Nauka o państwie – pytania I odpowiedzi

1. Jak rozumiał państwo Arystoteles?

Arystoteles – określał państwo jako pewną wspólnotę (organizację) różnych grup ludzi niezbędnych dla jego istnienia

2. Jak rozumiał państwo św. Tomasz z Akwinu?

Katolicka nauka społeczna, czerpiąc z poglądów św. Tomasza z Akwinu traktuje państwo jako społeczność doskonałą, samowystarczalną, niezależną i samorządną. Istnienie państw wiąże się ściśle z występowaniem pewnego porządku prawnego oraz władzy, która by go chroniła, miała możliwość zaspokajania potrzeb obywateli oraz gwarantowała im pokój od zewnątrz.

3. Co oznacza termin bonum commune (dobro publiczne), kto go używał?

Celem państwa jest bonum commune, czyli dobro wspólne, które wyraża się w zachowaniu pokoju i zapewnieniu powszechnej szczęśliwości doczesnej (odnośnie pyt. 2)

4. Jak definiuje państwo Georg Jellinek?

Georg Jellinek – twórca 3-elementowej definicji państwa, wymienia jako jego elementy składowe: ludność, terytorium i władzę najwyższą.

5. Jak definiuje państwo Max Weber?

Według Maxa Webera państwo jest tą ludzką wspólnotą, która w ramach pewnego terytorium – a terytorium stanowi wyróżnik – pretenduje do monopolu prawomocnego posługiwania się fizyczną przemocą. Jego podstawą są fachowi urzędnicy i racjonalne prawo.

6. Co to jest państwo?

Państwo – polityczna organizacja społeczeństwa, wyposażona w suwerenną władzę, działająca na określonym terytorium i mająca charakter przymusowy.

Państwo jest organizacją polityczną, gdyż koncentruje swoją aktywność wokół zarządzania

Suwerenność – wewnętrzna i zewnętrzna

Cechy odróżniające państwo od innych organizacji

• Przymusowość – nikt nie może decydować dowolnie o istnieniu poza państwem

• Suwerenność – całowładność i samowładność w aspektach wewnętrznym i zewnętrznym

• Powszechność – państwo obejmuje zasięgiem przynależność oddziaływania wszystkich ludzi znajdujących się na jego terytorium, również obywateli innych państw (z zastrzeżeniem przywilejów i immunitetów dyplomatycznych)

• Monopol na stosowanie przemocy

• Państwo działa na podstawie stanowionego przez siebie prawa

Organy współczesnego państwa:

Organ państwowy to osoba lub grupa osób, która według obowiązującego prawa podejmuje działania uważane za działalność państwową

Podział organów państwowych:

LICZBA OSÓB TWORZĄCYCH ORGAN:

• Jednoosobowe – prezydent, minister, wojewoda

• Kolegialne (wieloosobowe) – parlament

ZAKRES KOMPETENCJI:

• o kompetencji ogólnej – głowa państwa, parlament, rząd

• o kompetencji szczegółowej (branżowej) – minister, komendant straży pożarnej

ZAKRES PRZESTRZENNY (TERYTORIALNY)

• centralne – głowa państwa

• terenowe – wojewoda, starosta, sąd rejonowy

SPOSÓB POWOŁYWANIA ORGANÓW PAŃSTWOWYCH

• z wyboru – sejm, prezydent

• z kooptacji (uzupełniająco)

• w drodze losowania

• w drodze dziedziczenia

RODZAJE DZIAŁALNOŚCI

• prawodawcze – Sejm, rada gminy

• administracyjne – wojewoda

• sądowe

• kontrolne – NIK

GŁOWA PAŃSTWA: monarchia – monarcha, republika – prezydent oraz wieloosobowa

OGRANY PRZEDSTAWICIELSKIE: parlament (patrz: pyt. 12)

ORGANY ADMINISTRACYJNE: (patrz: pyt. 13)

• pion administracje ogólnej z rządem / prezydentem na czele

• pion administracje gospodarczej i socjalno-kulturalnej

• pion organów przymusu bezpośredniego (np. wojsko, policja)

SĄDOWNICTWO (patrz: pyt. 14)

ORGANY PAŃSTWA W STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH (stałe przedstawicielstwa dyplomatyczne, urzędy konsularne, misje specjalne)

PARTIE, GRUPY INTERESU i MASS-MEDIA (patrz: pyt. 38 – 40 dodatkowe)

7. Co to jest administracja?

Administracja – aparat państwowy, obejmuje ogół powiązanych jednostek organizacyjnych, a w szczególności organów państwowych wraz z obsługującymi je urzędami. Struktura organów państwowych we współczesnym państwie jest określana przez 2 konkurencyjne zasady: jednolitości (koncentracji) władzy oraz podziału władzy (patrz: pyt. 25)

8. Jak się dzieli administracja publiczna?

Administracja państwowa (publiczna)

• Wewnętrzna

  • Państwowa stricte

  • Samorządowa (delegacje)

• Zewnętrzna (konsularna)

• Ponadpaństwowa (UE)

9. Jakie były i są koncepcje genezy państwa?

Wybrane koncepcje genezy państwa:

Teistyczna (św. Tomasz z Akwinu)

• powstanie państwa wiąże się z działaniem istoty nadprzyrodzonej

• w starożytności głoszono, iż państwo zostało zorganizowane przez tego lub innego Boga

• w późniejszej wersji od Boga wywodzi się sama zasada władzy, natomiast istniejące konkretne państwa traktuje się jako działo ludzi

Umowy społecznej (J.J. Rousseau, T. Hobbes, J. Locke)

• państwo jest następstwem szczególnego rodzaju umowy zawartej między członkami społeczeństwa, bądź między nimi a władzą

• okres przedpaństwowy był okresem anarchii i zagrożenia bezpieczeństwa jednostek (Hobbes) lub epoką pokoju, wolności i dobrobytu (Locke)

Podboju i przemocy (L. Gumplowicz)

• państwo jest następstwem podboju rządzonych przez rządzących

• powstające w wyniku podboju państwo utrwala podporządkowanie zwyciężonej większości, a podział na rządzących i rządzonych opiera się na odmienności pochodzenia i ras

Marsksistowska (F. Engels)

• państwo wyrosło z ustroju rodowo-plemiennego , jako konsekwencja różnorodnych przeobrażeń i procesów a zwłaszcza pojawienia się własności prywatnej oraz podziałów i specjalizacji pracy, a w konsekwencji klas społecznych

• rezultatem tych przeobrażeń było przekształcenie się wspólnoty rodowej w państwo

10. Jak się dzieli władza państwowa?

Władza państwowa dzieli się na władzę:

• ustawodawczą (legislatywa)

• wykonawczą (egzekutywa)

• sądowniczą (jurykatywa)

11. Jakie są funkcje państwa?

Funkcje państwa – całokształt jego działalności w określonej sferze życia społeczeństwa

Funkcje państwa:

WEWNĘTRZNE

• Porządkowa – ochrona elementarnego ładu społecznego, ochrona instytucji państwa przed destrukcją

• Organizacyjno-gospodarcze

• Kulturalno wychowawcze

Funkcje organizacyjno-gospodarcze i kulturalno-wychowawcze polegają na realizacji przez państwo zadań o znaczeniu ogólnospołecznym

ZEWNĘTRZNE