28. Пайдаға салынатын салық

529. Осы бөлімге сәйкес субъект операциялар мен басқа да оқиғалардың қазіргі және болашақ салықтық салдарын қаржылық есептерде ескереді. Ағымдағы салықтық міндеттемелер мен активтер төленуге тиіс ағымдағы салыққа немесе өтеулі тиіс салыққа қатысты танылады. Кейінге қалдырылған салықтық міндеттемелер мен кейінге қалдырылған салықтық активтер болашақ өтеудің немесе субъектінің активтері мен міндеттемелерін салықтық залалды және кредиттерді пайдаланбаудың жекелеген жағдайларын қоспағанда, олардың баланстық құны бойынша өтеудің салықтық салдарына қатысты танылады.

§ 237. Салық базасы

530. Активтің немесе міндеттеменің салық базасы – егер баланс салық заңнамасына сәйкес есепке алу негізі ретінде жасалған болса, танылатын шама.

531. Төменде келтірілген мысалдар салық базасының тұжырымдамасын көрсетеді:

1) Станок 100 бірлік тұрады. Салық салу мақсаттары үшін 30 бірлік сомасындағы амортизация ағымдағы және алдыңғы кезеңдерде шегеріп тасталған болатын, ал қалған құн болашақ кезеңдерде не амортизация ретінде не істен шығу кезінде шегеру жолымен шегеріп тасталатын болады. Станокты пайдалану нәтижесінде алынған кіріс салық салуға жатады, ал станоктың істен шығуынан болатын кез келген залал салық салу мақсаттары үшін шегерілетін болады. Станоктың салық базасы – 70 бірлікке тең.

2) Төленуге жататын баланстық құн 100 бірлікке тең. Тиісті пайыздық кіріске кассалық негізде салық салынатын болады. Төленуге жататын пайыздардың салық базасы нөлге тең.

3) Сауда дебиторлық берешегінің баланстық құны 100 бірлікке тең. Тиісті кіріс салық салынатын пайдаға (салықтық залалға) енгізіліп қойған. Сауда дебиторлық берешегінің салық базасы 100 бірлікке тең.

4) Қарыз бойынша дебиторлық берешектің баланстық құны 100 бірлікке тең болады. Қарызды өтеудің ешқандай да салықтық салдары болмайды. Қарыздың салық базасы 100 бірлікке тең болады.

§ 238. Уақытша айырмалар

532. Уақытша айырмалар – активтің баланстық құны өтелетін немесе міндеттеменің баланстық құны өтелетін кезде салық салынатын немесе шегеруге жататын соманың туындауына алып келетін активтің немесе міндеттеменің салық базасы мен оның қаржылық есептердегі баланстық құны арасындағы айырма. Уақытша айырмалар салық салынатын немесе шегерілетін болуы мүмкін:

Салық салынатын уақытша айырмалар – активтің баланстық құны өтелетін немесе міндеттеменің баланстық құны өтелетін болашақ кезеңдердің салық салынатын пайдасын (салықтық залалын) анықтау кезінде салық салынатын сома нәтижесі болып табылатын айырма.

Шегерілетін уақытша айырмалар – активтің баланстық құны өтелетін немесе міндеттеменің баланстық құны өтелетін болашақ кезеңдердің салық салынатын пайдасын (салықтық залалын) анықтау кезінде шегеруге жататын сома нәтижесі болып табылатын айырма.

§ 239. Уақытша болып табылатын уақытша айырмалар

533. Кейбір уақытша айырмалар кірісті немесе шығысты бір кезеңде, ал салық салынатын пайданы екінші кезеңде бухгалтерлік пайданың немесе залалдың құрамына енгізу кезінде пайда болады. Осындай уақытша айырмалар уақытша айырмалар деп жиі аталады.