістарычная тэматыка. Кніга п'ес А.Петрашкевіча «Здрапежаная зямля»

А.Дудараў «Князь Вітаўт» (1987), «Палачанка» (1998), «Чорная панна Нясвіжа» (2000)

Р.Баравікова «Барбара Радзівіл» (1994)

Рымейкавая драматургія: адаптацыя славутых твораў

С.Кавалёў. Паводле твораў «Аповесць пра Баву», «Аповесць пра Трышчана», «Шляхціц Завальня», «Распуснікі ў пастцы» Ф.Радзівіл, «Камедыя» К.Марашэўскага, «Птушка шчасця» Ф.Аляхновіча ён напісаў п'есы «Звар'яцелы Альберт, альбо прароцтвы шляхціца Завальні» (1991), «Трышчан ды Іжота» (1995), «Люстэрка Бландоні», «Францішка, або навука кахання».