3. Шаруашылық операцияларды құжаттандыру

15. Бухгалтерлік құжаттарды жүргізу үшін белгілі талаптар қажет, олардың негізгісі: құжатталу, жазбалардың қысқалығы және нақтылығы, екіжақты жазудың бақылау.

Бухгалтерлік құжаттарда мәтін,сан және қол қойылғанда нақты және түсінікті жазылуы керек.

16. Жеке кәсіпкерлер немесе ұйымдар құжаттарды және бухгалтерлік есеп регистрлерін электрондық түрде құрғанда құжаттардың бірнеше данасын (көшірмесі) операцияның басқа қатысушылары үшін қағаз түрінде дайындау керек, сонымен қатар мемлекеттік мекемелер талабы бойынша, оларға бұндай құқық Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес берліген.

§ 1. Бастапқы құжаттар

17. Бастапқы құжаттар – құжаттамалық куәлік, қағаз және электрондық түрде, операция мен оқиғаны деректеу және оның орындалуына құқылы осының негізінде бухгалтерлік есеп жүргізіледі.

18. Бастапқы құжаттар Қазақстан Республикасының бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептеме аясындағы қызметті реттеу бойынша заңнамасына сәйкес (өкілетті мекеме) орталық мемлекеттік мекемелердің бекітуінше нұсқау немесе талаптар бойынша құрылса есепке алынады. Бастапқы құжаттар, егер оларға өкілетті мекемелер нұсқау немесе талабы бекітілмесе, және жеке кәсіпкер мен ұйым өз бетімен әзірлесе, Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес міндетті деректеме болса есепке алынады. Операцияның және оқиғаның сипатына байланысты Қазақстан Республикасының нормативті құқықты актісінің талаптары және алғашқы құжаттарда есептік ақпаратты өңдеу қосымша деректемелер қатарына енуі мүмкін.

19. Кассалық және банктік алғашқы құжаттарға түзетулер енгізілмейді. Басқа алғашқы құжаттарға түзетулер операцияның басқа қатысушысының келісімімен енгізіледі, ол осы қатысушылардың қолымен расталу керек, қол қойылған құжатта түзету енгізілетін күн белгіленуі керек.

Бастапқы құжаттардағы қателерді түзету кезінде дұрыс жазылмаған мәтін немесе сома сызылады да үстінен дұрыс мәтін немесе сома жазылады. Сызған кезде оның алғашқыда қалай жазылғанын көруге болатындай етіп сызады. Бастапқы құжатта түзетілген қате «Түзетілді» деген жазумен ескертіледі және түзету енгізілген құжатта тұлғалардың қолымен расталады.

20. Бухгалтерлік есепте бастапқы құжаттың қозғалысы (құру немесе басқа ұйымдардан алу, есепке алу, өңдеу, мұрағатқа жіберу – құжат айналымы) жеке кәсіпкердің немесе ұйым жетекшісінің бекітуінше графикпен (кесетмен) регламенттеледі.

§ 2. Бухгалтерлік есептің регистрлері

21. Бухгалтерлік есептің регистрлері – бухгалтерлік есеп пен қаржылық есептілік жүйесінде есепке қабылданған бастапқы құжаттардағы жалпылама нұсқаулар, ақпаратты жинақтау және жүйелендіруді көретуі.

Шаруашылық операциялар бухгалтерлік есеп регистрлерінде хронологиялық кезекпен және бухгалтерлік есептегі шоттарға сәйкес топтасуы керек.

22. Ай соңында есеп регистрінің әр бетінде қорытынды жасалады (есептеледі). Аналитикалық және синтетикалық регистрлер қорытынды жазбалары міндетті түрде айналым ведомостінің салыстыру негізінде жүзеге асырылады.

23. Бухгалтерлік есеп регистрлеріндегі шаруашылық операциялардың дұрыстығын оны құрған және оған қол қойған тұлғалар жазылады.

24. Бухгалтерлік есеп регистрларының формалары немесе талаптары Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес өкілетті мекемелермен бекітіліп жүзеге асырылады.

25. Бухгалтерлік есеп регистрлерінің мәліметтері топтастырылған түрінде қаржылық есептілікке ауысады.