Змест Уводзіны	5
Выкарыстанне гісторыі і культурна - этнаграфічнай спадчыны ў працы з дашкольнікамі Планаванне і змест работы з дзецьмі па азнаямленню з гісторыка-этнаграфічнай спадчынай Дашкольная ўстанова - сям’я - школа ў фарміраванні нацыянальнай самасвядомасці дзяцей дашкольнага ўзросту сродкамі гісторыка-этнаграфічнай спадчыны Беларусі	6 7 8
Заключэнне	8
Літаратура	10
Дадатак 1. Прыкладнае планаванне работы па азнаямленню дашкольнікаў з гісторыка – этнаграфічнай спадчынай Беларусі	11
Дадатак 2. Тэматыка заняткаў “Чарадзейка гісторыя распавядае”	22
Дадатак 3. План работы дашкольнай установы і пачатковай школы па знаёмству з гісторыка-этнаграфічнай спадчынай Беларусі	23
Дадатак 4. План работы клуба для бацькоў “Вяртанне да родных вытокаў”	26
Дадатак 5. Выніковы занятак па раздзелу “Чалавек і грамадства “Конкурс знатакоў роднага горада ”	27
Дадатак 6. Урывак з навагодняга ранішніка “Каляды”	29
Канспект занятку па раздзелу “Чалавек і грамадства” ”Стравы калядных святаў”	31
Дадатак 7. Комплексны занятак “Знаёмства з беларускім ручніком”	33
Дадатак 8. Канспекты заняткаў па ручной працы “Знаёмства з працай майстра саломапляцення”	36
Дадатак 9. Канспект занятку "Рэкі і азёры"	39
Дадатак 10. Свята "Мой любы горад"	42
Дадатак 11. Свята “Беларусь мая, родны край!”	44
Дадатак 12. Калектыўная творчая справа “Теральдыка беларускіх гарадоў	48
Дадатак13. Занятак-падарожжа ў сялянскую хату “Да бабы Васіліны мы прыедзем у госці”	50
Дадатак 14. Канспект занятку "Знаёмства з беларускім нацыянальным касцюмам"	53
Дадатак 15. Літаратурная вечарына “Творчасць М.Багдановіча”.	55

Дадатак 16. Свята "Я добрую кнігу, як цуд, люблю!"(Ф. Скарына - першадрукар і асветнік)	59
Дадатак 17.Развіваючыя гульні	62
Дадатак 18. Творчыя заданні	64
Дадатак 19. Прыказкі і прымаўкі аб стравах	65
Дадатак 20. Кансультацыя для педагогаў “Роля экскурсій для фарміравання патрыятычных пачуццяў у дашкольнікаў”	66
Дадатак 21. Кансультацыя для педагогаў “Беларуская народная цацка”	68
Дадатак 22. План правядзення праблемнай групы педагогаў дашкольных устаноў па пытаннях рэалізацыі паглыбленага накірунку	70
Дадатак 23. Музейны куток “Беларуская хатка”	71
Дадатак 24. Афармленне інтэр’ера памяшканняў у нацыянальным стылі	72

Уводзіны

Кожнае новае пакаленне ў любым грамадстве выхоўваецца не толькі ў вядомых сацыяльных умовах, але і ў пэўным нацыянальным асяроддзі. На яго з самага дзяцінства ўздзейнічаюць як эканамічныя, сацыяльныя адносіны, так і нацыянальна-своеасаблівыя з’явы: спецыфічныя моманты ладу жыцця, формы культуры і быту, народныя звычаі і традыцыі. Яно пераймае ад людзей старэйшых пакаленняў багацце нацыянальнай мовы, пачуццё прыхільнасці да духоўных каштоўнасцей свайго народа, пэўных, уласцівых яму звычак; нормы паводзін, своеасаблівасць густаў і жыццёвых каштоўнасцей і арыентацый.

Выхаваўчая работа немагчыма без уважлівага вывучэння спецыфічных інтарэсаў нацыі, асаблівасцей нацыянальнай культуры. У практыцы работы ў дзіцячым садзе важнае значэнне мае веданне спецыфікі праяўлення нацыянальных пачуццяў. Нацыянальныя пачуцці прадстаўляюць комплекс эмацыянальна афарбаваных уяўленняў і перажыванняў. Пачуцці ўзнікаюць як адносіны, як эмацыянальная рэакцыя дзяцей на рэальныя падзеі і грамадскія з’явы і сувязі паміж імі. Імкнучыся зразумець сутнасць культурных каштоўнасцей праяўляюцца ў супрацьлеглай форме: сімпатыі і антыпатыі, павагі і пагарды, даверу і падазронасці, любові і нянавісці. Афарбоўка пачуццяў, эмоцый, уражанняў у кожнага народа своеасаблівая. Павага да нацыянальных пачуццяў, нацыянальнай годнасці кожнага чалавека вызначае характар, змест, напрамак выхаваўчага працэсу.

У Канцэпцыі дашкольнай адукацыі Рэспублікі Беларусь адзначаецца, што “фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці – гэта праблема засваення дзецьмі роднай мовы, гісторыі, культуры”. На такую дзейнасць накіроўвае і Закон Рэспублікі Беларусь “Аб адукацыі”, у якім сцвярджаецца, што “адукацыя і выхаванне.. ажыццяўляецца на аснове культурных традыцый і каштоўнасцей беларускага народа…”, “у дзіцячых дашкольных установах рэспублікі забяспечваецца выхаванне дзяцей праз іх далучэнне да беларускай мовы, культуры, традыцый”. Таму сёння вельмі актуальным з’яўляецца вырашэнне праблемы выхавання ў дзяцей нацыянальнай самасвядомасці, нацыяльнай годнасці, патрыятызму і грамадзянскасці.

Вынікі работы дз/с в.Елка па фарміраванню нацыянальных пачуццяў у дашкольнікаў даказваюць, што ва ўстанове створана пэўная сістэма работы ў дадзеным накірунку, вопыт якой можа трансліравацца на іншыя ўстановы, якія забяспечваюць атрыманне дашкольнай адукацыі.

Выкарыстанне гісторыі і культурна-этнаграфічнай спадчыны ў працы з дашкольнікамі

Педагагічны калектыў дзіцячага сада в.Елка мэтанакіравана працуе над вырашэннем задач, накіраваных на:

1. далучэнне дашкольнікаў да агульначалавечых і нацыянальных культурных каштоўнасцей;

2. развіццё цікавасці да пазнання сябе і навакольнага асяроддзя, імкненне захоўваць нацыянальныя каштоўнасці;

3. фарміраванне нацыянальнай самасвядомасці дзяцей дашкольнага ўзросту сродкамі гісторыі і культурна-этнаграфічнай спадчыны;

4. аказванне дапамогі ў сацыялізацыі дзіцяці, у дасягненні ім нацыянальных каштоўнасцей і традыцый.

Прааналізаваўшы праведзеную работу педагогі прыйшлі да высновы, што паспяховае фарміраванне асобы старэйшага дашкольніка сродкамі гісторыка-этнаграфічнай спадчыны Беларусі магчыма пры наяўнасці наступных педагагічных умоў:

Першая ўмова: арганізацыя цэласнага педагагічнага працэсу ў мэтах фарміравання творчых якасцей асобы і нацыянальнай самасвядомасці старэйшых дашкольнікаў. Дзеля таго каб творчыя якасці асобы, якія фарміруюцца ў дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту, сталі сапраўды паказчыкамі іх інтэлектуальнага, маральнага і эстэтычнага развіцця, неабходна добра прадумаць педагагічныя дзеянні ўсіх удзельнікаў педагагічнага працэсу. Паспяховае здзяйсненне педагагічнага працэсу, распрацоўка рэжыму дня дзіцячага сада, уключэнне дзяцей у калектыўную грамадска-карысную дзейнасць, арганізацыя іх вольнага часу, магчыма толькі пры наяўнасці дакладных адукацыйных мэт:

• пашырэнне кругагляду і сістэматызацыя ведаў старэйшых дашкольнікаў у галіне беларускай культуры ў яе розных сферах і аспектах;

• развіццё нацыянальнай самасвядомасці і творчага патэнцыялу дашкольнікаў шляхам актывізацыі пазнання, стымулявання практычных відаў дзейнасці і адносін;

• фарміраванне ў дзяцей старэйшага дашкольнага ўзросту маральных і эстэтычных якасцей сродкамі далучэння іх да традыцый беларускага народа, дасягненняў агульначалавечай і нацыянальнай культуры;

• развіццё духоўных патрэбнасцей дашкольнікаў на ўмовах сумеснай дзейнасці педагогаў, бацькоў і грамадскасці.

Другая ўмова: адраджаючы культуру і традыцыі свайго народа, атрымліваючы ў спадчыну яго культуру, неабходна авалодаць роднай мовай. Разам з тым трэба выкарыстоўваць функцыянальнае поле розных моў, паколькі яны вызначаюць агульную моўную культуру чалавецтва і яго пісьменнасць.

Трэцяя ўмова: выкарыстанне беларускай і сусветнай культур у мэтах развіцця светапоглядных арыентацый і нацыянальнай самасвядомасці старэйшых дашкольнікаў. Спалучэнне і дыялог розных культур – важны накірунак умацавання гуманістычных асноў дашкольнай адукацыі. Каб не адбылося замыкання ў сваёй нацыянальнай культуры, засваенне яе асноў павінна праходзіць на фоне ласягненняў сусветнай культуры.

Чацвёртая ўмова: далучэнне дашкольнікаў усіх узроставых груп да актыўных форм сумеснай дзейнасці з дарослымі. Правільна арганізаваная сумесная дзейнасць з дарослымі стварае неабходныя перадумовы для выкарыстання ў выхаваўчай рабоце ўзораў народнай педагогікі, дазваляе забяспечыць пераемнасць у перадачы сацыяльнага вопыту, даследаванні духоўнай культуры свайго народа.