§9. Есеп айырысуды түгендеу.

118. Несие арқылы банктермен, бюджетпен, сатып алушылармен, мердегерлермен, есеп беретін адаммен, қызметкермен, депоненттермен және басқа дебиторлармен, кредиторлармен есеп айырысуды түгендеу:

• бөлек балансқа бөлінген банкпен есеп айырысу тожествосымен, қазынашы органдарымен, қаржылық, салықтық органдарымен, зейнетқорымен, құрылымды бөлімше ұйымымен түгендеу;

• қуыну уақыты өткен соманы қоса алып, қарыз сомасының дұрыстығын тексеру;

• қызметкерлерге қайта төлеудің себебі және сомасы, және депонент шотына аударуы жарамды, уақытысында төленбеген еңбекақы бойынша анықтау болып табылады.

119. Тексеріс кезінде «қысқа мерзімді кредиторлық берешек», «ұзақ мерзімді кредиторлық берешек» деген шоттар қатысу керек. Жолдағы тауардың сомасы және фактурланбаған жеткізілім бойынша бойынша мердегерлермен есеп айырысу болуы тиіс.

120. Есеп беру сомасын түгендегенде есеп беретін адамның мақсатын аванс бергені туралы есеп тексеріледі және әр есеп беруші адамның берілген аванс сомасы тексеріледі.

121. болашақ периодтағы шығысты түгендегенде шотта жазылуға тиіс соманы комиссия құжатқа байланысты оны опиське қосады.

§10. Ақша қаражатының, ақшалай құжаттың және қатаң бланктік есепті түгендеу.

122. Кассаны түгендеу толық ақшалай купюраларды, бағалы қағаздарды, ақшалай құжаттарды, түрі, акт аты көрсетілген, нөмірі, сериясы және номиналды бағасы бойынша қатаң бланктік есепті және кассада бар басқа бағалы заттарда тексерік кезінде жүргізіледі.

Нақты ақшалай белгілердің және басқа бағалы заттардың кассада болуын санағанда, есепке қолма-қол ақша, бағалы қағаздар алынады. Заң бойынша бағалы қағаз ретінде шығаратын акциялар, облигациялар, чектер, вексельдер және басқа документтер.

123. Қолма-қол ақша актіге купюра және сома бойынша кіреді.

124. Ақша қаражатың түгендеудегі актідегі жиыны, кассадағы түгендеу күнге (мерзімге) жасалған кассирдің есебінің қалдығымен салыстырылады, содан кейін қорытынды шығарылады. Егер комиссиямен кемшілік немесе артықшылық анықталса, актіде сомасы көрсетіледі.

125. Жолдағы ақша қаражатын түгендеуде осы шотта бар сомасын салыстыру жолымен жүзеге асады:

• қолма-қол ақша тапсырылғанда – банк түбіртегімен, пошта бөлімшесімен, инкасатордың банкке тапсырған ақшасымен қоса жіктелім құжаттар жүретін ведомсттар және т.б.

• Меншіктенушімен немесе басқа ұйыммен аударылған – аударымды алғаны құжатта (авизода) көрсетіледі күні, рет нөмірі, сомасы және қызмет көрсеткен банк немесе пошта бөлімшесінің аты.

126. Ағымдағы банк шотындағы теңгемен ақша, ағымдағы шоттағы валютамен және арнаулы шоттардағы ақша қаражатын түгендеу, жеке кәсіпкерлердің немесе ұйымның бухгалтерлік қызметінің шоттарындағы көшірмесін қалдықтары салыстыруымен жүзеге асырылады.

§11. Түгендеудің құжаттауы

127. Түгендеу описьтері қағаз және электронды түрде рәсімделеді. Түгендеу описьтеріндегі жазбалар қатесіз орындалады.

128. Түгендеу описіндегі соңғы беттерде бос жолдар сызылады.

129. Түгендеуден кейін описьте материалды жауапты адаммен қате табылса, ол жедел түрде (қойманың ашылуынан бұрын) түгендеу комиссиясының мүшесіне айтады. Комиссия қатені тексереді, егер шын болса, берілген ретпен түзетулер енгізіледі.

130. Қатені түзету барлық даналарда қатені сызып, оның үстіне дұрысын жазу арқылы жасалады. Түзетулер келісіліп, комиссияның барлық мүшесінің және материалды жауапты адамның қолы қойылумен жасалады.

131. Түгендеу аяқталғанда оның дұрыстығына соңғы тексерістер жүргізіледі. Оған комиссияның барлық мүшесінің және материалды жауапты адам қатысады және актпен рәсімделеді.

132. Нақты қалдықтардың жетіспеушілік пен артықшылықты жабу мақсатымен қате белгілерді описке енгізуге болмайды.

133. Салыстырмалы ведомстарда түгендеудің қорытындысы көрсетіледі – бухгалтерлік есеп көрсеткіші мен түгендеу описінің айырмашылығы.

Түгендеу кезде айырмышылық анықталған активтер бойынша салыстырмалы ведомсть құрылады.