$$$ 1.Грек тiлiнен аударғанда «oicos» сөзi ненi бiлдiредi?
A) үй, мекен
B) бiлiм
C) ғылым
D) экология
E) тiрi ағза
$$$ 2. Дүниежүзі табиғатты қорғау қай күн?
A) 5 маусым
B) 6 қазан
C) 15 ақпан
D) 7 маусым
E) 1май
$$$ 3.Радиация әсерінен адам қандай ауруға шалдығады?
A) сәуле
B) анемия
C) бронхит
D) тұмау
E) В және С
$$$ 4.Ағзалардың арасында болатын (дарақтар, түр, түраралық, популяция аралық, биоценоз, биогеоценоз) қарым –қатынастарды айналаны қоршаған табиғи ортамен байланыстыра отырып, зерттеумен қатар, биосферадағы өзгерістерді, құбылыстарды табиғи заңдылықтарды биосфера шегінде әлемдік ауытқуларды адамның іс - әрекеттерімен үйлестіре отырып зерттейтін комплексті ғылымдар жиынтығы қалай аталады?
A) геология
B) антропология
C) экология
D) орнитология
E) геофизика
$$$ 5. Ноосфера терминін ғылымға енгізген кім?
A) В.И.Вернадский
B) Леруа
C) В.В Докучаев
D) Ч.Дарвин
E) Я.Рогин
$$$ 6. Гидросфера жер бетінің жалпы ауданының қанша % алып жатыр?
A) 69%
B) 61%
C) 99%
D) 86%
E) 71%
$$$ 7. Топырақтану ғылымының негізін салған кім?
A) Н.Ф.Реймерс
В) К.Мебиус
С) В.В Докучаев
D) Н.А.Северцов
Е) Е.Варминг
$$$ 8. Эктопаразиттер дегеніміз не?
A) иесінің денесінде тіршілік ететін, ішкі паразиттер.
B) ағаш қабығында, жапырақтарда, бұтақтағы ұяларда мекендейтін ағзалар.
C) ылғалдағы жоғары жағдайларда өсуге бейімделген құрлық өсімдіктері.
D) иесінің денесінің бетінде мекендейтін, сыртқы паразиттер
E) орташа ылғалдылық жағдайында тіршілік ететін жануарлар(құстар, сүтқоректілер).
$$$ 9. Популяцияның тығыздығы қалай анықталады?
A) алып жатқан аудан немесе көлем бірлігіне шаққандағы даралар санымен
немесе биомассамен анықталады.
B) аналықтардың жасы мен санына байланысты анықталады.
C) жыл маусымдағы биогеоценоздардың ауысуы қарай анықталады.
D)физикалық жағдайларға немесе бәсекелестік қатынастарға реакциясы арқылы
анықталады.
E) ылғалдылық жағдайына байланысты анықталады.
$$$ 10. Озонның химиялық формуласы:
A) O3
B) СО2
C) NO2
D)SO2
E) H2O
$$$ 11.Экологиялық фактор ретінде жарыққа қатысты өсімдіктердің тобын көрсетіңіз.
A) гелиофиттер, сциофиттер, факультативті гелиофиттер
B) транспирация,фотопериодизм,фотосинтез
C) адаптация,абразия,ассимиляция
D) пойкилотермді, гомойтермді
E) гидрофиттер, мезофиттер
$$$ 12.Адамзат санының көбеюіне әсер етуші фактор?
A) медициналық жәрдем көрсетуді күшейту.
B) аурудың алдын-алу және құнарлы тамақтану.
C) туудың өсуі
D) қала халқының өсуі
E) әлеуметтік ахуалды көтеру.
$$$ 13. Озон қабатының негiзгi функциясы қандай?
A) күннiң ультракүлгiн радияциясын жұту және 20 (%) инфрақызыл сәулелердi шағылыстыру
B) орта түзушi
C) топырақ түзушi
D) жануарларды қорғау функциясы
E) атмосфера тазалығын қамтамасыз ету функциясы
$$$ 14.Гидросфера жердің қандай қабаты?
A) су қабаты
B) ауа қабаты
C) минералды қабат
D) жердің гумусы
E) топырақ қабаты
$$$ 15. Жанар таудың атқылауы нәтижесінде ауаның ластануы қай ластануға жатады?
A) абиотикалық факторлар әсерінен
B) адамның іс-әрекеті нәтижесінде
C) биотикалық факторлар әсерінен
D) физикалық
E) биологиялық
$$$ 16. Биосфера терминін енгізген кім?
A) В.И.Вернадский
B) Э. Зюсс
C) С.С.Шварц
D) Ю.Одум
E) . Ю.Либих
$$$ 17. Популяцияның сандық көрсеткiштерiн не көрсетедi?
A) саны мен тығыздығы
B) өнiмдiлiгi
C) еркiн будандасу қабiлетi
D) мiнез құлқы
E) өмiр сүру заңдылығы
$$$ 18.Көрсетілген ұғымның қайсысы бүкiл жер шарын қамтитындығын бiлдiреді?
A) ғаламдық
B) ұлттық
C) қоғамдық
D) мемлекеттiк
E) аймақтық
$$$ 19.Экологиялық пирамидалардың типтерін атаңыз?
A) сандар,биомассалар,энергия
B) ұлттық, экожүйе
C) қоғамдық,биогеоценоздық
D) фотопериодизм
E) қоректену,ниша
$$$ 20.Латын тілінен аударғанда – пайдалану қандай ұғымның мәні?
A) редуценттер
B) трофикалық
C) биогеоценоздық
D) консументтер
E) экологиялық қуыс
$$$ 21.Негізінен су ағысының көмегімен қозғалатын, жүзетін ағзалардың жиынтығы қалай
A) Нектон
B) Бентос
C) Гидробионт
D) Осмос
E) Планктон
$$$ 22.1929 жылы ғылымға енгізген У.Кеннон қандай термин енгіді?
A) Популяция
B) Биоценоз
C) Гомеостаз
D) Осмос
E) Планктон
$$$ 23.Жарық, температура, ылғалдылық қай факторға жатады?
A) абиотикалық
B) биотикалық
C) антропогендiк
D) бәсекелестiк
E) ешбiреуiне жатпайды
$$$ 24. Автотрофтар дегенiмiз – бұл:
A) қарапайым бейорганикалық заттектерден органикалық заттектер түзетiн организмдер
B) микроорганизмдер және өсiмдiктер
C) дайын органикалық заттектермен қоректенетiн организмдер
D) өсiмдiктер және жануарлар
E) бактериялар, саңырауқұлақтар
$$$ 25.Жер ғаламшарындағы ең жоғары тіршілік деңгейі қалай аталады?
A) биосфера
B) гидросфера
C) литосфера
D) атмосфера
E) экзосфера
$$$ 26.Қоректену қасиетiне қарай организмдер мынадай болады:
A) автотрофтар, гетеротрофтар
B) консументттер, детритофагтар
C) консументттер, продуценттер, редуценттер
D) автотрофтар және редуценттер
E) консументттер және гетеротрофтар
$$$ 27. Жер бетінің жануарлар мен өсімдіктердің белгілі-бір түрлері тіршілік ететін табиғи аймағы
A) ландшафт
B) қорық
C) гидросфера
D) ареал
E) арена
$$$ 28.Фотосинтез процесін жургізіп, оттегін бөлетін организмдер
A) жасыл өсімдіктер
B) жануарлар
C) микроорганизмдер
D) жәндіктер
E) медузалар
$$$ 29.Вернадскийдің “Биосфера” туралы ілімі қай жылы жарық көрді?
A) 1926 ж.
B) 1920 ж.
C) 1927 ж.
D) 1928 ж.
E) 1829 ж.
$$$ 30.Популяция экологиясы дегенiмiз:
A) демэкология
B) аутэкология
C) синэкология
D) биоэкология
E) әлеуметтiк экология
$$$ 31.Қандай да бiр биоценоз жануарларының бiрлестiгiн былай атайды:
A) зооценоз
B) зоопланктон
C) агроценоз
D) биогеоценоз
E) популяция
$$$ 32.Биогеоценоз дегенiмiз не?
A) жер бетiнiң белгiлi бiр бөлiгiн алып жататын бiртектi табиғи құбылыстардың бiрлестiгi
B) атмосфераның ауа ағыны
C) адамдардың табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланудың теориясы
D) атмосфераның барлық заттармен жер бетiне жасайтын қысымы
E) адамдардың әр түрлi қоршаған ортадағы қажеттiлiгiн қанағаттандыру.
$$$ 33. "Барлығы да бір-бірі арқылы байланысқан" заңдылығының мәні қандай?
A) Бұл заң адам баласының табиғат заңдылықтарын әлі де толық білмейтінін аңғартады.
B) Бұл заң табиғаттағы барлық организмдердің өз орны бар, яғни, табиғатта қалдық деген
болмайды деген ұғымды білдереді.
C) Бұл заң табиғаттан алғаныңның орнын толтыруды ұмытпа деген ұғымды білдірді.
D) Мекен ету ортасында тірі ағзаға әсер ететін экологиялық факторлардың көптүрлілігіне
қарамай,олардың ағзаға әсер ету сипаты мен тірі ағзалардың жауап ретінде беретін
реакциялары.
E) Бұл заң биосферадағы тірі организмдердің бірінде болған өзгеріс міндетті түрде
басқаларына да әсерін тигізеді дегенді аңғартады.
$$$ 34. Толеранттық заңды ашқан кім?
A) Либих
B) Шелфорд
C) Догель
D) Вернадский
E) Леруа
$$$ 35.Экологиялық дүниелерді биосфералық деңгейде зерттейді. Құрлық пен дүниежүзілік мұхиттардағы экожүйелер ондағы қарым-қатынастар мен байланыстар, ландшафтылар бойынша экожүйелердің құрылымы, бірлестіктері, тұрақтылығы. Кеңістік пен уақытқа қатысты өзгеруі экожүйелердің продуктивтілігі, агро және антрогендік экожүйелер, олардың практикалық маңызы туралы ғылыми-теориялық зерттеулер жүргізетін экологияның қай саласы?
A) геология
B) биохимия
C) синэкология
D) геоэкология
E) бірлестіктер экологиясы
$$$ 36. Экологияның зерттеу әдістерін көрсет:
A) эксперименттік,тәжірибелік
B) математикалық моделдеу,биологиялық
C) далалық,лабораториялық
D) химиялық,геоэкологиялық
E) физико-химиялық, эксперименттік
$$$ 37.Жеке ағзалар (особь) арасындағы қарым-қатынастарды, оның табиғи ортасымен байланыстыра отырып зерттеулер жүргізетін қай сала?
A) аутэкология
B) биоэкология
C) синэкология
D) геоэкология
E) бірлестіктер экологиясы
$$$ 38.Экология ғылымдарының жеке ғылым ретінде қалыптасу және даму кезеңі қай жылдар аралығын қамтиды?
A) 1980 – 2000ж.
B) 1744-1825ж
C) 1806-1893ж
D)1924 – 1980ж.
E) 1707-1924ж
$$$ 39.Су түбімен байланысы жоқ, еркін орын ауыстыратын, жүзіп жүретін ағзалардың
жиынтығы қалай аталады?
A) Планктон.
B) Бентос
C) Геобионттар
D) Геоксендер
E) Нектон
$$$ 40. «Толеранттық шек» заңын кім,қай жылы ашқан?
A) 1840 ж Либих
B) 1913ж Шелфорд
C) 1846ж Докучаев
D) 1944ж Леруа
E) 1924ж Геккель
$$$ 41.Қоршаған ортада радиоактивтi заттектер деңгейiнiң көбеюi нәтижесiнде туындайтын ластану-бұл:
A) радиоактивтi
B) биологиялық
C) химиялық
D) физикалық
E) ғаламдық
$$$ 42.Сирек және жоғалуға шақ тұрған организмдердiң тiзiмi дегенiмiз:
A) қызыл кiтап
B) көк кiтап
C) ақ кiтап
D) жасыл кiтап
E) экология оқулығы
$$$ 43.«Биосфера» дегенiмiз – бұл:
A) жердiң тiршiлiк қабаты
B) жердiң су қабаты
C) жердiң жұқа қабаты
D) ғаламның газ қабаты
E) жердiң қатты қабаты
$$$ 44.«Экология» терминiн ғылымға алғаш рет енгiзген кiм?
A) Э. Геккель
B) Э. Зюсс
C) И. Шилов
D) В. Вернадский
E) Ф.Клементс
$$$ 45.Биотикалық факторлар дегенiмiз – бұл:
A) тiрi организмдердiң бiр-бiрiне әсерi
B) адам әрекетi нәтижесiнде пайда болған факторлар
C) бейорганикалық табиғат факторы (жарық, температура, ылғалдылық, қысым)
D) геофизикалық, гидрологиялық факторлар
E) iшкi және сыртқы факторлар
$$$ 46.Белгiлi бiр географиялық территорияда тiршiлiк етуге бейiмделген, генетикалық шығу тегi бiр, бiр түрге жататын особьтар жиынтығын не деп атаймыз?
A) популяция
B) экожүйе
C) түр эволюциясы
D) биотоп
E) генотип
$$$ 47.Діріл қандай ластану түріне жатады?
A) ортаның физикалық ластануына
B) ортаның биологиялық ластануына
C) ортаның биохимиялық ластануына
D) ортаның химиялық ластануына
E) ортаның физикалық-химиялық ластануына
$$$ 48.Вернадскийдің “Биосфера” туралы ілімі қай жылы жарық көрді?
A) 1926 ж.
B) 1920 ж.
C) 1927 ж.
D) 1928 ж.
E) 1829 ж.
$$$ 49. Фотосинтез процесін жургізіп, оттегін бөлетін организмдер
A) жануарлар
B) жасыл өсімдіктер
C) микроорганизмдер
D) жәндіктер
E) медузалар
$$$ 50.«Қышқылдық жаңбырларды» қай газдар туғызады?
A) SO2, CO2
B) NO2, SO2
C) P3O4
D) H2S
E) HCL
$$$ 51.Өсімдіктер бірлестігі қалай аталады? A) Фитоценоз
B) Зооценоз
C) Биоценоз
D) Геоценоз E) Биогеоценоз
$$$ 52.Толеранттық шек дегеніміз: A) Тірі организмдердің экологиялық кең төмен шама аралығындағы өмір сүретін аралық мөлшер B) Тірі организмдердің экологиялық кең төмен шама аралығындағы немесе ең көп шама аралығындағы өмір . сүретін аралық мөлшер C) Тірі организмдердің экологиялық ең көп шама аралығындағы өмір сүретін аралық мөлшер D) Тірі организмдердің экологиялық шектеусіз шама аралық өмір сүруі E) Барлығы дұрыс емес.
$$$ 53.Толеранттылық деп организмнің қанда қабілетін айтамыз: A) Тіршілік жағдайының өзгерістеріне шыдамдылығы B) Жаңа жағдайға бейім делу C) Локальды формалар түзеу D) Популяция саны E) Даму қабілеті
$$$ 54.Организмнің құрылысы мен атқаратын қызметінің тіршілік жағдайына
қарай бейімделуі қалай аталады? A) Метаболизм B) Адаптация C) Гомеостаз D) Сукцессия E) Өзін- өзі тексеру
$$$ 55.Биотикалық фактор дегеніміз A) Адамдардың организмге әсері B) Тірі организмдердің ара қатынасы C) Өлі таб иғат факторы D) Мұхиттар ағысы E) Күн радиациясы
$$$ 56.Абиотикалық экологиялық факторды анықтаңыз: A) Жыртқыштық B) Бәсекелестік C) Жарық D) Паразитизм E) Комменсализм
$$$ 57.Иесінің денесінде тіршілік ететін, ішкі паразиттер қалай аталады?
A) Геоценоз B) Эктопаразиттер C) Эндопаразиттер D) Осмос
E) Комменсализм
$$$ 58.Озонның көп мөлшері қай қабатта кездеседі?
A) Тропосфера
B) Ионосфера
C) Экзосфера
D) Биосфера
E) Стратосфера
$$$ 59.Ноосфера концепциясын кім енгізген?
A) В.И.Вернадский
B) Э. Зюсс
C) С.С.Шварц
D) Ю.Одум
E) . Ю.Либих
$$$ 60.Атмосфера құрамында оттегі мөлшері қанша пайыз?
A) 20,95
B) 0,01
C) 5,15
D) 73,02
E) 0,93
$$$ 61. «Түрлердің шығу тегі» кімнің ғылыми еңбегі? A) К.Мебиус
B) Ж.Ламарк
C) К.Линней
D) А.Декандоль
E) Ч.Дарвин
$$$ 62.Биогеоценоз дегенiмiз не?
A) жер бетiнiң белгiлi бiр бөлiгiн алып жататын бiртектi табиғи құбылыстардың бiрлестiгi
B) атмосфераның ауа ағыны
C) адамдардың табиғи ресурстарды ұтымды пайдаланудың теориясы
D) атмосфераның барлық заттармен жер бетiне жасайтын қысымы
E) адамдардың әр түрлi қоршаған ортадағы қажеттiлiгiн қанағаттандыру.
$$$ 63.Утилизация дегеніміз-бұл:
A) қандайда болмасын қалдықтарды залалсыздандыру немесе уыттылығын жою
B) қалдықсыз технология
C) топырақ құнарлылығын арттыру
D) биологиялық объектілерді пайдаланып пайдалы өнім алу
E) органикалық заттектедің ыдырауы
$$$ 64.Конкуренция дегеніміз:
A) Бейбіт бірге өмір сүру
B) Организмдердің пайдалы бірге өмір сүруі C) Өмір үшін күрес
D) Популяция санының күрт азаюы
E) Күшті көрсеткіштерге жету үшін күрес, тайталас
$$$ 65.ШРК, ШМҚ, ШРН және т.б. экологиялық нормативтер нені сипаттайды?
A)мониторинг
B)биоиндикация.
C)қоршаған табиғи ортаның сапалық нормасын.
D)экологиялық паспортты.
E)экологиялық өндірісті.
$$$ 66.Жердің антропогендік ластануының негізгі көздері.
A)өндірістің қатты және сұйық қалдықтары, ауылшаруышылығы және тұтыну қалдықтары.
B)мұнай және мұнай өнімдерімен топырақтың ластануы, апаттық лақтырылыстар, атмосфераға токсиндік заттардың түсуі.
C)пестицидтер, радиациялық ластаушылар және өте қауіпті токсиканттар.
D)нормативті документтер.
E) А.В.С. нұсқалары.
$$$ 67.Судың химиялық формуласы?
A)СН4.
B)СО2.
C)HCl.
D)H2O.
E)O3
$$$ 68.Адам ағзасында қанша пайыз су бар?
A)10%.
B)100%.
C)40%.
D)65%.
E)90%.
$$$ 69.Топырақ эрозиясы?
A)жасанды және табиғи.
B)эффективті және рентабельді емес.
C)жел және су.
D)физикалық және биологиялық.
E)химиялық және механикалық.
$$$ 70.Фотосинтез реакциясы келесі формула бойынша жүреді?
A)С6Н12О6
+ СО2
6СО2
+ 6Н2О
B) О2 + 2Н2 → 2Н2О
C)С6Н12О6 + О2 СО2 + Н2О
D)СО2 + Н2О → С6Н12О6 + О2
E) 6СО2+ 6Н2О С6Н12О6 + 6О2
$$$ 71. Бір түрге жататын ағзалар «особьтар» тобы, оның табиғи ортамен байланыстыра отырып зерттеулер жүргізетін қандай сала?
A) Эйдэкология
B) Демэкология
C) Қолданбалы экология
D) Аутэкология
E) Синэкология
$$$ 72.Табиғи және табиғи іс-әрекетінен пайда болатын биосфера шегіндегі күн жүйесіндегі әлемдік экологиялық-биоэкологиялық өзгерістермен құбылыстарды зерттейтін қандай сала?
A) Адамзат экологиясы
B) Биогеоценоз
C) Геология
D) Геоэкология
E) Әлемдік экология
$$$ 73.Белгілі бір геологиялық территорияларда тіршілік етуге бейімделген, генетикалық шығу тегі бір, бір түрге жататын особьтар жиынтығы- бұл:
A) Редуценттер
B) Экожүйе
C) Продуценттер
D) Популяция
E) Биогеоценоз
$$$ 74.Организмдердің әр түрлі топтарының (популяциялардың, түрлердің және т.б.) сыртқы орта факторларымен өзара қарым-қатынастарын және олардың тіршілік ортасына әсер ету заңдылықтарын зерттеу қай ғылым саласының міндеті?
A) Биология
B) Химия
C) Орнитология
D) Микробиология
E) Экология
$$$ 75. Қалдық, өлекселерді ыдыратушы ағзалар.
A) Редуценттер
B) Популяция
C) Консументтер
D) Биогеоценоз
E) Продуценттер
$$$ 76. Белгілі бір көлемдегі немесе территориядағы особьтардың саны қалай
аталады?
A) Популяцияның саны
B) Популяция тығыздығы
C) Продуценттер
D) Осмос
E) Гомеостаз
$$$ 77. Экологияның негізгі даму кезеңдері қанша
A) 5
B) 3
C) 2
D) 4
E) 8
$$$ 78.«Өсімдіктер географиясы» атты еңбектің авторы кім?
A) А.Н.Бекетовтың
B) Ж.Ламарк
C) А.Декандоль
D) Ч.Дарвин
E) Э.Геккель
$$$ 79. Адамзат экологиясы нені зерттейді?
A)адам-қоғам-биосфера арасындағы әлеуметтік, экономикалық және экологиялық жағдайлардың, қарым-қатынастары бір-бірімен үлестіре зерттей отырып, соның нәтижесінде адамзат баласының парасатты ақыл – оймен, сана-сезімімен байланысты проблемаларды зерттейді.
B) табиғи және табиғи іс-әрекетінен пайда болатын биосфера шегіндегі күн жүйесіндегі әлемдік экологиялық-биоэкологиялық өзгерістермен құбылыстарды зерттейді.
C) бірлестіктер экологиясы (биоценология, фитоценология) ретінде әртүрлі түрлерге жататын популяциялар (өсімдіктер, жануарлар, микроағзалар) жиынтығын бір тұтас ағзалар ретінде зерттейді.
D)ауыл, село, елді пункттер қала тұрғындары мен жер жүзінің халықтарының қарым-қатынастарын, сандық пен сапалық құрылымын зерттеу және реттеу, көпшілікке үздіксіз экология саласынан білім мен тәрбие беру, мәдениет этика, адам баласының экологиялық құқық қорғау және этноэкологиялық проблемаларды жан-жақты қарастырады.
E)бір түрге жататын ағзалар «особьтар» тобы, оның табиғи ортамен байланыстыра отырып зерттеулер жүргізеді.
$$$ 80.Далалық жағдайда жүргізілетін зерттеу әдісі экологияда қалай аталады?
A) Эксперименттік
B) Тәжірибелік
C) Биологиялық
D) Далалық
E) Қосалқы
$$$ 81.Дүние жүзінде табиғи ортаны қорғау күні қай күн?
A) 15 ақпан
B) 5 маусым
C) 15 шілде
D) 30 тамыз
E) 12 қараша
$$$ 82.Дүнежүзілік су айналым қандай цикл деп аталады?
A) гидрологиялық
B) биологиялық
C) биогеохимиялық
D) геохимиялық
E) геологохимиялық
$$$ 83. Популяция экологиясы дегеніміз не?
A) Аутэкология
B) Демэкология
C) Синэкология
D) Биоэкология
E) Әлеуметтік экология
$$$ 84.Әртүрлі аймақтағы жануарлардың жиынтығын қалай атайды?
A) Флора
B) Биота
C)Фауна
D)Ареал
E)А және В
$$$ 85.Биосфераның құрамына қай сфера кіреді?
A) Ноосфера
B) Атмосфера
C) Цитросфера
D)Топосфера
E) Геосфера
$$$ 86.Ноосфера концепциясын кім енгізді?
A)Вернадский
B)Леруа
C)Ломоносов
D)Докучаев
E)Геккель
$$$ 87.Бәсекелестік қай факторға жатады?
A)Абиотикалық
B)Антропогендік
C)Техногендік
D)А және В
E)Биотикалық
$$$ 88.Улы заттар дегеніміз не?
A)Антибиотиктер
B)Емдік шөптер
C)Органикалық тыңайтқыштар
D)Токсинді заттар (токсикаттар)
E)Ауру тудырғыш бактериялар
$$$ 89.Антропогендік факторлар дегеніміз – бұл:
A)Түр ішілік және түр аралық факторлар
B)Адамның әсерінен туындаған факторлар
C)Тұтас жүйенің ерекше қасиетерінің болуы
D)Организмдердің экожүйедегі өмір сүруінің экологиялық факторлары
E)А және С
$$$ 90.Латын сөзінен «Populus» қандай мағынаны білдіреді?
A)Әлем
B)Түр
C)Организм
D) Халық
E)Молекула
$$$ 91.Дүние жүзінде табиғи ортаны қорғау күні қай күн?
A) 15 ақпан
B) 5 маусым
C) 15 шілде
D) 30 тамыз
Е) 12 қараша
$$$ 92.Бұл түсінік бүкіл жер шарын қамтитындығын білдіреді?
A)Региональды
B)Глобальды C)Ұлттық
D)Қоғамдық
E)Мемлекеттік
$$$ 93.Физикалық факторлар бұл:
A)Шу, тербеліс
B)От, жалын C)Температура
D)Жел
E)Вулкан
$$$ 94.Тірі организмдердің бір-бірімен және олардың қоршаған ортамен байланысын зерттейтін ғылым:
A) Нооэкология
B) Адам экологиясы
C) Биология
D) Экология
E) Анатомия
$$$ 95.Экологиялық білім берудің мақсаты:
A) экологияны оқыту
B) жеке адам бойында табиғатқа деген білімді қалыптастыру
C) оқыту процесі
D) қоршаған ортаның тазалығын қадағалау
E) қоршаған ортаны сараптау
$$$ 96.Адам денсаулығына зиянды әсер ететін факторлар арасында І-ші орында тұр:
A) тұқым қуалайтын аурулар
B) өмір сүру салты
C) қоршаған орта
D) әртүрлі ластаушы заттар
E) әлеуметтік жағдай
$$$ 97.«Редуценттер» сөзінің мағынасы:
A) жою
B) қорыту
C) тазарту
D) қалпына келтірушілер
E) қоректік тізбек
$$$ 98.«Қышқылды жаңбырлар» пайда болады:
A)Озон қабатының жұқаруы
B)Атмосферада күкірт пен азот тотықтарының химиялық өзгерістерге түсіп, күшті қышқылдарға
айналуынан
C) Бейметалл тотықтырының атмосфераға көп бөлінуінен
D)СО2-нің атмосфераға көп бөлінуінен
E) Күкірт тотығының атмосфераға көп бөлінуінен
$$$ 99.1935 жылы алғаш рет «экожүйе» түсінігін ұсынды:
A) A.Тенсли
B) Д.И. Докучаев
C) С. Форбс
D) К. Мебиус
E) Э. Геккель
$$$ 100.«Қышқылды жаңбыр» терминін кім енгізді?
A)Э.Геккель
B) В.И. Вернадский
C) В.В. Докучаев
D)Р. Смит
E)К. Мебиус
$$$ 101.Белгілі бір ортада тұратын организмдерді зерттейтін,басқа организмдермен және қоршаған ортамен арақатынастарын анықтайтын ғылымды атаңыз?
A) Биология
B) Экология
C) География
D) Биохимия
E) Физика
$$$ 102. Тірі организмдер орналасқан ауаның,судың,жердің қабаттары не деп аталады?
A) Экожүйе
B) Экотоп
C) Табиғат
D) Биосфера
E) Литосфера
$$$ 103.Табиғи ортаның негізгі элементтері қандай:
A) Ауа,жылу,тау,тас,су
B) Ауаның қысымы,топырақ,саңырауқұлақтар
C) Жарық,бактерия,ылғал,ауа
D) Температура,ауа,жарық,ылғал
E) Топырақ,жылу,күн энергиясы
$$$104.Жердің аналық жынысы,өсімдіктер мен жануарлар дүниесінің қатысуымен,климаттың мыңдаған жылдар бойы қалыптасқан табиғи күрделі зат:
A) Қысым
B) Температура
C) Су
D) Ауаның қысымы
E) Топырақ
$$$ 105. Ең алғаш экология деген сөзді қай ғалым,қай жылы қолданды?
A) Г.Д.Тюро 1858ж
B) Леруа 1900ж
C) В.В Докучаев 1866ж
D) Ч.Дарвин 1856ж
E) Я.Рогин 1902ж
$$$ 106. Озон қабаты атмосфераның қай бөлігінде орналасқан?
A) Ионосфера
B) Экзосфера
C) Термосфера
D) Стратосфера
E) Тропосфера
$$$ 107. Атмосфераны негізгі ластаушылар?
A) Көміртегі
B) Сутек
С) Азот тотығы
D) Оттек
Е) Метан
$$$ 108. Жел қай факторға жатады?
А) Биотикалық
В) Антропогендік
С) Абиотикалық
D) Атропикалық
Е) Экологиялық
$$$ 109. Таусылмайтын табиғи ресурстарға қайсысы жатады?
А) Ауа және су қорлары
В) Биологиялық ресурстар
С) Минеральды шикізаттар
D) Топырақ
Е) Мұнай
$$$ 110. Ең алғаш биосфера туралы ілімді қай ғалым,қай жылы ашты?
А) Ф.Клементс 1925ж
В) Э.Геккель 1926ж
С) Р.Дажо 1975ж
D) Ч.Элтон 1933ж
Е) В.И.Вернадский 1926ж
$$$ 111.Тірі организмдер бірге өмір сүретін,өзара және табиғаттың өлі бөліктерімен қарым-қатынас жасайтын ортаны не деп атайды?
А) Экологиялық пирамида
В) Экологиялық жүйе
С) Атмосфера
D) Биохимия
E) Экологиялық гомеостаз
$$$ 112. Теңіз сулары экологиялық жүйелері:
А) Тундра,мүк басқан дала
В) Батпақты алқап
С) Ашық мұхиттар,жағадағы сулар
D) Шөп,ағаш
Е) Орманды дала
$$$ 113.Табиғи қорлар дегеніміз не?
А) Жануарлар үшін пайдаланатын заттар
В) Адамның тіршілігі үшін пайдаланатын заттар
С) Өсімдіктер үшін
D) Жануарлар мен өсімдіктер үшін пайдаланатын заттар
Е) Жануарлар мен адамдар үшін
$$$ 114.Сарқылатын қорлар қайсысы?
А) Су қоры
В) Климаттық қорлар
С) Қалпына келетін,қалпына келмейтін қорлар
D) Космостық қорлар
Е) Алмастырылатын қорлар
$$$ 115. Организм және олардың бір тобы қалай аталады?
А) Популяция
В) Экожүйе
С) Экотон
D) Биосфера
Е) Фауна
$$$ 116. Биосферада ең көп таралған зат:
А) Топырақ
В) Су
С) Ауа және су
D) Ауа
Е) Қысым
$$$ 117. Организмнің өмір сүруіне өте қажет және көп жұмсалатын элементтер және олардың қосындылары қалай атайды?
А) Микроэлементтер
В) Макроэлементтер
С) Азот айналымы
D) Микроэлементтер және макроэлементтер
Е) Нитраттар
$$$ 118. Күн сәулесін сіңіріп,тірі заттар өндіретін өсімдіктер қалай аталады?
А) Продуценттер
В) Консументтер
С) Редуценттер
D) Продуценттер және консументтер
Е) Консументтер және редуценттер
$$$ 119. Ең алғаш Қазақстанда қорық қай жылы ашылды?
А) 1926ж
В) 1931ж
С) 1924ж
D) 1928ж
Е) 1929ж
$$$ 120. ҚР жер қойнау және минеральды шикізатты өңдеу жөніндегі кодекс қай жылы қабылданды?
А) 1990;
В) 1976ж
С) 1995ж
D) 1983ж
Е) 1992ж
$$$ 121.Қызыл кiтап қай жылы шықты?
А) 1978 ж.
В) 1979 ж.
С) 1969 ж.
D) 1973 ж.
E) 1977 ж.
$$$ 122. Тұндыру, сүзу арқылы жүзеге асатын өндiрiстiк ағызынды суларды тазалау әдiсi -
А) механикалық
В) физика-химиялық
С) биологиялық
D) электрохимиялық
E) радиациялық
$$$ 123.Халықтың қалаға көшіп-қону процессі қалай аталады?
А) урбанизация
В) иммобилизация
С) эмиграция
D) популяция
Е) миграция
$$$ 124.Утилизация дегеніміз...
А) қандайда болмасын қалдықтарды залалсыздандыру немесе уыттылығын жою
В) қалдықсыз технология
С) топырақ құнарлылығын арттыру
D) биологиялық объектілерді пайдаланып пайдалы өнім алу
Е) органикалық заттектедің ыдырауы
$$$ 125. Барлық мұхит пен теңіз суларының қабаттарында кездесетін организмдер топтары қандай?
А) балықтар, балдырлар, микроорганизмдер
В) планктон, нектон, бентос
С) макро- және микроорганизмдер
D) флора және фауна
Е) планктон, фитопланктон, зоопланктон
$$$ 126.Атмосфераны ластайтын кәсіпорындарды елді мекеннен бөліп тұратын, міндетті түрде ағаш егілген, зиянды заттектер қауіпсіздік деңгейге дейін таралатын және арнайы гигиеналық талаптар орындалатын аумақ
А) өндіріс орындары
В) санитарлық – гигиеналық міндеттеме алған кәсіпорындар
С) санитарлық мекеме
D) санитарлық сақтау белдемі
Е) демалыс мекемелері
$$$ 127. Ластағыштардың атмосферада таралу уақытына байланысты қандай түрлерге бөлінеді?
А) әлемдік, аймақтыќ, жергілікті
В) әлемдік, аймақтық, агротехниалық
С) әлемдік, әлеуметтік, ауылшаруашылық
D) жергілікті, жер шарында, жаздық
Е) аймақтық, ауылшаруашылық, жергілікті
$$$ 128.Транспорт, шаруашылық техникалары мен көліктерінен топырақтың тозуы қалай аталады?
А) техникалық эрозия
В) жел эрозиясы
С) су эрозиясы
D) ирригационды эрозия
Е) екінші реттік эрозия
$$$ 129. Топырақ құнарлылығы дегеніміз не?
А) өсімдіктерді қоректік элементтермен, су және ауамен қамтамасыз ету қабілеттілігі
В) организмдердің өмір сүру қабілеттілігін бақылау
С) хемотаксис
D) күн энергиясын сіңіре алу қабілеттілігі
Е) организмдерді ауамен қамтамасыз ете алуы
$$$ 130.Биосфераның абиотикалық компонентін ата:
A) ылғалдылық
B) микроорганизмдер
C) балықтар
D) жануарлар
E) өсiмдiктер
$$$ 131.Орманды қорғаудың басты шараларына:
A) тиiмдi пайдалану және қайта қалпына келтiру;
B) орманды кесу және шабу;
C) санитарлы кесулер және ағаш дайындау;
D) тиiмдi пайдалану;
E) ескi ағаштарды өртеу
$$$ 132. Суды заласыздандыру үшiн мынаны қолданады-
A) хлорлау
B) диссимиляция
C) дистиляция
D) түссiздендiру
E) тұндыру
$$$ 133. Басқа организм арқасында өмiр сүретiн организмдер-
A) паразиттер
B) гетеротрофтар
C) продуценттер
D) автотрофтар
E) фитофагтар
$$$ 134. Көлем бiрлiгiне келетiн особьтар жиынтығы-
A) популяция тығыздығы
B) популяция тууы
C) популяция өлiмi
D) популяция саны
E) популяция құрылымы
$$$ 135. Судың биологиялық ластануына әкелетiн ластағыш –
A) вирус
B) шлам
C) жылу
D) мұнай
E) құм
$$$ 136. Атмосфераның қай қабатында газдар ион күйiнде кездеседi?
A) ионосфера
B) тропосфера
C) термосфера
D) мезосфера
E) экзосфера
$$$ 137. Энергетикалық табиғи ресурстарға мыналар жатады:
A) күн энергиясы
B) микроорганизмдер
C) топырақ
D) жануарлар, өсiмдiктер
E) ауа
$$$ 138. Шығу көзi бойынша табиғи ресурстар былай бөлiнедi:
A) сарқылатын және сарқылмайтын
B) биологиялық, энергетикалық, минералды
C) сулық, ормандық
D) қалпына келетін, қалпына келмейтiн
E) физикалық
$$$ 139. «Қышқылдық жаңбырларды» қай газдар туғызады?
SO2, CO2
NO2, SO2
P3O4
H2S
HCL
$$$ 140. Экология қандай ғылымдармен байланысты?
A) барлық ғылымдармен байланысты;
B) география, ботаника;
C) биология, зоология;
D) медицина, экономика;
E) математика, география
$$$ 141.Су қоймалардың қызған заттар және ысыған технологиялқ сулармен араласу нәтижесiнде оның температурасының көтерiлуiн қалай атайды?
A) жылулық ластану;
B) техникалық ластану;
C) радиоактивтi ластану;
D) табиғи ластану;
E) химиялық ластану.
$$$ 142. Қазақ жерінде термоядролық бомба қай жылы алғаш рет сыналды?
A) 1955
B) 1952
C) 1949
D) 1964
Е) 1972
$$$ 143. “Озон қабатының жұқаруы” бірінші рет қайда байқалды?
АҚШ
Ресей
Германия
Англия
Батыс Европа
$$$ 144. Экожүйе:
A) Тірі организмдер қауымдастығы және олардың қарым-қатынаста тіршілік ету ортасы
B) Тірі организмдердің белгілі тобы
C) Белгілі территорияны алып жатқан бір түр особтардың жиынтығы
D) Органикалық заттарды синтездейтін организмдер қауымдастығы
Е) Экологиялық бизнес жүйесі
$$$ 145. Тірі организмдердің тіршілік ететін ортасын не деп аталады?
А) биосфера
В) гидросфера
С) дұрыс жауап жоқ
D) ионосфера
Е) атмосфера
$$$ 146. Атмосфераның қай қабатында газдар ион күйiнде кездеседi?
A) ионосфера
B) тропосфера
C) термосфера
D) мезосфера
E) экзосфера
$$$ 147. Энергиямен қамтамасыз ету кезiнде гидросфераның қай ресурстарды пайдаланылады?
A) гидроэнергия;
B) жемiстер;
C) таудың пайдалы қазбалары;
D) оттегi;
E) жанғыш пайдалы қазбалар.
$$$ 148. «Орманды қорғау туралы заң» қай жылы шықты?
A) 29 қаңтар 1993 ж.
B) 29 қазан 1991 ж.
C) 25 қазан 1991 ж.
D) 16 желтоқсан 1991 ж.
E) 30 тамыз 1993 ж.
$$$ 149. Топырақтың беткi бөлiгiнiң сумен және желмен бұзылуы-
A) эрозия
B) аккумуляция
C) коррозия
D) тұздану
E) сортаңдану
$$$ 150. Ағызынды сулар – бұл ...
А) тұрмыста және өндiрiсте пайдаланылған сулар;
В) физикалық тазартудан өткен сулар;
С) химиялық тазартудан өткен сулар;
D) тек тұрмыста пайдаланылған сулар;
Е) биологиялық тазартудан өткен сулар;
$$$ 151 Атмосфераның қай қабатын “шашылу сферасы” деп атайды?
экзосфера
тропосфера
мезосфера
термосфера
стратосфера
$$$ 152 Аэроб дегенiмiз:
A) тек оттегi бар ортада өмiр сүре алатын организмдер;
B) паразиттер;
C) микроорганизмдер;
D) еркiн оттегi жоқ ортада өмiр сүре алатын организмдер;
E) еркiн азотты сiңiретiн организмдер.
$$$ 153 Популяцияның сандық көрсеткiштерiн не көрсетедi?
A) саны мен тығыздығы;
B) өнiмдiлiгi;
C) еркiн будандасу қабiлетi;
D) мiнез құлық;
E) өмiр сүру ұзақтығы.
$$$ 154 Организмнiң пайдалы бiрге өмiр сүруiн қалай атайды?
A) симбиоз;
B) анабиоз;
C) автотроф;
D) паразитизм;
E) конкуренция.
$$$ 155 Өсімдіктер жылына қанша СО2 сіңіреді?
300 млрд.т
350 млрд.т
450 млрд.т
650 млрд.т
550 млрд.т
$$$ 156 Ауадағы көмірқышқыл газының салмағы неше пайыз?
0,03 %
0,002 %
0,003 %
0,001 %
0,004 %
$$$ 157 Заңмен қорғалатын ауыл шаруашылығы жұмыстарынан тұтастай босатылған аймақ қалай аталады?
A) қорық;
B) ұлттық парктер;
C) жер;
D) қорғалатын аймақ;
E) қорықтық
$$$ 158 Адамға әсер етуіне байланысты дірілдің неше түрі бар?
6
5
4
2
3
$$$ 159 Табиғаттың этетикалық сауықтыру, ғылыми және мәдени мақсаттарда қорғауға алынған аймақтың алаңы:
A) ұлттық парктер;
B) қорықтық;
C) жер;
D) қорғалатын аймақ;
E) қорық.
$$$ 160 Жануарлар өрiсiне арналған ауыл шаруашылық жерлер:
A) жайылымдар;
B) парктер;
C) орман;
D) қорықтар;
E) егiстiк жерлер.
$$$ 161Орманды қорғаудың басты шараларына:
A) тиімді пайдалану және қайта қалпына келтiру;
B) орманды кесу және шабу;
C) санитарлы кесулер және ағаш дайындау;
D) тиiмдi пайдалану;
E) ескi ағаштарды өртеу.
$$$ 162 Латын тілiнен аударғанда бұл термин құқық рұқсат, дегендi бiлдiредi:
A) лицензия;
B) аудит;
C) биосфера;
D) экология;
E) литосфера.
$$$ 163 Мелиорация- бұл ауылшаруашылығына қажеттi жерлердi жақсарту жүйелерi, ол жүйелер ненi қамтиды?
A) кептiру; суару;топырақ құрамын жақсарту;арнаулы өсiмдiктердi отырғызу;
B) озық егістік техналогияларды пайдалану;
C) организімдер қауымдастықтарын таңдау
D) барлық өсімдік түрлерін өсіру
E) топырақ құрамын жақсарту, минералдау
$$$ 164 Азот пен күкірт қышқылдары қосылған жаңбыр қалай аталады?
қышқыл жаңбыр
азотты жаңбыр
күкіртті жаңбыр
кәдімгі жаңбыр
қышқылды қар
$$$ 165 Белгiлi-бiр аймақтағы өсiмдiктер жамылғысының жаппай жоғалуы және оның өз бетiмен қайта қалпына келе алмауын қалай атайды?
A) жалаңаштану;
B) оптимизация;
C) экологизация;
D) құнарландыру;
E) су басу.
$$$ 166 Озонның химиялық формуласы:
O3
СО2
NO2
SO2
H2O
$$$ 167 1994 жылдың мәліметі бойынша Қазақстанда қалдықтар қанша млрд. тоннадан асып кеткен?
А) 20 млд.т
В) 18 млд.т
С) 30 млд.т
D) 25 млд.т
Е) 40 млд.т
$$$ 168 Атмосфералық ауа 500-2000 км. аралығында қай элементтің атомдарынан тұрады?
He
H
O2
CO2
H2O
$$$ 169 Азот қышқылы топырақтағы тұздармен әрекеттескен процесін қалай атайды?
нитраттану
аммонилену
тотығу
гидролиздену
қышқылдану
$$$ 170 Лавуазье ауаның газдық көлемін анықтауын қай жылы бастады?
1774 ж.
1764 ж.
1756 ж.
1767 ж.
1776 ж.
$$$ 171 Қоршаған ортаның табиғи ластануына мынау жатады:
A) жанар таудың атқылауы;
B) көмiрсудың тотығы;
C) аэрозолдар;
D) күкiрт тотығы;
E) тұншықтырғыш газ.
$$$ 172 “Қышқыл жаңбыр” терминін енгізген кім?
Смит
Геккель
Зюсс
Сукачев
Тенсли
$$$ 173 Атмосферада, гидросферада және литосферада болып жатқан процесстерге заттардың әрдайым қатысуы:
A) биосферадағы зат алмасу;
B) экологиялық сукцессия;
C) толеранттың заңы;
D) биохимиялық цикл;
E) минимум заңы
$$$ 174 Жерге бұлттан сұйық және қатты түрде түсетін су тамшылары қалай аталады?
жауын-шашын
қырау
шық
радиация
қар
$$$ 175 Жер бетiндегi күн жылуын басты сiңiрушi:
A) су;
B) топырақ;
C) жер;
D) теңiз;
E) ауа.
$$$ 176 Фотосинтез жылдамдығына негiзгi әсер етушi не?
A) температура;
B) ылғалдылық;
C) қысым;
D) транспирация;
E) конденсация
$$$ 177 Нәтижесінде О2 бөлінетін процесс:
фитосинтез
биосинтез
фотометрия
фотосинтез
хемосинтез
$$$ 178 Атмосфераның төменгі қабатынан көтерілген сайын қысымы мен тығыздығы қалай өзгереді?
қысымы көбейеді, тығыздығы азаяды
қысымы мен тығыздығы көбейеді
қысымы мен тығыздығы азаяды
өзгермейді
дұрыс жауап жоқ
$$$ 179 Табиғи апаттар (жер сiлкiну, жанар таудың атқылауы және т.б.) мен анропогендi апаттар (өндiрiстiк апаттар, жарылыстар, өрттер) қай топқа жатады?
A) экологиялық жеңiлiс;
B) стресстер;
C) биосфераның ортаны реттеу функциясы;
D) экологиялыј жүйе;
E) экологияық қауiпсiздiк.
$$$ 180 Ауылды жерлердiң арқасында қаланың көркеюi мен өсуi, қала тұрғындарының көбеюi қалай аталады?
A) урбанизация;
B) утилизация;
C) социология;
D) ликвидация;
E) статистикалық есеп
$$$ 181 Қыс кезiнде үлкен өндiрiстi қалаларда пайда болатын улы түтiн, шаң және тұман қосылыстарының (тұмша) аты қалай аталады?
A) Лондондық тұмша;
B) Калифорниялық тұмша;
C) Американдық тұмша;
D) Лос-Анджелiстiк тұмша;
E) Қарағандылық тұмша.
$$$ 182 Бұрын орман жоқ жерлерге қолдан орман ағаштарын отырғызу қалай аталады?
A) ағаш отырғызу;
B) сәулелену;
C) ландшафт;
D) қорықтандыру;
E) натурализация.
$$$ 183Адамның немесе жануарлардың қоршаған ортаның қолайсыз жағдайларынан қорғанатын жерi:
A) баспана;
B) өндiрiс орны;
C) жұмыс орны;
D) қала;
E) орман.
$$$ 184 Жылудың ауа арқылы берілуі қалай аталады?
конвенция
булану
Конденсация
жылу берілу
қайнау
$$$ 185 Гумус жинақталған үстіңгі құнарлы қабаттың қалыңдығы қанша см?
А) 20 см
В) 25 см
С) 6 см
D) 10 см
Е) 15 см
$$$ 186 Атмосфераның химиялық құрамы қанша биіктікке жетеді?
90 км.
105 км.
98 км.
100 км.
85 км.
$$$ 187 Жер астындағы арнаулы қуыстарға өндiрiс қалдықтарын орналыстыру экологиялық проблемаларының iшiндегi ең қиыны болып табылады, бұл процесс қалай аталады?
A) қалдықтарды көму;
B) қалдықарды шiрiту;
C) утилизация;
D) залалсыздандыру;
E) қалдықтарды өртеу.
$$$ 188 Зертхана дегенiмiз:
A) ғылыми өндiрiстiк бақылау және оқу эксперименттерiн жүргiзетiн арнаулы бөлме;
B) әртүрлi тәжiрибелер мен химиялық анализдер жүргiзу процестерi;
C) құрылыс құралдарыны қоймасы;
D) бомбадан арнаулы қорғану баспаналары;
E) табиғи емдiк қасиетке ие жерлер.
$$$ 189 Атмосфера ауасына шығарылатын ластаушы шығарындылардың экономикалық зияны қандай өлшем бiрлiкте есептеледi?
A) теңге/жыл;
B) тәулiк;
C) келiсiлген т/жыл;
D) сек/жыл;
E) т/жыл.
$$$ 190 Экологиялық сараптаманың қанша түрi бар?
A) 7
B) 4
C) 5
D) 3
E) 6
$$$ 191 Миграция процесi деген не және ненi зерттейдi?
A) халықтың көшкен бағытын;
B) халықтың бiр жерге тұрақтануын;
C) халықтың санын;
D) халықтың қалаға көшiп қонуын;
E) халықтың қаладан ауылға көшуi.
$$$ 192 Ауаны жылытқанда ол қалай өзгереді?
көлемін ұлғайтады
түсін өзгертеді
өзгермейді
температурасы төмендейді
кішірейеді
$$$ 193 Топырақтың физикалық- химиялық қасиетінің қалыптасуында ерекше маңызды роль атқаратын жәндіктер
А) жауын құрты
В) шыбын-шіркей
С) қоңыз
D) бактериялар
Е) көбелек
$$$ 194 Сарқылатын табиғи ресурстарға не жатады?
A) тас көмiр;
B) жел энергиясы;
C) климат;
D) космостық ресурстар;
Е) күн энергиясы.
$$$ 195 Ең қауіпті болып қай сәулелену есептеледі?
альфа
бетта
гамма
рентген
Ультракүлгін
$$$196 Бос оттегi жоқ ортада тiршiлiк ететiн организмдердi не деп атаймыз?
A) анаэроб;
B) аэроб;
C) бонитет;
D) криофит;
E) паразит.
$$$ 197 Өсiмдiктер әлемiн қалай атаймыз?
A) флора;
B) фауна;
C) орман;
D) парк;
E) бақша.
$$$ 198 Адам организiмiне зиян тигiзбейтiн, зиянды заттардың максималды концентрациясы былай аталады:
А) шектеулi-рауалы концентрациясы (ПДК);
B) шектеулi-рауалы төгiндi (ПДС);
C) шектеулi-рауалы шығарынды (ПДВ);
D) шектеулi-рауалы норматив (ПДН) ;
E) шектеулi-рауалы шығарынды (ПДВ) және шектеулi-рауалы норматив (ПДН).
$$$ 199 Бiртүрлi аймақтағы жануарлар жиынтығын қалай атаймыз?
А) фауна
В) флора
С) биота
D) ареал
Е) сукцессия
$$$ 200 Адамдардың iс-әрекетiнен туындайтын сукцессияны қалай атайды?
А) антропогендiк
В) екiншi сатыдағы
С) гетеротрофтық
D) бүлiнген
Е) зоогендiк
$$$ 201 Ұшқыш аппараттарымен космосты игеру үшiн ғылым және техника салаларының бiрлестiгi -
А) космонавтика
В) биотехнология
С) ионосфера
D) ракета
Е) биосфера
$$$ 202 Ағызынды сулар – бұл ...
А) тұрмыста және өндiрiсте пайдаланылған сулар;
В) физикалық тазартудан өткен сулар;
С) химиялық тазартудан өткен сулар;
D) тек тұрмыста пайдаланылған сулар;
Е) биологиялық тазартудан өткен сулар;
$$$ 203 Бұлттардың түзілетін қабаты:
тропосфера
стратосфера
ионосфера
экзосфера
мезосфера
$$$ 204 Антропогендiк факторларға мыналар жатады:
А) топырақ эрозиясы
В) температура, ылғалдылық
С) күн сәулесi
D) топырақ
Е) конкуренция, паразитизм
$$$ 205 Ағызынды суды механикалық тазалау кезiнде мынадай құрылғы қолданылады:
А) тор
В) тұндырғыш
С) аэротенк
D) метантенк
Е) флотатор
$$$ 206 Шектеулi рауалы шығарындының (ШРШ) өлшем бiрлiгi қандай?
А) т/жыл
В) т/тәулiк
С) г/сек
D) тенге/жыл
Е) кг/жыл
$$$ 207 Әрбiр популяцияның өзiндiк даму кезеңi болады. Бұл-
А) жастық, кәрiлiк
В) жыныстық, генетикалық
С) репродуктивтi, вегетативтi
D) туу, өлу
Е) жыныстық, генетикалық
$$$ 208 “Озонның жұқаруы” проблемасының толық мазмұнын ашып берген ғалымдар:
Ш.Роуланд, М.Малин
В.И.Вернадский, В.Н.Фурсов
Б.Г.Иоганзен, М.Бигон
Н.Чернов, В.А.Радкеевич
Ю.Одум, Ф.Энгельс
$$$ 209 Шық дегеніміз не?
ірі су тамшылары
су қабатының қалыңдығы
Ұсақ су тамшылары
қар тамшылары
судың уақ тамшылары
$$$ 210 Атмосфералық ауа 2000 км.-ден жоғары қай элементтен тұрады?
H2
N
He
Ne
O2
$$$ 211 “Ионосфера” қабатына қай қабаттар кіреді?
термосфера ме экзосфера
тропосфера мен стратосфера
Мезосфера мен термосфера
тропосфера мен экзосфера
термосфера мен стратосфера
$$$ 212 Жылулық ластаушы көзi-
A) электрстанциялары
B) газ өңдеу зауыттары
C) химиялық заводтары
D мґнай өңдеу зауыттары
E) пластмасса зауыты
$$$ 213 Ауа қабатын және онда болып жатқан физикалық құбылыстарды зерттейтін ғылым?
метеорология
геология
механика
мезосфера
экология
$$$ 214 Онтогенез дегеніміз не?
A) органиканың жеке дамуы
B) органиканың тарихи дамуы
C) органиканың тұқым түзілгенннен еейін дамуы
D) ноосфера түзілу процесі
E) органикалық уақытқа байланысты өзгеруі
$$$ 215 Топырақтың беткi бөлiгiнiң сумен және желмен бұзылуы-
A) эрозия
B) аккумуляция
C) коррозия
D) тұздану
E) сортаңдану
$$$ 216 «Орманды қорғау туралы заң» қай жылы шықты?
A) 29 қаңтар 1993 ж.
B) 29 қазан 1991 ж.
C) 25 қазан 1991 ж.
D) 16 желтоқсан 1991 ж.
E) 30 тамыз 1993 ж.
$$$ 217 Биосфераның қалыңдығы
А) 100км
В) 150 км
С) 200 км
D) 175 км
Е) 50 км
$$$ 218 Экология дербес ғылым ретінде қай жылы қалыптасты?
1900 ж.
1800 ж.
1901 ж.
1951 ж.
1960 ж.
$$$ 219 Тiрi организмдердiң қоршаған ортамен қарым-қатынасын зерттейтiн ғылым-
A) экология
B) биоэкология
C) ботаника
D) физиология
E) зоология
$$$ 220 Экожүйенiң биотикалық факторлары-
A) микроорганизмдер
B) су
C) жел
D) температура
E) ылғалдылық
$$$ 221 Литосфераның үстінгі қабаты не деп аталады?
А) гранит
В) базальт
С) көмір
D) жер
Е) жар тас
$$$ 222 Энергиямен қамтамасыз ету кезiнде гидросфераның қай ресурстарды пайдаланылады?
A) гидроэнергия;
B) жемiстер;
C) таудың пайдалы қазбалары;
D) оттегi;
E) жанғыш пайдалы қазбалар.
$$$ 223 Қайсыбiр биоценоздағы жануарлар жиынтығын қалай атайды?
A) зооценоз;
B) зоопланктон;
C) агроценоз;
D) биогеоценоз;
E) популяция.
$$$ 224 Жер шарындағы жердің неше проценті бүлінген болып саналады?
А) 70
В) 60
С) 50
D) 40
Е) 30
$$$ 225 Топырақ қандай фазадан тұрады?
А) ауа, жел
В) жануарлар
С) өсімдік
D) микроорганизмдерден
Е) қатты, сұйық, газ
$$$ 226 Ағын суларды тазалаудағы биологиялық қондырғылардың типтерi қандай?
A) биосүзгiштер, аэротенктер, биологиялық тоғандар;
B) элекросүзгiштер, ылғал шаң ұстағыштар;
C) биосүзгiштер, шаң ұстағыштар;
D) сүзгiшер, суармалы егiстiк;
E) әртүрлi типтегi тазалау қондырғылары.
$$$ 227 Адам қолымен жасалған материалды орта ненi қамтиды?
A) адамның әсерiнен өзгерiске ұшыраған табиғи орта элементтерi мен жасанды элементтер (ғимараттар, үйлер, көлiктер және т.б.) ;
B) өндiрiстiк және әлеуметтiк орталар;
C) техногендi орта;
D) жасанды элементтер;
E) өндiрiстiк орта.
$$$ 228 Тірі организмдердің тіршілік ететін ортасын не деп аталады?
А) биосфера
В) гидросфера
С) дұрыс жауап жоқ
D) ионосфера
Е) атмосфера
$$$ 229 Экожүйе:
A) Тірі организмдер қауымдастығы және олардың қарым-қатынаста тіршілік ету ортасы
B) Тірі организмдердің белгілі тобы
C) Белгілі территорияны алып жатқан бір түр особтардың жиынтығы
D) Органикалық заттарды синтездейтін организмдер қауымдастығы
Е) Экологиялық бизнес жүйесі
$$$ 230 “Озон қабатының жұқаруы” бірінші рет қайда байқалды?
АҚШ
Ресей
Германия
Англия
Батыс Европа
$$$ 231 Қазақ жерінде термоядролық бомба қай жылы алғаш рет сыналды?
A) 1955
B) 1952
C) 1949
D) 1964
Е) 1972
$$$ 232 Су қоймалардың қызған заттар және ысыған технологиялқ сулармен араласу нәтижесiнде оның температурасының көтерiлуiн қалай атайды?
A) жылулық ластану;
B) техникалық ластану;
C) радиоактивтi ластану;
D) табиғи ластану;
E) химиялық ластану.
$$$ 233 Дүние жүзінде табиғат қорықтардың ұйымдастырған жылы:
A) 1913
B) 1880
C) 1890
D) 1900
Е) 1954
$$$ 234 Сукцессия, бұл
A) бір биоценоздың басқа биоценозбен ауысуы
B) экожүйедегі заттардың айналымы
C) шөптекті өсімдіктердің көбеюі
D) топырақтың тозуы
Е) жануарлар мен өсімдіктердің топтануы
$$$ 235 Экология жеке өз алдына ғылым ретінде қашан қалыптасты?
A) XX ғасырдың басында
B) XIX ғасырдың ортасында
C) XIX ғасырдың аяғында
D) XIX ғасырдың басында
E) XX ғасырдың аяғында
$$$ 236 Экологиялық аудиттiң басты жұмысына не жатады?
A) айып, төлем ақы салу;
B) заң бұзғандарды жазалау;
C) қоршаған ортаның ластанбау мүмкiндiктерiн iздеу және алдын алу;
D) табиғи қорларды тиiмдi қолдану;
E) адам денсаулығын қамтамасыз ету.
$$$ 237 Антиэкология нені зерттейді?
А) гүлдену, тозаңдану процесін
В) организмдердің бірлесіп мекен етуін
С) фотосинтез процесін
D) жеке организмдер қарым-қатынасын
Е) географиялық ортаны
$$$ 238 Жер астындағы арнаулы қуыстарға өндiрiс қалдықтарын орналыстыру экологиялық проблемаларының iшiндегi ең қиыны болып табылады, бұл процесс қалай аталады?
A) қалдықтарды көму
B) қалдықрды шiрiту;
C) утилизация;
D) залалсыздандыру;
E) қалдықтарды өртеу;
$$$ 239 Атмосфера ауасына шығарылатын ластаушы шығарындылардың экономикалық зияны қандай өлшем бiрлiкте есептеледi?
A) тәулiк;
B) т/жыл;
C) келiсiлген т/жыл;
D) сек/жыл;
E) теңге/жыл.
$$$ 240 Экология қандай ғылымдармен байланысты?
A) барлық ғылымдармен байланысты;
B) география, ботаника;
C) биология, зоология;
D) медицина, экономика;
E) математика, география
$$$ 241 «Қышқылдық жаңбырларды» қай газдар туғызады?
A) SO2, CO2
B) NO2, SO2
C) P3O4
D) H2S
E) HCL
$$$ 242 Адам денесіндегі су қанша пайызды құрайды?
A) 65%
B) 100%
C) 40%
D) 10%
E) 90%
$$$ 243 Iрi дисперстi заттектерден ағызынды суларды тазалау әдiсi-
A) механикалық
B) биологиялық
C) физика-химиялық
D) электрохимиялық
E) химиялық
$$$ 244 Шығу көзi бойынша табиғи ресурстар былай бөлiнедi:
A) сарқылатын және сарқылмайтын
B) биологиялық, энергетикалық, минералды
C) сулық, ормандық
D) қалпына келетін, қалпына келмейтiн
E) физикалық
$$$ 245 Биологиялық табиғи ресурстарға мыналар жатады:
A) үй жануарлары
B) күн энергиясы
C) су
D) топырақ
E) фосфор, күкiрт
$$$ 246 Өнеркәсіпті экологиялық паспорттау алғаш қай елде басталды?
А) Францияда
В) Анлгияда
С) Германияда
D) АҚШ-та
Е) Италияда
$$$ 247 Арал теңiзiнiң құрғап қалған түбi қалай аталады?
A) Аралқұм
B) Қарақұм
C) Қызылқұм
D) Үшқұдық
E) Сарықұм
$$$ 248 Жергілікті популяциялардың жиынтығы негізінде қалыптасқан популяциялар
А) экологиялық популяция
В) гоеграфиялық популяция
С) элементарлы популяция
D) популяция тығыздығы
Е) популяция шығыны
$$$ 249 Адам қажеттiлiктерi былай бөлiнедi:
A) материалды, рухани
B) табиғи, техногендiк
C) материалды, техногендi
D) сарқылатын, сарқылмайтын
E) қалпына келетiн, қалпына келмейтiн
$$$ 250 Қоршаған ортаның табиғи ластануына мынау жатады:
A) орман өртi
B) транспорт
C) мұнайды сақтау
D) тоңазытқыш техникасы
E) отын жағу
$$$ 251 Энергетикалық табиғи ресурстарға мыналар жатады:
A) күн энергиясы
B) микроорганизмдер
C) топырақ
D) жануарлар, өсiмдiктер
E) ауа
$$$ 252 Халық шаруашылығында суды пайдаланудың неше түрі бар?
А) 2
В) 3
С) 4
D) 5
Е) 6
$$$ 253 Өндірісті экологиялық паспорттау қай жылдан басталды?
А) 1991 ж
В) 1993 ж
С) 1994 ж
D) 1990 ж
Е) 1995 ж
$$$ 254 Атмосфераның қай қабатында газдар ион күйiнде кездеседi?
A) ионосфера
B) тропосфера
C) термосфера
D) мезосфера
E) экзосфера
$$$ 255 Ультракүлгiн сәулесiнен тiрi организмдердi қорғайтын қабат-
A) озон экраны
B) қорғаныш экраны
C) тропосфера
D) парниктiк эффект
E) мезосфера
$$$ 256 Ауаның температурасы мен ылғалдылығын өлшеу үшін не қолданылады?
аспирационды психрометр
түкті гигрометр
монометр
водомер
иономер
$$$ 257 Жалпы су қорының неше проценті минералды тұздар?
А) 97,5
В) 90,5
С) 90, 3
D) 85,5
Е) 70,5
$$$ 258 Су ішінде өздігінен қозғалатын ағзалар-
А) нектон
В) бентос
С) планктон
D) фитопланктон
Е) зоопланктон
$$$ 259 Судың биологиялық ластануына әкелетiн ластағыш –
A) вирус
B) шлам
C) жылу
D) мұнай
E) құм
$$$ 260 Планета климатының түзiлуiне қатысатын, оның жылу режимiн реттейтiн жер қабаты-
A) литосфера
B) гидросфера
C) атмосфера
D) биосфера
E) педосфера
$$$ 261 Жер шарында тұщы су қоры қай жерде шоғырланған?
А) Антрактидада
В) бұлттарда
С) мұхиттарда
D) Африка құрлығында
Е) теңіздерде
$$$ 262 Көлем бiрлiгiне келетiн особьтар жиынтығы-
A) популяция тығыздығы
B) популяция тууы
C) популяция өлiмi
D) популяция саны
E) популяция құрылымы
$$$ 263 Басқа организм арқасында өмiр сүретiн организмдер-
A) паразиттер
B) гетеротрофтар
C) продуценттер
D) автотрофтар
E) фитофагтар
$$$ 264 Топырақтың эрозиясы дегеніміз не?
А) бұзылуы
В) шіруі
С) өңделуі
D) құнарлануы
Е) үгілуі
$$$ 265 Гидросфераның неше пайызын (%) тұщы су құрайды?
A) 3
B) 2
C) 5
D) 30
E) 20
$$$ 266 Құм, шлам, саз ластағыштардың қай түрiне жатады?
A) механикалық
B) биологиялық
C) физика-химиялық
D) химиялық
E) радиоактивті
$$$ 267 Суды заласыздандыру үшiн мынаны қолданады-
A) хлорлау
B) диссимиляция
C) дистиляция
D) түссiздендiру
E) тұндыру
$$$ 268 Орманды қорғаудың басты шараларына:
A) тиiмдi пайдалану және қайта қалпына келтiру;
B) орманды кесу және шабу;
C) санитарлы кесулер және ағаш дайындау;
D) тиiмдi пайдалану;
E) ескi ағаштарды өртеу
$$$ 269 Биосфераның биотикалық компоненттерi-
A) балықтар
B) қысым
C) ауа
D) температура
E) су
$$$ 270 Биосфераның абиотикалық компоненттерi-
A) ылғалдылық
B) микроорганизмдер
C) балықтар
D) жануарлар
E) өсiмдiктер
$$$ 271 Жер бетінен 20-50 км. биіктікте орналасқан қабат: