1.2.1 Кен орнының кеніштерін игеру кезеңдері

Кен орнын игеруге берген 1966 жыл мен 2006 жыл аралығында кенішті игеру тарихын 4 кезеңге бөлуге болады.

Бірінші кезең- (1966-1971ж) кен орнын табиғи режиммен игеру кезеңі болып табылады. Бұл кезеңде кенішті игеру көрсеткіштері былай сипатталады: ұңғылардың тәуліктік өнімі жоғары- 3,9-5,3т; өнімнің сулануы төмен- 0-6,5%, көтеру дәрежесі- 0,87%, аралас сулануы- 3,6%.

Екінші кезең-(1972-1982ж), қабатқа бу айдау арқылы әсер ету жұмыстары жүргізілді, жылына 19,9-30,1 мың тонна бу айдалды. Кенішті игеру көрсеткіштері өнімнің сулануының жоғарлауымен- 9,6- 54,9%, (1972-1978ж), мұнайды тәуліктік өндіру 4,6-1,6 тоннаға дейін төмендеді. (1972-1982ж).Мұнайды өндірудің жылдық көрсеткіші- 302мың тоннадан 425 мың тонна аралығында болды. Өнімнің аралас сулануы- 29,7% құрады.

Үшінші кезең- (1983-1996ж) кенішті игеру қабатқа бу айдау арқылы жүргізілді.

Оңтүстік қанаттың батыс бөлігінде кенішті игеру жаппай бу айдау арқылы жүргізілді, ал солтүстік қанатта және оңтүстік қанаттың шығыс бөлігінде кен орны табиғи режиммен игерілді.Көптеген ұңғылардың бу айдау арқылы игерілуі нәтижесінде, жылдық мұнай өндіру көрсеткіштері- 281,3 мың тоннаны құрады, бірақ мұнай өндіру (1983ж)- 1,7тоннадан (1986ж)- 0,9тоннаға дейін түсті. Қабатқа жаппай су айдау нәтижесінде өнімнің сулануы жоғарылады. Аралас сулану-49,7% құрады.

Төртінші кезең- (1997-2006ж) кенішті игеруді бақылау кезеңі болып табылады. Бұл кезеңде өнімі суланған ұңғылардың бірталай бөлігі жабылып қана қоймай, қабатқа су айдау ұңғылары да тоқтатылды.

Пайдалану ұңғыларының саны 420-430 құрады, тәуліктік мұнай өндіру- (1,3-1,7т), сулану- 54,4% құрады.

1.2.2 Тұз үсті қабаттарында ұңғылар тілмесін игеру жүйелеріне бөлу

Геологиялық көрсеткіштері және өндірістік жағдайларға байланысты кен орнының тұз үсті қабаттарын игеру жүйелеріне бөлу тәртіптерітмен негіздері мынадай:

1. Баррем ярусының геологиялық қоры 13664мың тоннаны құрайды, мұнай қабатының орташа қалыңдығы- 7,4м, кейбір аймақтарда 10метрге дейін жетеді.Готерив кенішінің қалыңдығы 3м, игеруге тиімсіз, сондықтан баррем жүйесін игеру кенішті игеру жүйесіне тәуелсіз болып келеді.

2. Ю-I аймағының мұнайлы қабатының қалыңдығы 5метрді құрайды және негізгі мұнайлы аймақтар қатарына жатады. Саз қабаттарының орналасуы бірқалыпты болып келеді, сондықтан бұл аймақты Ю-I I аймағымен бірге игеруге келмейді.

3. Ю-I I аймағының мұнай қоры-62696 мың тоннаны құрайды, мұнайлы қабаттың қалыңдығы Ю-II (А+Б+В) және Ю-II (Г) 9,9-7,5м құрайды. Олардың арасында қалыңдығы 4 метрге жететін сазды қабат жатыр.

4. Ю-III қабатының 17006 мың тоннаны құрайды, орташа қалыңдығы 9м, Г аймағынан игеру мүмкіндігі жоғары болғандықтан, Ю-II (Г) қабатымен бірге игеруге болады.

5. Төменгі юра жүйесінің мұнай қоры 2005 мың тоннаны құрайды,

6. Мұнайлы қабаттың қалыңдығы 3,8м, 638, 717, 774, 710, 830, және 636 ұңғыларынң айналасында ғана дамыған, сондықтан Г және Ю-III қабаттарын қосымша қабаттар қатарына жатқызуға болады. Ю-II және Ю-III аймақтары бойынша екі ұңғылар сеткасын орнатуға болады.

7. Төменгі перм солтүстік-шығыс қанатта Т-10, 143, 145, 2740 ұңғыларында ғана дамыған, мұнай қоры- 1603 мың тонна (жалпы қордың 1,8%), мұнайлы қабаттың қалыңдығы 10метрді құрайды, игеруге ыңғайлы аймақтарды бір жүйемен игеруге болады.

8. Жоғарғы перм бөлімінің мұнайлы қабаты солтүстік қанаттың шығыс бөлігінде және тұз дөңесінің оңтүстік қанатында орын алған. Тұз дөңесінің мұнайының геологиялық қоры-1786 мың тоннаны құрайды, мұнайлы аймақтар 143, 145, 2740 ұңғыларының аймағында кеңінен тараған. Жоғарғы перм бөлімінің мұнайлы қабатының орналасу тереңдігі500метр, қалыңдығы 15,5метрді құрайды. Оңтүстік қанаттағы мұнайдың геологиялық қоры 7016 мың тонна, мұнайлы қабаттың орналасу тереңдігі 1600м, қалыңдығы 31м, сондықтан игеруге ыңғайлы аймақты бір жүйемен игеруге болады.

Кесте 1.2.2.1

Тұз үсті кеніштерінің көрсеткіштері

Қабат	Мұнай лы қабаттар	Мұнайлы ауданы, км2	Мұнайлы қабаттың қалың дығы,м	Геологиялық қоры, мың. т	Мұнай қоры концентрациясы	Мұнай тұтқырлығы, мПА*с	Мұнай тығыз дығы, г/см3	Орналасу тереңдігі,м
К1	К1br	7,4	8,4	13664	1847	145	0,919	185
	К1h	7,7	2,5	1662	216	145	0,906	202
Ю2	Ю2-I	9,6	5,2	9911	1032	219	0,9128	237
	Ю2- I I	20,3	15,7	62696	3088	219	0,918	320
	Ю2- I I I	8,0	9,0	17006	2126	219	0,9136	350
Ю1		2,91	3,8	2005	689	281	0,906	359
Т1	Т1- I	0,82	6,0	758	924	50	0,889	420
	Т1- I I	1,02	5,2	845	828	35	0,8814	456
Р2	Р2	1,27	15,2	1786	1406	42	0,869	500
	Р2	1,751	31	7016	4007	40	0,837	1600

Жоғарыда көрсетілген көрсеткіштерге байланысты кен орнының тұз үсті қабаттары тілмеде игерудің 5 аймағына бөлінеді.

Тілмедегі бірінші игеру аймағы- (К_1br )- бор жүйесінің баррем ярусы, мұнайының геологиялық қоры 13664 мың т., мұнай қабатының орташа қалыңдығы 7,4 метрді құрайды.

Тілмедегі екінші игеру аймағы- Ю₁ мұнайлы қабаты, тиімді қабат қалыңдығы 8метр.

Тілмедегі үшінші игеру аймағы- Ю₂- I I (А+Б+В), мұнай қоры 32070 мың т., мұнайлы қабаттың орташа қалыңдығы 9,9метрді құрайды.

Төртінші игеру аймағы- Ю- I I I+ Ю- I I (Г), мұнайдың қоры 21442 мың т., мұнай қабатының орташа қалыңдығы 7,5м.

Тілмедегі бесінші игеру аймағы төменгі триас аймағы (Т₁- I, Т₁- I I), оның мұнайының геологиялық қоры 1603 мың т., мұнайлы қабаттың қалыңдығы 10метр және одан да жоғары.

Кесте 1.2.2.2