4. Кассалық операциялардың есебі.

§ 3 Қолма-қол ақшаны қабылдау мен беру тәртібі және кассалық құжаттарды рәсімдеу.

26. Қазақстан Республикасының Ұлттық банкімен белгіленгені бойынша, банкнотамен тиын төлемге қабылдағанда жеке кәсіпкердің, ұйымның не оны алмастыратын адаммен (әр қарай - кассир) ақшалай белгілердің төлеудің анықтау белгілерімен және түрімен басқарылады.

Қолма-қол ақшаны қабылдау бас бухгалтер қол қойған кіріс касса ордерімен (әр қарай - кіріс ордері) іске асады.

Қолма-қол ақшаны қабылдағанда бас бухгалтер мен кассирдің қолы қойылған, мөрмен расталған түбіртек беріледі.

27. Касадан қолма-қол ақшаны беру шығыс касса ордерімен (әр қарай -шығыс ордері) немесе мұның орнына реквизитінің мөрі бар басқа құжат пен іске асады. Қолма-қол ақшаны беруге құжаттар жеке кәсіпкермен, ұйым бастығымен немесе оның орнын басатын бас бухгалтердің және кассирдің қолы қойылуы тиіс.

28. Барлық кіріс және шығыс ордерлер кассаға жіберілместен бұрын, міндетті түрде, кіріс және шығыс кассалық тіркеу журналға тіркеледі.

29. Кассадан шығыс кассалық ордермен қол ақша босатылғанда жеке тұлғаны растайтын (паспорт немесе азаматтың жеке куәлігі), құжаттың аты мен нөмірін, кімге және қашан берілгенін жазып алады және алушыдан қолхат алады.

30. Қолма-қол ақшаны ақшаны алғаны туралы қолхат тек қана қаламмен алған соманы көрсетіп жазады. Ведомостпен алынған қолма-қол ақша сомасы жазумен көрсетілмейді.

31. Жеке кәсіпкер немесе ұйымның құрамына кірмейтін адамдарға, қолма-қол ақшаның берілуі, әрбір жеке адамға жазылатын немесе келісім жарттын арқасындағы жеке ведомостьпен, шығыс ордері арқылы жүзеге асады.

32. Кассир қолма-қол ақшаны тек қана шығыс ордерінде немесе оны алмастыратын құжатта көрсетілген адамға береді. Егер ақша белгіленген тәртіппен рәсімделген, сенімхат арқылы берілетін болса, ордер мәтінін де қабылдаушының аты-жөнінен кейін бухгалтерлік қызметпен келісілген адамның аты-жөні көрсетіледі. Егер ақша ведомость арқылы берілсе, онда ақша алғаны туралы қолхат алдында кассир «сенімхат бойынша» деп жазады. «Белгілеу» бөлімінде берілген құжаттың нөмірі мен күні көрсетіледі. Сенімхат кассирда қалады және шығыс ордеріне немесе водомостьке жапсырылады.

33. Сырқат жағдайы кесірінен немесе басқа себептер бойынша өзі қол қоялмаған адамның орнына, бухгалтерлік қызмет жұмыскерлері мен кассирдан бөлек, ақша оның белгіленген тәртіппен рәсімделген,

сенімхатына сәйкес, өтініші арқылы, басқа адам қол-қоюына болады. Шығыс ордерінде фактілі қолма-қол ақша қаражатын қабылдаушының және оның орнына қол қоюшының тұлғалығын куәландыратын құжаттың нөмірі, атауы, мерзімі мен кіммен берілгені көрсетіледі.

34. Еңбек ақы, уақытша еңбекке жарамсыз ақыларының төлемдері, стипендиялар,қосымша сый ақыларәрбір қабылдаушыға шығыс ордерін құрастырмай-ақ, төлем ведомостьттары арқылы кассирмен жүзеге асырылады.

Барлық берілген еңбек ақы сомасына мерзімі мен нөмірі әрбір төлем ведомостіне қойылатын, бір шығыс ордер жазылады.

35. Жеке кәсіпкердің немесе ұйым басқарушысының немесе оны алмастырушының және бас бухгалтердің қолынан кейін, төлем ведомостінің титулдық (басты) бетінде берілген мерзімі мен сомасының жазылған түрімен бірге, қолма-қол ақшаның берілісі жайлы келісім жазылады .

36. Аналогті тәртіпте еңбек ақыға бір реттік қолма-қол ақшаның берілісі рәсімделуі мүмкін (демалысқа кеткен жағдайда, сырқат және басқа да себептермен), сонымен қатар бірнеше адамға қызметтік іс сапарға баруына байланысты шығындарына, депонирленген сомалар мен қолма-қол ақша беріледі.

37. Жеке тұлғаларға еңбек ақысы үшін, бір реттік қолма-қол ақшаның берілуі шығыс ордерлері арқылы жүргізіледі.

38. Кассир еңбек ақының, сый ақының, уақытша еңбекке жарамсыз пособияларының белгіленген төлеу мерзімі аяқталғаннан кейін келесілерді істеу қажет:

- төлем ведомостіндегі төлем жүргізілмеген адамдардың аты-жөнініне қарама-қарсы жерге штамп немесе «Депоненттелген» атынан белгі қоюы керек;

- депоненттелген сомалардың реестірін құруы қажет;

- ведомостінің соңында еңбек ақының, сый ақының, уақытша еңбекке жарамсыз пособияларының, депоненттеуге жататын, нақты төленген сомалар мен төленбеген сомалар жайлы жазу істеуге тиіс, сонымен қатар бұл сомаларды төлем ведомостіндегі жалпы соңғы сомамен тексеріп өзінің қолын қоюы тиіс;

- кассалық кітапқа, нақты төленген соманы жазып, ведомостке штамп қою керек: «Шығыс кассалық ордер № ». Бухгалтерия төлем ведомостінде кассирмен жасалған белгілерді, онымен жасалған депоненттелген сомалар мен берілген сомаларды тексереді.

39. Сенімді адамға қолма-қол ақшаның төленуі мен қолма-қол ақшаның қайтарылуы, сонымен қатар төленген құжаттар арқылы кассадан берілген ақша есебін жасау үшін, қабылданған және босатылған ақшаның есеп кітабы қолданылады.

40. Кіріс ордерлері мен оларға квитанциялар, сонымен қатар шығыс ордерлері мен оларды алмастыратын құжаттарды, бухгалтериямен нақты және түсінікті түрде қаламмен немесе машинаның (есептеуіш) көмегімен толтыруы тиіс. Бұл құжаттарда келісілген болсын, қандай болмасын түзетулер, қателер болмау керек.

Шығыс ордерінде оны толтыру себебі мен оған жататын құжаттардың тізімі көрсетіледі.

Шығыс ордерлері немесе оларды алмастыратын құжаттар қолма-қол ақшаны қабылдайтын адамға берілмейді.

41. Шығыс және кіріс ордерлерінің немесе оларды алмастыратын құжаттарды алған жағдайда кассир тексереді:

- құжаттағы бас бухгалтердің қолының бар жоғы мен оның дұрыстығын, ал шығыс ордерінде немесе оны алмастыратын құжатта – жеке кәсіпкердің немесе ұйым басқарушысының не оны алмастыратын адамның рұқсат қолын;

- құжатты рәсімдеу дұрыстығын;

- құжатта аталған қосымшалардың бар-жоғын;

Осы аталған сұраныстардың біреуінің орындалмаған жағдайында, кассир құжаттарды бухгалтерияға қайта рәсімдеуіне жібереді.

Кіріс не шығыс немесе оларды алмастыратын құжаттар, олардың қосымшаларымен бірге, міндетті түрде штамппен немесе күні, айы, жылы көрсетілген «Алындының» немесе «Төлендінің» қолымен расталады.

42. Еңбек ақыны төлеу жайлы төлем ведомостінде рәсімделген шығыс ордерлері, ақша берілгенннен кейін тіркеледі.