- •Прадмет гісторыі дзяржавы і права Беларусі, яго асаблівасці і задачы.
- •Дзяржавы на тэрыторыі Беларусі ў іх–хіі стст. Грамадскі і палітычны лад. Службовыя асобы.
- •Права старажытных беларускіх дзяржаў і яго асноўныя рысы. Адлюстраванне звычаёвага права ў пісаным заканадаўстве.
- •Міжнародныя пагадненні і васальныя дагаворы – крыніцы старажытнага беларускага права.
- •Утварэнне вкл. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы. Адміністр.-тэр. Ўладкаванне ў хiii–хvi стст.
- •Дзяржаўны лад Вялікага княства Літоўскага ў хiii–хvi стст. Вышэйшыя органы дзяржаўнай улады. Службовыя асобы цэнтральнай адміністрацыі.
- •Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў Беларусі ў хiii–хvi стст.
- •Органы кіравання ў гарадах Беларусі ў хiii–хvi стст. Магдэбургскае права ў гарадах Беларусі.
- •Крэўская унія вкл з Польшчай. Востраўскае пагадненне (гісторыка-прававая характарыстыка: прычыны заключэння, сутнасць, значэнне, наступствы).
- •11. Віленска-Радамская і Гарадзельская уніі (гісторыка-прававая характарыстыка).
- •12. Клас феадалаў і саслоўе шляхты ў Беларусі ў хіv–хvіі стст.
- •13. Прававое і сацыяльнае становішча сялян Беларусі. Змены ў прававым і сацыяльным становішчы сялян ў хvі ст.
- •14. Прававое і сацыяльнае становішча гараджан Беларусі ў хіv–хvіі ст.Ст.
- •16. Берасцейская царкоуная унія
- •17. Міжнародныя сувязі і дагаворныя адносіны вкл з суседнімі дзяржавамі ў 15-17ст.
- •18.Палітыка-прававая думка ў Беларусі ў 12-16ст
- •20 Агульназемскія прывелеі.
- •21.Абласныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
- •22.Валасныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
- •23.Граматы беларускім гарадам на Магдэбургскае права (сутнасць, змест, значэнне). Крыніцы Магдэбургскага права.
- •Судзебнік Казіміра 1468г.: крыніцы, структура, змест.
- •25.Статут Вялікага княства Літоўскага 1529г.: крыніцы, структура, змест, значэнне.
- •26. Статут Вялікага княства Літоўскага 1566г.: прычыны распрацоўкі, важнейшыя палажэнні і асноўныя змены ў параўнанні з Статутам 1529г.
- •27 Статут Вялікага княства Літоўскага 1588г.: працэдура распрацоўкі і прыняцця, новыя нормы і важнейшыя палажэнні, значэнне.
- •28. Канстытуцыйнае права Вялікага княства Літоўскага.
- •29. Развіццё крымінальнага права Вялікага княства Літоўскага ў хv–хvі стст.
- •30. Агульная характарыстыка грамадзянскага права Вялікага княства Літоўскага.
- •31. Основные положения процессуального права вкл 15-17 ст
- •33 Судовая рэформа 16ст у вкл.Склад новых судоў.
- •34. Центральные судебные учреждения вкл. Главный суд (трибунал)
- •35. Замковый (гродский) суд
- •Мясцовыя суды для шляхты: склад, кампетэнцыя, значэнне.
- •Суды для гарадскога насельніцтва Беларусі ў хііі–хvіі ст. Ст.
- •38. Суды для сялян Беларусі.
- •39. Развіццё палітыка- прававой думкі ў Беларусі ў хvіі–хіх ст.Ст.
- •40. Дзярж. Лад рп. Абмежаванасць улады караля. Сойм і яго дзейнасць. Дзярж.-прав.Становішча вкл ў складзе рп.
- •41. Генрыхавы артыкулы. Пакта канвента.
- •42. Спробы правядзення рэформаў у рп у др. Палове 18 ст. 1 падзел рп ў святле міжн.Права.
- •Паўстанне 1794г.. Трэці падзел рп. Прычыны распаду рп.
- •46.Административно-территориальное деление Беларуси (к. XVIII – нач. XiXв.) Органы власти, местного управления и суда.
- •47.Отмена крепостного права. Реформа местных органов.
- •48. Земская реформа 1864.
- •49.Судебная реформа 1864г.
- •52. Спробы ажыццяўлення «права нацый на самавызначэнне» ў Беларусі. Усебеларускі з’езд (кангрэс) 1917г.
- •53. Брэст-Літоўскі мірны дагавор. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі. Устаўныя граматы.
- •54. Першы з’езд Кампартыі Беларусі. Дзяржаўна-прававое значэнне яго пастаноў. Вызначэнне тэрыторыі Беларускай Савецкай Рэспублікі.
- •55. Першы ўрад Беларускай сср і яго Маніфест.
- •Першы з’езд Саветаў Беларусі. Дэкларацыі з’езда.
- •Першая Канстытуцыя Беларускай сср.
- •Літоўска-Беларуская сср: утварэнне, дзейнасць, ліквідацыя.
- •Аднаўленне Беларускай сср у 1920г. Дэкларацыя аб незалежнасці ссрб.
- •Другі з’езд Саветаў Беларускай сср. Дапаўненні да Канстытуцыі бсср.
- •61. Дзяржаўна-прававыя адносіны Беларускай сср з рсфср і іншымі савецкімі рэспублікамі. Дагаворы паміж бсср і рсфср. Рыжскі мірны дагавор.
- •62. Утварэнне дзяржаўнага апарата ў бсср у 1921–1922 г.Г. Уваход бсср у склад ссср.
- •63. Палітыка нацыянальна–дзяржаўнага будаўніцтва ў бсср
- •64. Вяртанне ў склад Беларускай сср усходніх раёнаў Беларусі.
- •65. Крымінальнае і крымінальна-працэсуальнае права Беларускай сср у 1920-1930-я г.Г.
- •66. Грамадз. І грамадзянска-працэсуальнае права Беларускай сср у 1920-1930-я г.Г.
- •Канстытуцыя Беларускай сср 1927г. (прычыны прыняцця, змест). Вышэйшыя і мясцовыя органы ўлады.
- •68. Парушэнні законнасці ў Беларусі ў 20-50г.Г. (прычыны і сутнасць). Дзейнасць нкус, органаў пракуратуры і суда.
- •Канстытуцыя Беларускай сср 1937 г: прычыны прыняцця, агульная характарыстыка. Змены ў сістэме і кампетэнцыі органаў дзяржаўнай улады.
- •70. Мясцовыя органы кіравання і самакіравання на тэрыторыі Заходняй Беларусі ў 1921–1939г.Г. Прававое становішча насельніцтва. Канстытуцыі Польскай дзяржавы 1921 і 1935 г.
- •71.Пачатак 2 сусветнай вайны і разгром Польскай дзяржавы. Утварэнне часовых органаў народнай улады ў Зах. Бел. Ў 1939г.
- •73. Савецкая дзяржава і права ў перыяд Вялікай Айчынная вайны. Нямецкі акупацыйны рэжым у Беларусі. Партызанскі рух.
- •74.Вызваленне Беларусі ад нямецка-фашысцкай акупацыі і адбудова дзяржаўнага апарата бсср.
- •75.Беларуская дзяржава і права у пасляваенны періяд. Змены ў дзяржаўным апараце. Пашырэнне правоў рэспублікі ў к. 50-х – пач.60-х.
- •77.Узнауленне зн-палит. Дзейн.Бел. СсрУдзел бсСр у ств-ни аан .
- •78.Мижн. Дзейн.Бсср у 50-80гг 20ст.
- •79. Абвяшч. Дзярж. Сув-ту бсср и распад ссср.Дэкларац. Аб дзярж.Суверэн.Бсср
- •80. Утварэнне снд.Дзярж.-прав. СувязиРб з Рас.И странами ближн. Зарубежья. Дагавор аб стварэнни Саюз. Дзярж. Бел. И Рас. Ад 8.12.1999 г.
- •82. Активиз.Междунар. Деят-ти.
- •83.Констит. Рб 1994г.
- •84.Активиз.Обществ.-полит.Жизни в рб.
- •85. Развитие права в рб в конце 20 века.
21.Абласныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
Вывучэнне прававой культуры Беларусі паказвае, што яе развіццё вызначалася паступовым пераходам ад звычаёвага да пісанага права. Прыкладна ў XV ст. пісанае права становіцца асноўнай крыніцай права на тэрыторыі Беларусі. У ім многія нормы звычаёвага права набылі форму закона ў выглядзе шматлікіх грамат, лістоў, соймавых пастаноў, прывілеяў, статутаў і іншых прававых актаў.
Абласныя граматы (прывілеі) даваліся землям Беларусі, якія ўвайшлі ў склад Вялікага княства Літоўскага і захоўвалі свае аўтаномныя правы. Таму выдача абласных прывілеяў, напрыклад Полацкай і Віцебскай землям, ставіла сваёй мэтай юрыдычна замацаваць аўтаномныя правы тых ці іншых тэрыторый, абмежаваць уладу вялікага князя і яго адміністрацыі. Аўтаномны характар земляў, якія атрымалі прывілеі, праяўляўся ў заканадаўчым замацаванні норм мясцовага звычаёвага права, права на мясцовы суд і органы кіравання, права на забеспячэнне аховы маёмасных і асабістых правоў насельніцтва і г. д.
Асноўнай крыніцай права гэтых дакументаў было мясцовае звычаёвае права.
Першапачатковыя тэксты земскіх прывілеяў да нас не дайшлі, але пры ўступленні на прастол новага князя ці пры парушэнні ўстаноўленых граматамі норм выдаваліся пацвярджаючыя прывілеі тым землям, якія мелі іх раней. Гэтыя прывілеі ўтрымлівалі нормы раней выдадзеных прывілеяў.
Такім чынам, выдача абласных прывілеяў і іх пацвярджэнне мелі дзяржаўна-прававы характар, бо сама наяўнасць гэтых прывілеяў сведчыла аб асаблівым становішчы дадзенай зямлі ў Вялікім княстве Літоўскім, яе адасобленасці і непадзельнай цэласнасці.
22.Валасныя граматы: прычыны прыняцця, змест і значэнне.
Валасныя прывілеі выдаваліся, як правіла, па хадайніцтву жыхароў той ці іншай воласці з мэтай абароны іх інтарэсаў ад самавольства адміністрацыі. Але ж мы павінны адзначыць, што, выдаючы валасныя граматы і тым самым абмяжоўваючы ўладу службовых асоб, вялікі князь у першую чаргу бараніў інтарэсы не насельніцтва, а дзяржаўнага скарбу, бо са збяднелых сялян немагчыма было б збіраць падаткі. Таму змест валасных прывілеяў у асноўным забяспечваў юрыдычнае замацаванне павіннасцей і некаторыя правы жыхароў воласці, у тым ліку права выбару старца — прадстаўніка сялянскай мясцовай адміністрацыі.
Валасныя прывілеі цікавыя і тым, што ў іх змяшча-юцца шматлікія водгукі яшчэ больш старажытных прававых звычаяў.
Аналіз абласных і валасных грамат дазваляе зрабіць вывад аб тым, што асноўнай крыніцай права гэтых дакументаў было мясцовае звычаёвае права.
23.Граматы беларускім гарадам на Магдэбургскае права (сутнасць, змест, значэнне). Крыніцы Магдэбургскага права.
В годы средневековья белорусские города были центрами ремесла, торговли, культуры, администрации и оборонительных сооружений. В XIV-XV вв. многие из них получили право на самоуправление, так называемое магдебургское право (от названия немецкого города Магдебург, который в XIII в. получил право на самоуправление).
Привилеи на самоуправление, которые выдавались за подписью великого князя, не противоречили традиционному местному праву, а позже - белорусским законам и тем более не отменяли их. Они только расширяли и обогащали обычное право. Магдебургское право было своеобразной частью законодательства Великого княжества Литовского. Поскольку не все белорусские города имели магдебургское право, то наличие его можно назвать еще и отличительной чертой белорусского городского права. Первым на территории Беларуси магдебургское право получил Брест (1390), потом Гродно (1391), Слуцк (1441), Высокое (1494), Полоцк (1498), Минск (1499). До второй половины XVII в. магдебургское право получили почти все более или менее значительные города и местечки (более 50). Этому способствовало то, что ВКЛ постоянно подвергалась нападениям, и государство было заинтересовано в преобразовании городов в форпосты своей обороны. Получая магдебургское право, мещане в случае войны выходили охранять не только государство, но и свою «городскую независимость», свою свободу.
По магдебургскому праву вместо многочисленных натуральных повинностей горожане платили один денежный налог, размер которого был четко определен. Они освобождались от суда и власти великокняжеских чиновников, что в значительной мере укрепляло неприкосновенность имущества и свободу экономической деятельности горожан. Горожане могли заниматься ремеслом, торговлей и земледелием, выбирать городской орган власти -магистрат, ратушу, создавать ремесленные объединения - цехи.
Великий князь был заинтересован в переходе городов на самоуправление и укреплении их экономического положения: чем богаче был город, тем стабильнее налоги поступали в государственную казну.
Согласно Привилею на магдебургское право в городе создавались органы самоуправления, независимые от воевод и старост. Городское управление - магистрат, ратушу - возглавлял войт из шляхты или богатых мещан, назначаемый великим князем. Это был выборный орган самоуправления. Он собирал налоги, выполнял судебные функции, управлял общественными работами, осуществлял контроль за торговлей, принимал в городскую общину новых мещан и т.д.
Магистрат (ратуша) состоял из 2-х структурных частей: городской рады, куда входили 12-20 мещан-радцев, избираемых из законорожденных, проживающих в городе, богатых мещан. Не выбирались нехристиане, бедняки, калеки и чужаки. Радцы из своей среды избирали 2, 4, б бурмистров, которые и руководили повседневной текущей работой рады; лавы, куда помимо войта, входили избираемые лавники. Лава действовала чаще всего как судебный орган, рассматривая уголовные дела, а рада и управляла городом, и рассматривала гражданские дела мещан.