Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
лексика.rtf
Скачиваний:
13
Добавлен:
01.04.2025
Размер:
4.79 Mб
Скачать
  1. Запішыце, якія вы ведаеце, тэрміны з коранем -вуч-, -лог-, -педагог-. Складзіце з імі сказы.

  2. Прачытайце тэкст, выпішыце тэрміны: а) утвораныя пры дапамозе прыставак, б) пры дапамозе суфіксаў. Растлумач-це, якое новае значэнне (лексічнае ці граматычнае) надаюць названыя марфемы.

Разгледзім асноўныя псіхалагічныя тэорыі, якія тлумачаць пра-цэс фарміравання маўлення. Адна з іх тэорыя навучання. Даная тэо-рыя сцвярджае, што перайманне і падмацаванне з'яўляюцца асноў-нымі механізмамі фарміравання і развіцця маўлення ў чалавека. Ма-ецца на ўвазе, што ў дзіцяці ёсць прыроджаная патрэба і здольнасць да пераймання, у тым ліку гукаў чалавечага маўлення. Атрымліваю-чы станоўчае эмацыянальнае падмацаванне, перайманне вядзе да хуткага засваення спачатку гукаў чалавечага маўлення, затым фанем, марфем, слоў, выказванняў, правілаў граматычнай пабудовы.

Аўтарам наступнай тэорыі маўленчага развіцця з'яўляецца Н.Хомскі. Ен сцвярджае, што ў арганізме і мазгах чалавека з на-раджэння ёсць некаторыя спецыфічныя задаткі да засваення маўлення ў яго асноўных атрыбутах. Гэтыя задаткі паспяваюць прыблізна да гадавога ўзросту і адкрываюць магчымасці для паскоранага развіцця маўлення з аднаго года да трох. Даны ўзрост называецца сензітыўным для фарміравання маўлення. У больш шырокіх узроставых межах ён ахоплівае перыяд жыцця чалавека ад года да палавой спеласці.

Яшчэ адна папулярная тэорыя засваення мовы называецца каг-нітыўнай. Адпаведна ёй развіццё маўлення залежыць ад уласцівай дзіцяці з нараджэння магчымасці ўспрымаць і інтэлектуальна пе-раапрацоўваць інфармацыю. Гэтым, у прыватнасці, і тлумачыцца дзіцячая спантанная словатворчасць. (Лагапедыя, с.247)

15. Вызначце, якім спосабам утвораны наступныя тэрміны.

Абследаванне, бязвобразнае мысленне, від дзейнасці, вобраз, відарысаўтварэнне, выбар па ўзоры, выхаванне, выхаванне разумо-вае, выхаванне фізічнае, выхаванне сямейнае, дзяцінства, дапамож-ная школа, ДзЦП, дыялагічнае мысленне, знешні від, зрокавая ўвага, інтуітыўнае мысленне, каханне, маральная дэфектыўнасць, мікра-цэфалія, мінімальная мазгавая дысфункцыя, навык, наглядна-дзей-снае мысленне, назафабія, назіранне, немата, парушэнне, РДА, са­маабслугоўванне, сензітыўны перыяд развіцця, сіндром Вільямса, ТСН, упрыманне выявы, успрыманне руху, успрыманне слова.

  1. Карыстаючыся руска-беларускімі слоўнікамі тэрмінаў, размешчанымі ў канцы падручніка, выпішыце тэрміны, утво-раныя рознымі спосабамі тэрмінаўтварэння (марфалагічным, лексіка-семантычным, сінтаксічным).

  2. Перакладзіце тэксты на беларускую мову. Выпішыце тэрміны і вызначце, якім спосабам яны ўтвораны.

  1. Олнгофрення прн снндроме Шерешевского-Тернера. Эта аномалня встречается только у женпшн н характернзуется отсут-ствнем одной половой хромосомы во всех клетках (ХО) нлн в час-тн клеток органнзма (мозанчные варнанты). Соматнческнй облнк этнх больных тнпнчен. Прн резком отставаннн в росте онн выгля-дят старше своего возраста. Лнцо старообразное, ннзкая граннца волос на лбу н шее, деформнрованные, ннзко расположенные уш-ные раковнны, шнрокая короткая шея, часто с крыловнднымн кож-нымн складкамн от затылка к плечам, густо покрытымн волосамн. Характерна днспластнчность телосложення: бочкообразная груд-ная клетка с шнроко расставленнымн н ннзко расположеннымн со-скамн. Молочные железы отсутствуют. (ДефСД, с.48)

  2. Задержка пснхнческого развнтня (ЗПР) соматогенного про-нсхождення. Этот тнп аномалнн развнтня обусловлен длнтельной соматнческой недостаточностью разлнчного пронсхождення: хро-ннческнмн ннфекцнямн н аллергнческнмн состояннямн, врождён-нымн н прнобретённымн порокамн развнтня соматнческой сферы, в первую очередь сердца. В замедленнн темпа пснхнческого развн-тня детей значнтельная роль прннадлежнт стойкой астеннн, снн-жаюшей не только обпшй, но п пспхпческпй тонус. Нередко пмеет место п задержка эмоцпонального развптпя - соматогенный пнфан-тплпзм, обусловленный рядом невротпческпх наслоенпй - неуве-ренностью, боязлпвостью, связаннымп с оіцуіценпем своей фпзп-ческой неполноценностп, а пногда вызваннымп режпмом запретов п огранпченпй, в котором находптся соматпческп ослабленный плп больной ребёнок. (ДефСД, с.32)

18. Вызначце найбольш прадуктыўныя мадэлі для ўтва- рэння тэрмінаў сінтаксічным спосабам. Карыстайцеся руска- беларускімі слоўнікамі тэрмінаў, размешчанымі ў канцы пад-ручніка. Выпішыце па 5 прыкладаў тэрмінаў, утвораных па наступных мадэлях: а) «назоўнік + прыметнік», б) «на-зоўнік + назоўнік у форме роднага склону», в) «прыметнік + на-зоўнік + прыметнік».

19. Прачытайце тэкст. Зрабіце словаўтваральны разбор выдзеленых тэрмінаў у наступным парадку: 1) вызначце, да якой часціны мовы адносіцца тэрмін; 2) назавіце словаўтваральную базу і сродак утварэння; 3) укажыце спосаб утварэння.

Агназія - парушэнне ўспрыняцця, якое ўзнікае пры пашко-джанні кары вялікіх паўшар'яў галаўнога мозгу. Адрозніваюць зро-кавую (аптычную), слыхавую (акустычную) і датыкальную (так-тыльную) агназію. Хворы, які пакутуе на агназію, хоць і не згубіў вастрыні зроку, слыху або датыкальнага пачуцця, становіцца ня-здольным пазнаваць прадметы і іх выявы, а таксама гукі (у асноў-ным гукі маўлення). Узнікненне агназіі ў дзіцячым узросце выклі-кае сур'ёзныя адхіленні ў псіхічным развіцці. Пры зрокавай агназіі дзіця становіцца дэзарыентаваным ў навакольным асяроддзі, што можа прывеці да адставання ў разумовым развіцці. Пры слыхавой агназіі ўзнікаюць адхіленні ў развіцці маўлення і як вынік - цяж-касці ў засваенні чытання і пісьма. Карыгавальнае навучанне здзяй-сняецца з апорай на захаваныя аналізатары. (ДефСД, с.б)

20. Перакладзіце тэксты на беларускую мову. Выпішыце тэрміны-словы і тэрміны-словазлучэнні. Для тэрмінаў-слоў вызначце спосаб утварэння, параўнайце з утварэннем адпавед- ных тэрмінаў у рускай мове; для тэрмінаў-словазлучэнняў - тып мадэлі тэрміналагічнага спалучэння.

І. Днзартрня - расстройство артнкуляцнн, вызванное недоста-точной нннервацней речевого аппарата. Возннкает в результате раз-лнчных органнческнх пораженнй ЦНС. В завнснмостн от локалн-зацнн участка пораження разлнчают бульбарную, псевдобульбар-ную, экстрапнрамндную, мозжечковую н корковую днзартрню. Бывает выражена в разлнчной степенн - от нечёткого пронзноше-ння отдельных звуков да полной неспособностн пронзношення зву-ков (анартрня). Днзартрнн способствуют нзменення темпа н ннто-нацня речн, нарушення звуко-слоговой структуры высказывання, что делает речь крайне непонятной. Детн, страдаюшне днзартрн­ей, ограннчены в речевом обшеннн, вследствне чего у ннх сннжа-ется познавательная акгавность, не пронсходнт обогашенне сло-варного запаса; в тяжёлых случаях возннкают вторштаые отклоне-ння от обшего развнтня. Коррекцнонные меропршггая днфферен-цнруются в завнснмосга от формы н степенн выраженносга днзар-трнн н связанной с леченнем основного органнческого заболева-ння. (ДефСД, с.29)

II. Ннтерес - форма проявлення познавательной потребностн, обеспечнваюшая направленность лштаосга на осознаванне целей деятельностн н тем самым способствуюшая орнентнровке, озна-комленню с новымн фактамн, более полному н глубокому отобра-женню действнтельностн. Удовлетворенне ннтереса не ведёт к его угасанню, а вызывает новые ннтересы, отвечаюшне более высоко-му уровню познавательной деятельносга. Разлнчают непосредствен-ный ннтерес, вызываемый прнвлекательностью обьекта, н опосред-ствованный ннтерес к обьекту как средству досгаження целей дея-тельностн. Устойчнвость ннтереса выражается в длнтельностн его сохранення н ннтенснвностн. В педагогнке проблема ннтереса вос-пнтанннка в процессе его обучення н воспнтання всегда была н остаётся актуальной. Пробужденне н сохраненне ннтереса у уча-шнхся в учебно-воспнтательном процессе способствует его гума-ннзацнн н продуктнвностн. (ПС, с.50-51)