1. Сөздікпен жұмыс

өркендету – развивать, поднимать

дәреже - уровень

жабысқақ - липкий

сүйреткіш - буксир

жаңа тұрпат – новая форма

шағын - малый

құрал - инструмент

2. Мына сөз тіркестерін орыс тіліне аударыңыз.

Мамандандырылған сала, тез дамыды, кәсіпорындар көбейді, мал азығын таситын арнайы қораптары бар автомобильдер, ауыр ракеталар, жөндеу шеберханалары, жүк көтергіштер, көмек көрсету, өрт сөндірушілердің арнаулы машиналары, соңғы кезеңде, зор қарқынмен, еңбек шығындарын үнемдеу, өндірістік технология, автомобиль құралдары.

3. Мәтінді оқып, мазмұндаңыз

Автомобиль өнеркәсібі

Автомобиль өнеркәсібі - өнеркәсіптің автомобиль жасауға мамандандырылған саласы. 1892 ж. Генри Форд (АҚШ) өзі жүретін автомобиль жасап шығарғаннан кейін көліктің осы түрін өнеркәсіптік тәсілмен шығару Еуропа елдерінде тез дамыды. Франция, Англия, Швеция, Италия, Германия, Ресейде автомобиль жасайтын арнаулы ірі кәсіпорындар көбейді. Автомобиль өнеркәсібін өркендетуде өндірістің желілік әдісін кеңінен қолданған АҚШ алға шықты. 1900 ж. мұнда 4192 автомобиль жасалды. Францияда 1895 ж. құрылған «Рено», 1896 ж. құрылған «Пежо автомобиль» монополиялары аз уақыттың ішінде жылына екі мың автомобиль шығара алатын дәрежеге жетті. Автомобиль зауыттарында жүк және жолаушылар таситын автомобильдер, сұйық заттар (бензин, май, су, сүт т.б.) тасуға арналған автоцистерналар, автокүймелер (автофургондар), сусымалы және жабысқақ жүктерді таситын автоқотарғыштар, тіркемелер, жартылай тіркемелі сүйреткіштер, цемент, мал азығын таситын арнайы қораптары бар автомобильдер, тез бұзылатын жүктерді таситын рефрижераторлар, т.б. шығаратын болды. Автомобиль өндірісі бензин, керосин, металл, бояуларды көп талап еткендіктен мұнай, химия, металлургия өнеркәсібінің өркендеуіне жол ашты. 20 ғ-дың 30-жылдары бүкіл дүние жүзінде қаулай өркендеген автомобиль өнеркәсібі дүниежүзілік соғыстар тұсында қуатты әскери қару екенін танытты. Осыған орай ракета қондырғылары, радио, радиолакация станциялары, әскери жабдықтар орнатылған машиналар, ауыр ракеталарды, артиллерия жүйелерін, мина атқыштарды, ұшақтарды, арнайы тіркемелерді алып жүретін автомобильдер көптеп шығарылды. Автомобиль өнеркәсібін жасаған жанар - жағармай мен оттегін құятын арнаулы жабдықталған машиналар, жүк көтергіштер, штаб автобустары, жөндеу шеберханалары, химия әскерлерінің, инженерлердің, санитарлардың, өрт сөндірушілердің арнаулы машиналары әскери бөлімшелердің майданда маневр жасауына, жауынгерлік тапсырмаларды жедел орындауына қыруар көмек көрсетті. Автомобиль зауыттары шығарған ұшақтардың энергетика, гидравлика, пневматика және басқа да жүйелерін тексеретін, ұшақтарды жетекке алатын, ұшу - қону алаңын тазартатын арнаулы машиналар әскери авиацияның қуатты қарқынмен өркендеуіне жол ашты.

2-дүние жүзілік соғыстан кейін автомобиль өнеркәсібі зор қарқынмен дамып, өнеркәсіптің арнайы мамандырылған тиімді салаларының біріне айналды. Автомобиль өндірісімен түбегейлі айналысатын ғылыми -зерттеу және жобалау институттары технологиялық процестерді үздіксіз жетілдіру, энергетикалық және отын ресурстарын, шикізат пен материалдарды, еңбек шығындарын үнемдеу арқылы халық шаруашылығының талаптарына сай жаңа тұрпатты автомобильдер шығаруды қолға алды. Өнімді жұмыс істейтін жабдықтар мен жетілдірілген өндіріс технологиясын қолданған автомобиль өнеркәсібі жанармайды үнемдейтін шағын литражды жеңіл автомобильдермен қатар жайлы автобустар өндірісін игерді. Қозғалтқыштың қуатын арттырып, отын шығынын кемітетін, жол талғамайтын, жүкті көп көтеретін автомобиль кәсіпорындары көбейді.