§ 143. Есептен шығару және істен шығу

329. Субъект материалдық активті тануды тоқтатуға тиіс және пайданың немесе залалдың құрамында пайда мен залалды мынадай жағдайларда тануға тиіс:

1) активтен істен шыққан кезде; немесе

2) осы активті пайдаланудан немесе оның істен шығуынан ешқандай болашақ экономикалық пайда күтілмейтін кезде.

§ 144. Ақпаратты ашу

330. Субъект құрылған және басқа да материалдық емес активтерді қоса алғанда, материалдық емес активтердің әрбір сыныбы үшін мынадай ақпаратты ашуға тиіс:

1) пайдалы түрде қолдану мерзімі шектеулі немесе белгіленбеген болып табылады ма және, егер олар шектеулі болса, онда пайдалы түрде қолданудың қандай мерзімі немесе амортизациялау нормасы қолданылады;

2) пайдалы түрде қолданудың шектеулі мерзімі бар материалдық емес активтер үшін қолданылатын амортизацияны есептеу әдістерін;

3) жалпы баланстық құнын және кезеңнің басында және соңында жинақталған бүкіл амортизацияны;

4) материалдық емес активтердің амортизациясы енгізілген пайда мен залал туралы бапты (баптарды);

5) түсімдердің істен шығуды, амортизациялық аударымдарды, құнсызданудан болатын залалды және басқа да өзгерістерді жеке көрсете отырып, кезеңнің басындағы және соңындағы баланстық құн арасындағы мұқият тексеруді.

Субъект сондай-ақ мыналарды ашуға тиіс:

1) пайдалы түрде қолданудың белгіленген мерзімі бар ретінде бағаланған материалдық емес активтің баланстық құнын және пайдалы түрде қолдану мерзімін белгіленбеген ретінде бағалауды негіздейтін есептерді. Осы себептерді ашу кезінде субъект активтің пайдалы түрде қолданудың белгіленбеген мерзімі бар екендігін анықтауды елеулі рөл атқарған факторды немесе факторларды сипаттауға тиіс;

2) субъектінің қаржылық есептілігі үшін айтарлықтай болып табылатын кез келген жеке материалдық емес активтің сипаттамасын, баланстық құнын және амортизациялаудың қалған мерзімін;

3) мемлекеттік субсидия түрінде сатып алынған және әділ құн бойынша бастапқы танылған материалдық емес активтер үшін:

осы активтер үшін бастапқыда танылған әділ құнды;

олардың баланстық құнын;

танудан кейін олардың қалай өлшенгенін: іс жүзіндегі шығындар бойынша есепке алу моделі бойынша немесе қайта бағаланған құн бойынша есепке алу моделі бойынша;

4) оларға меншік құқығы шектелген материалдық емес активтердің болуы мен баланстық құнын және міндеттемелерді қамтамасыз ету үшін кепілге берілген материалдық емес активтердің баланстық құнын;

5) материалдық емес активтерді сатып алу жөніндегі шарттық міндеттемелердің сомасын.

331. Субъект кезең ішінде шығыс ретінде танылған зерттеулер мен әзірлемелерге жұмсалған шығындардың жиынтық сомасын ашуға тиіс.

18. Бизнесті біріктіру және гудвилл

§ 145. Бизнесті біріктіру

332. Бизнесті біріктіру – жекелеген ұйымдар немесе бизнестің түрін бір есеп беретін ұйымға біріктіру. Дерлік барлық біріктірудің нәтижесі бір ұйым (сатыпа алушы) бір немесе бірнеше бизнес түріне (сатып алынатын ұйымдарға) бақылау алатыны болып табылады. Сатып алушы сатып алынатын ұйымға іс жүзінде бақылауды алатын күн сатып алу күні болып табылады.

333. Құрылымдық жағынан бизнесті біріктіру заңдық, салықтық немесе басқа да себептермен әр түрлі тәсілдермен жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл бір ұйымның басқа ұйым капиталын сатып алуы, басқа ұйымның барлық таза активтерін сатып алу, өзіне басқа ұйымның міндеттемелерін алуы немесе бір немесе бірнеше бизнесті құратын басқа ұйымның таза активтерінің бір бөлігін сатып алуы мүмкін.

334. Бизнесті біріктіру үлестік құралдарды шығару, ақша қаражатын, ақша қаражатының баламасын немесе басқа активтерді немесе олардың компоненттерін аудару арқылы жүзеге асырылуы мүмкін. Операцияны біріктірілетін ұйымдардың акционерлері арасында немесе бір ұйым мен басқа ұйымның акционерлері арасында жүзеге асырылуы мүмкін. Бұл біріктірілетін ұйымдарды немесе таза берілген активтерді бақылау үшін жаңа ұйымды құру немесе бір немесе бірнеше біріктірілетін ұйымды қайта ұйымдастыру болуы мүмкін.

335. Осы бөлімде ұйымды немесе бірлескен бақылаудағы ұйымдарды біріктіруді қоспағанда, бизнесті біріктірудің барлық түрлерін есепке алу тәртібі көрсетіледі. Бірлескен бақылау біріктірілетін барлық ұйымдарды, сайып келгенде, біріктіруге дейінгі және одан кейінгі кездегідей дәл сол тарап немесе тараптар бақылайтынын және осы бақылау уақытша болып табылмайтынын білдіреді.