17

Қарағанды мемлекеттік медицина университеті

МЕДИЦИНАЛЫҚ БИОФИЗИКА ЖӘНЕ ИНФОРМАТИКА КАФЕДРАСЫ

Практикалық сабақтарға арналған әдістемелік нұсқаулар

Тақырыбы: «Медициналық журналдарға MS Word көмегімен статья дайындау және көркемдеу»

Мамандығы 5В130100 «Жалпы медицина»

Пән: ООDОO5 Inf 1105 ИНФОРМАТИКА

КУРС: І

Құрастырған: аға оқытушы Омарбекова Н.К.

оқытушы Никамбаева Н.Н.

Қарағанды, 2013

Кафедра отырысында бекітілді

№_____ хаттама «____»_______________

БЕКІТІЛГЕН

Кафедра меңгерушісі ____________________Б.К.Койчубеков.

Тақырыбы: «Медициналық журналдарға MS Word көмегімен статья дайындау және көркемдеу»

МАҚСАТЫ : Кестелерді құру, форматтау және толтыру, құжат бөлімдерін, газет бағандарын әсемдеудің практикалық дағдыларын меңгеру.

ОҚЫТУ МАҚСАТЫ

Тақырыпты оқу нәтижесінде студент білу керек::

• редакторлеу терезесінің басты мәзірін;

• саймандар тақтасының орналасуын;

• кестені фарматтаудың жолдарын;

• жол немесе баған қосуды;

• кестемен жұмыс жасау кезіндегі командалардың орналасуы.

ТАҚЫРЫПТЫҢ БАСЫ СҰРАҚТАРЫ:

• Microsoft Word бағдарламмасын қоу;

• кесте құру;

• кестенің құрылымын өзгерту;

• кестеге мәлімет енгізу;

• мәліметтергсұрыптау жүргізу;

• жолдар мен бағандарды өзгерту;

• есептеуге формулалар қолдану.

ӨТКІЗУ ТҮРІ: Дискуссия.

Тақырып бойынша ақпараттарды талдау.

Бақылау жұмыстарын өз беттерімен орындау. (Қосымша 2)

ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:

1. Информатика: учебник для 10 – 11 классов общеобразовательной школы. Базовый курс / Н. Ермеков, Н. Стифутина, В. Криворучко, Л. Кафтункина. Алматы: Атамұра, 2003 – 432 с.

2. Гельман В.Я. Медицинская информатика: практикум (2-е изд.). – СПб: Питер, 2002. – 480 с.

3. Изтлеуов М. К, Беккужина А.И., Емжарова Г.У. Информатика: Учебник для медвузов/ - Актобе, 2005. - 386 с.

4. 30 уроков по информатике. Экспериментальный учебник для старших классов общеобразовательных школ / Балафанов Е.К., Бурибаев Б., Даулеткулов А.Б. – Алматы: 1999 – 443с.: ил.

5. Информатика. Базовый курс / Симонович В.Б. и др. – СПб: Пит2001- 640с.

Бақылау

І.Келесі сұрақтар бойынша сұрау:

1. Құжатқа кесте қою, жолдары.

2. Кестені форматтау, автоформат.

3. Жолдар мен бағандар қосу.

4. Ұяшықтарды біріктіру және бөлу.

5. Кестеге мәлімет енгізу.

6. Мәтіннің бағытын өзгерту.

7. Кестеде есептеу жүргізу.

8. Мәтінді туралау.

9. Құжатқа кесте кірістіру жолдары.

10. Кестеде ненінкөмегімен мәліметтерді өзгертуге болады.

11. Жолдармен бағандарды қосудың жолдарын көрсет.

12. Қандай командалар ұяшықтарды бөлуге қосуға мүмкіндік береді.

13. Кестеге мәліметтерді енгізудің қандай жолдары бар.

14. Мәтіннің бағытын өзгертетін команда қайда орналасқан.

15. Кестеде есептеулерді қалай жүзеге асырамыз.

16. Мәтінді туралаудың жолдарын атап айт.

17. Сурет салу саймандар тақтасын экран бетіне шығарамыз.

18. Автофигура мәзірінде қандай бөлімдер бар.

19. Суретті форматтаудың қандай құралдары Рисование тақтасында көрсетілген? Әрқайсысының берілуін түсіндір.

20. Құжатқа суретті қоюда қандай бұйрықтар бар?

21. Бірнеше суретті бірден белгілеу және ол қандай жағдайда қолданылады.

22. Жазу қалай орындалады және Автофигураға мәтін кірістірудің айырмашылығы?

23. Жазуды немесе Автофигурадағы белгіленген мәтінді қалай форматтаймыз.

24. Автофигураны қалай бұруға, түзетуге, бөлуге болады.

25. Бейнелердің орналасуларын қалай түсінуге болады.

26. Бенелердің орналасуының қандай түрін білесін?

27. WordArt аймағы не үшін қолданылады?

28. Суреттін өлшемін ненің көмегімен жүзеге асырады.

29. Суреттерді қандай жолмен біріктіруге (топтастыруға) болады?

30. Суреттерді редакторлеуге арналған саймандар тақтасын тізіп көрсет.

31. Диаграмманы қою қандай мәзірде орналасқан?

32. Диаграммадағы мәліметтерді қалай өзгертуге болады?

33. Диаграмманың түрін және типін өзгерту үшін қандай мәзір қызмет етеді.

34. Мәтіндік құжаттарға қандай аймақтар қоюға болады.

35. Microsoft Equation дегеніміз не?

36. Microsoft Equation қандай жолмен қосамыз?

ІІ. Бақылау тапсырмаларды орындау және тексеру.

IІІ. Ауызша материал бойынша тест – бақылау.

Құрметті студенттер! Жаңа құжат құру.Файлдың атын латын әріптерімен ғана сақтау керек және файлдың атында автордың фамилиясы көрсетілу керек. Төменде көрсетілген статьяны көшіру керек.

Мақсаты: төменде ұсынылған статьяны қойылған талаптар бойынша редакторлеу және форматтау.

статьяны көркемдеу талаптары:

Статьяны дайындау үшін Microsoft Word мәтіндік редакторы және Times New Roman шрифті қолданылу керек.

Бет параметрлері:

• размер страницы – А4 (21 см х 29,7 см)

• ориентация – книжная

• поля: верхнее – 2,4 см, нижнее – 2 см, левое – 3 см, правое – 2 см

Статьяның материалдары келесі ретпен жазылуы керек:

• УДК – жоғарғы сол жақ бұрышта орналассын

• Шрифт Times New Roman

• Шрифт өлшемі – 9 кегель

• выравнивание по левому краю

• Абзац: отступ слева, справа, первая строка – жоқ

• междустрочный интервал – одинарный

• отбивка снизу -10пт (Абзац группасында Интервал-После таңдаңыз, 10 пт енгізіңіз),

• УДК жолының соңында нүкте қойылмайды.

Тақырыпша (заголовок, яғни статьяның аты)

Заголовок:

Шрифт: полужирный, өлшемі – 13 пт, выравнивание по центру.

Тақырып атауының соңында нүкте қойылмайды, соған көңіл аударыңыз!

Автордың Ф.И.О

• Автордың аты-жөні тақырып атауынан бір жолдан кейін кіші әріптермен терілу қажет.

Егер статьяның авторлары бірнеше адам болса, авторлардың аты-жөндері бірінен кейін бірі үтір арқылы жазылады.

Шрифт – полужирный, шрифт өлшемі – 13 пт, выравнивание по центру.

Мекеменің аты

Мекеменің аты кіші әріптермен жазылады.

Шрифт – обычный, шрифт өлшемі – 13 пт, выравнивание по центру.

Мемлекеттің аты

Мемлекеттің аты бас әріптермен терілу керек.

Шрифт – обычный, шрифт өлшемі – 13 пт, выравнивание по центру.

Аннотация

• Статьяға аннотация. «Аннотация» сөзі: (Times New Roman), шрифттің өлшемі 14, жартылай қарайтылған, орналасуы беттің ортасымен, «Авторлар туралы мәліметтен» бір жолдан кейін жазылады. Аннотация мәтіні: бос орынды қоса санағанда 1200 таңбадан аспайды, (Times New Roman), шрифт өлшемі 12, курсив, положение по ширине текста, отступы слева и справа – 4 см., отступ «Первой строки» - 1,25.

Статьяның мәтіні

• Статьяның мәтіні екінші беттен басталады.

Шрифт өлшемі – 12 пт, междустрочный интервал – одинарный, первая строка – 1 см, мәтін выравнивание - по ширине.

Стилевое оформление – обычное.

Тексте кездесетін шартты белгілер мен қысқартылған сөздер мәтінде бірінші рет кездескенде ашылып жазылып кету керек.

Статьяның бөлімдері мен тараулары араб цифрларымен нөмірленеді, полужирный шрифтпен белгіленеді және жеке жолға шығарылмайды.

Кестелер

Кестелер MicrosoftWord редакторында орындалуы керек (сканерленген немесе сурет түрінде болмауы керек). Кестелер жұмыс аймағының шегінен шықпауы керек. Кестенің нөмірі мен атауын форматтау: шрифт обычный, өлшемі 11 пт, выравнивание по центру. Көңіл аударыңыз: кесте атауының соңында нүкте қойылмайды!

Кесте мазмұны – шрифт обычный, өлшемі 11 пт, интервал – одинарный.

Иллюстрация (сурет және диаграмма)

Суреттер мен диаграммалар жұмыс аймағының шегінен шықпауы керек. JPEG және GIF форматы бар суреттер мен диаграммаларды қолдануға рұқсат етіледі. Суреттер мен диаграммалар мәтінде жылжытуға және өлшемдерін өзгертуге келетіндей болуы керек.

Мәтінде қолданылатын сканерленген суреттің айыру қабілеті 1 дюймге шаққанда 300 нүкте болуы керек.

Сурет пен диаграмманың аты под выделенным объектом орналасу керек. Форматтау: шрифт обычный, өлшемі 11 пт, выравнивание по центру, интервал - одинарный. Орналасу тәсілі: Обтекание в тексте.

Көңіл аударыңыз: кесте атының соңында нүкте қойылмайды!

Бет нөмірленуі және колонтитулдар

Бет нөмірленуі төменгі оң жақтан, 1-ші беттен басталады.

Сілтеме (Ссылка)

Мәтінде әдебиетке немесе әдебиет көздеріне сілтемені төмендегі үлгі бойынша жасау:

Статьяның мәтіні …статьяның мәтіні … [1, с. 256]. Статьяның мәтіні … [2, с. 5] және с.с.

Әдебиеттер тізімі

Әдебиеттер тізімі статьяның соңында алфавиттік ретпен орналасады.

Басында қазақ тіліндегі әдебиеттер көзі көрсетіледі, содан кейін орысша, ағылшынша, т.с.с.

Форматтау: Шрифт өлшемі 12 пт., выравнивание по ширине страницы, интервал – одинарный.

[1] Автордың/авторлардың фамилиясы, аты-жөні (курсивпен белгілеу), аты, қайда‚ қашан‚ қанша дана‚ қандай көлемде шыққаны жөніндегі мәлімет.

Физиологиялық функцияларды сызықтық емес-динамикалық талдау

ТҰЖЫРЫМ(АНННОТАЦИЯ))

Жүрек ырғағының (ЖЫ) ең күрделі динамикасы реттеу үрдістерінде вегетативтік жүйке жүйесінің (ВЖЖ) парасимпатиялық бөлімінің әсері басым болған жағдайларға сәйкес келеді. Энтропия мен корреляциялық өлшемділіктің ең жоғарғы көрсеткіштері осының дәлелі болады. Оңтайлы вегетативті қамсыздандыру корреляциялық өлшемділігінің бірақ орташа мәні бар адамдарда анықталды, ВЖЖ тарапынан басқару бұл жағдайда жүрек ырғағының динамикасында «түрліліктің» ұлғаюына немесе оны қандай да бір орташа деңгейде сақтауға бағытталған. Жүрек ырғағының динамикасының бастапқы күрделілігі ең жоғары адамдарда стимулдарға жауап ВЖЖ симпатикалық бөлімінің белсенділігі артуы нәтижесінде тұрақты ырғақты пайда болуымен сипатталады. Бұл өз тарапынан компенсаторлық механизмдерінің екпінділігіне, сәйкесінше функционалдық жүктемеге реакцияның жеткіліксіз вегетативтік қамсыздануына әкеледі.

ВВЕДЕНИЕ

Актуальность работы. Известно, что все физиологические функции организма имеют колебательный характер. Оптимальные режимы деятельности являются не среднестатистическими величинами, а непрерывными динамическими процессами, протекающими во времени в сложной сети кооперированных регуляторных механизмов. Дисперсия величин, наряду с изменениями средних показателей физиологических процессов, отражает механизм приспособления организма к меняющимся условиям среды. Считается, что чем больше разброс инвариант, тем легче происходит адаптация. Степень дисперсии может отражать физиологический резерв регуляторов [Данилова, 1992; Агаджанян, 2002; Судаков, 2007; Тулеуханов, 2004, Meesmann, 2000; Kniffki, 2003]. При этом разброс параметров может быть следствием строго периодических колебаний физиологических функций, а также носить асимметричный и изначально хаотический характер (флуктуации). Флуктуации и колебания в поведении системы имеют разную природу.

Различные типы динамического поведения – периодические, нерегулярные, шумоподобные – наблюдаются в физиологических системах регулирования как в условиях нормы, так и при патологии. Хотя изучению биологических ритмов посвящено достаточное количество работ, фундаментальные аспекты их богатой динамической структуры пока еще оценены не в полной мере.

В последнее время для оценки физиологического значения апериодических составляющих активно применяется теория детерминированного хаоса. Математическим аппаратом этой теории является нелинейно-динамический анализ. Уже первые работы в этом направлении показали, что в норме для биологических процессов, даже ритмических, характерно наличие нерегулярной компоненты с высокой степенью сложности [Гласс, Мэки, 1991]. Наличие хаотических составляющих, вероятно, связано с тем, что большое количество степеней свободы дает много функциональных преимуществ, так как повышает пластичность функции и облегчает процесс приспособления организма к постоянно меняющимся условиям среды. Известно также, что при старении, возникновении различных патологий для параметров, характеризующих различные физиолого-биохимические процессы, свойственно проявление четкой периодичности, сопровождающееся снижением степени сложности и хаотичности [Goldberger, 2002].

Вместе с тем, анализ имеющихся литературных данных показывает, что прикладные аспекты теории недостаточно еще обоснованы. Применение нелинейных методов анализа физиологических процессов носит, в основном, исследовательский характер, и они далеки еще от внедрения в практическую медицину. В первую очередь это связано с малым количеством "нормологических" исследований в данном направлении, недостаточной разработкой методики расчета динамических показателей применительно к конкретным физиологическим функциям.

На настоящий момент не ясны механизмы генеза хаотических составляющих в колебаниях физиологических процессов. Так, относительно апериодических изменений сердечного ритма имеется мнение о наличии интра- и экстракардиальных механизмов, хотя большинство исследователей склоняется к мнению, что основным источником нерегулярности является вегетативная нервная система. Однако, недостаточно еще изучено каким образом влияют на сердечный ритм сегментарный и надсегментарный отделы симпатической нервной системы, а также соотношение адрен- и холинергической регуляции при различных функциональных состояниях и на различных этапах развития человеческого организма - по мере созревания и деградации нервной системы.

Актуальность проблемы связана также с возможностью применения нелинейных методов для анализа переходных процессов. Известно, что от характера переходного процесса во многом зависит то новое состояние, в котором оказывается биологическая система в результате воздействия факторов эндо- и экзогенного характера, т.е. зависят адаптационные возможности организма. Изучение динамики физиологических функций в этом периоде является альтернативой анализу амплитудно-частотных характеристик, который не может быть использован по причине нестационарности и нелинейности процесса.

Требует своего обоснования и роль хаотических составляющих в процессах адаптивной саморегуляции функций. Для этого представляется целесообразным использовать эксперименты с инструментальным биоуправлением с обратной связью по параметрам сердечного ритма и ЭЭГ. Такой подход позволяет проследить механизмы формирования устойчивых сдвигов в активности регуляторных систем, которые носят адаптивный характер и приводят их в качественно новое состояние.

Цель работы

Исследовать нелинейные механизмы адаптивной саморегуляции физиологических функций и показать преимущества нелинейных методов анализа в оценке различных функциональных состояний.

Задачи исследования

1. Разработать методику расчета показателей нелинейной динамики сердечного ритма и биопотенциалов головного мозга.

2. Выявить механизмы влияния вегетативной нервной системы на нерегулярную составляющую кардиоритма.

3. Исследовать взаимосвязь между нелинейными процессами в системе регуляции сердечного ритма и приспособительными возможностями сердечно-сосудистой системы

4. Определить характер вовлеченности симпатического и парасимпатического отделов ВНС в регуляцию нелинейной динамики сердечного ритма на различных этапах индивидуального развития человека.

5. На основе анализа сложности и регулярности динамики СР исследовать различные стратегии в механизмах адаптивных реакций вегетативной нервной системы.

6. Исследовать «хаотическую» составляющую нейродинамических процессов головного мозга в различных возрастных группах и при различных функциональных состояниях.

7. Провести анализ взаимосвязи адаптивной саморегуляции функций организма со степенью хаотичности физиологических процессов.