• ekskluzywne (zamknięte)

• ograniczone

• Inkluzywne (otwarte)

Klasyfikacja grup społecznych ze względu na sformalizowanie:

• grupy formalne

• grupy nieformalne.

Grupy pierwotne, wtórne, odniesienia:

Grupa pierwotna – podstawowa, uniwersalna dla wszystkich społeczeństw grupa społeczna, do której jednostki spontanicznie przynależą, jak rodzina, krąg sąsiedzki czy grupa rówieśnicza.

Grupa wtórna –typ grupy społecznej przeciwstawny wobec grupy pierwotnej. Charakteryzuje się względnie małą trwałością i wielością członków.

Zbiorowości, które pełnią tę funkcję, nazywa się grupami odniesienia. Grupy odniesienia mogą być grupami odniesienia pozytywnego lub negatywnego, pełnią funkcje normatywne lub porównawcze.

Grupy wtórne i organizacje formalne:

Grupa wtórna – typ grupy społecznej przeciwstawny wobec grupy pierwotnej. Charakteryzuje się względnie małą trwałością i wielością członków.

Organizacja formalna - jest to duża grupa wtórna utworzona z myślą o osiągnięciu konkretnego celu lub zestawu celów. Organizacje formalne są starannie zaprojektowane i zawierają formalną strukturę statusów i roli, a także mniejsze grupy.

Dobrowolne stowarzyszenia, organizacje, instytucje totalne:

Stowarzyszenie, dobrowolne, samorządowe, trwałe zrzeszenie o celach niezarobkowych.

Organizacja dobrowolna – do organizacji można dobrowolnie wstępować i występować, uczestnicy nie dostają za swoją pracę wynagrodzenia.

Instytucja totalna – organizacja społeczna, która stwarza dla osób z nią związanych rodzaj odrębnego świata, rządzącego się własnymi prawami i odseparowanym od reszty społeczeństwa mniej lub bardziej szczelnymi barierami.

Organizacja biurokratyczna:

Organizacja biurokratyczna jest nastawiona na osiąganie celów i efektywność, mającej cechy:

• Hierarchia stanowisk, zależności obowiązków służbowych w kształcie piramidy,

stanowisko wyższe kontroluje niższe, im wyższe tym władza większa

• Praca na poszczególnych stanowiskach określona jest przez przepisy, urzędnik podlega bezosobowemu porządkowi przepisów, stosunki bezosobowe, impersonalne między urzędnikami

• Pełnienie odpowiednich funkcji wymaga kwalifikacji i są one warunkiem zatrudnienia na danym stanowisku

• Urzędnik jest kontrolowany w toku wykonywania zadań, ale osobiście jest wolny, gdyż podlega władzy tylko w zakresie wyznaczonym przez przepisy.

Zajmuje stanowisko na mocy dobrowolnej umowy, na mocy której otrzymuje wynagrodzenie.

Funkcje i dysfunkcje biurokracji:

Różnorodność wykonywanych funkcji oraz zróżnicowanie klienta nie pozwala na całkowitą standaryzację działań.

dysfunkcje biurokracji:

• rutyna i brak elastyczności w działaniu pracowników

• trudności z reagowaniem na sytuacje nietypowe

• podtrzymywanie wykształconych struktur w niezmienionym kształcie

• środki stają się celem działania

• dehumanizacja stosunków międzyludzkich, przepaść między urzędnikami a interesariuszami

• nadużywanie władzy przez urzędnika

• sztywna struktura, problem z wdrażaniem innowacji i reagowaniem na zmiany

• powstawanie nieformalnych klik

• prawo Parkinsona - wykonywanie zadań w możliwie najpóźniejszym terminie

• zasada Petera - awans do poziomu braku kompetencji na stanowisku

• wyuczona nieudolność

• biurokratyczne błędne koło

Organizacja - to duży zespół ludzi powiązanych bezosobowymi zależnościami , stworzonymi do realizacji określonych celów Przykłady organizacji: • Szpital • Szkoła • Kościół • Fabryka • Partia

Instytucje społeczne – cechuje stosunkowo stabilny zestaw wartości, norm , statusów , przepisów roli , grup społecznych i organizacji , które związane są z pewnym specjalistycznym obszarem ludzkiej aktywności. Elementy instytucji: 1. Normy – społeczne reguły i wskazówki określające właściwe zachowanie w poszczególnych sytuacjach; oczekiwane wzory zachowań 2. Wartości – abstrakcyjne pojęcie określające to , co społeczeństwo uważa za dobre , słuszne i pożądane 3. Przekonania – poglądy na temat tego co jest prawdziwe i słuszne Instytucje powstają po to ,aby zaspokoić potrzeby zarówno jednostek jak i społeczeństwa jako systemu. Podstawowym celem instytucji jest utrwalanie samej siebie. Instytucje są stworzone w sposób zapewniającym im przetrwanie. Pomagają im w tym połączenie ze sobą przekonań , wartości , norm i sankcji. Gospodarka ( system gospodarczy )  Typy gospodarki :  • Gospodarka przedprzemysłowa  • Gospodarka przemysłowa  • Gospodarka poprzemysłow

Instytucjonalizacja organizacji- ma charakter bardziej długotrwały, spontaniczny, nieświadomy, naturalny. Instytucjonalizacja jest to osadzanie organizacji w kulturze. Można powiedzieć np. że jakiś sposób zachowania zinstytucjonalizował się.Według "Słownika języka polskiego" instytucjonalizacja jest to "społeczne utrwalanie się jakiegoś faktu, zwyczaju w taki sposób, że staje się on swego rodzaju instytucją". Termin instytucjonalizacja pochodzi z antropologii kulturowej. W odniesieniu do organizacji oznacza on "osadzanie" się organizacji w kulturze. Jeśli np. o jakiejś zasadzie organizacji ustanowionej formalnie, możemy powiedzieć, że jest ona zasadą zinstytucjonalizowaną, to znaczy, że nawet gdyby nie była ustanowiona formalnie, to także byłaby przez ludzi przestrzegana na mocy zwyczaju, niepisanej normy, uznawanych wartości, tradycji itp.

Rodzaje instytucji społecznych są następujące:

 

Ze względu na sposób powstania:

• formalne - jeśli działalność tej instytucji regulują przepisy prawne i została utworzona "odgórnie" np. sąd

• nieformalne - jeśli instytucja została utworzona spontanicznie przez grupę, którą łączą więzi emocjonalne lub zainteresowania np. zespół muzyczny działający przy szkole.

Ze względu na spełniane zadania i realizowane potrzeby:

• ekonomiczne - jeśli organizacja zajmuje się produkcją i dystrybucją usług, np. zakłady przemysłowe banki itp.

• religijne - jeśli organizacja zaspakaja potrzeby duchowe człowieka np. kościoły i związki religijne

• wychowawcze - jeśli organizacja zaspakaja potrzeby edukacyjne i wychowawcze np. placówki i stowarzyszenia oświatowe itp.

• kulturalne - jeśli organizacja zaspakaja potrzeby kulturalne człowieka np. kina, teatry, muzea itp.

• socjalne - jeśli organizacja spełnia określone potrzeby społeczne np. organizacje charytatywne, fundacje, stowarzyszenia

• polityczne - jeśli organizacja ma na celu zdobycie bądź utrzymanie władzy np. partie polityczne

Instytucja polityczna to grupa osób, wyłaniających się ze społeczności i charakteryzujących się stosownymi cechami organizacyjnymi oraz materialnymi umożliwiającymi uczestnictwo w życiu politycznym, która wpływa na zjawiska i procesy polityczne związane ze zdobywaniem, sprawowaniem i utrzymaniem władzy.

Organizacje polityczne istnieją na całym świecie. Można do nich zaliczyć najmniejszą z możliwych istniejących organizacji, jaką jest partia polityczna, skupiająca polityków tej samej orientacji politycznej. Jest to najmniejsza z możliwych organizacji, które sprawiają, że polityka w danym kraju rozwija się. 

Pojęcie polityka wywodzi się z nauk społecznych, słowo to może być różnie interpretowane i rozumiane. Pojęcie to funkcjonowało już w czasach starożytnych. O polityce wypowiadał się Arystoteles, który mówił, że jest to rodzaj sztuki rządzenia państwem. Gdy rozpoczął się proces demokratyzacji, w czasach nowożytnych, pojęcie polityka zaczęło powoli zmieniać swoje znaczenie i definicja również uległa zmianie. Teraz przez politykę rozumie się takie działania, które ujednolicają sprzeczne interesy różnych grup społecznych. Stephen D. Tansey politykę definiuje bardzo podobnie. Twierdzi, że jest to wspólne działanie ludzi, którzy mają sprzeczne interesy, aby osiągnąć cele, które w pewnych sytuacjach są takie same, a gdy one są przeciwne - ludzie konkurują ze sobą poprzez manipulację, kompromisy, przymus, a czasem przemoc. Te definicje polityki funkcjonowały w dawniejszych czasach. A dziś najbardziej uznawaną definicją polityki jest ta, którą stworzył Max Weber. Był on niemieckim socjologiem, ekonomistą i prawnikiem. Oraz zajmował się teorią polityki. „Polityka to dążenie do udziału we władzy lub do wywierania wpływu na podział władzy: między państwami, w obrębie państwa lub między grupami ludzi, którzy to państwo tworzą.” (Max Weber - Polityka jako zawód i powołanie, Kraków 1998). 

Władza – możliwość wywierania przez jednostkę bądź grupę rzeczywistego wpływu na istotne okoliczności życia przez ukierunkowywanie własnego postępowania (władza nad sobą - indywidualna) lub postępowania innych osób (władza nad innymi - społeczna). Władza społeczna jest zdolnością ukierunkowywania zachowań innych ludzi niezależnie od tego, czy jest to zgodne z ich interesem i wolą. Tam, gdzie przeważa zgodność interesów i woli współzależnych osobników, zbędne są stosunki władcze.

Wpływ społeczny to proces, w wyniku którego dochodzi do zmiany zachowania, opinii lub uczuć człowieka wskutek tego, co robią, myślą lub czują inni ludzie.

Przymus-(ciśnienie, mus, nacisk, napór, presja, przymus, parcie).

Panowanie charyzmatyczne - pojęcie wprowadzone przez Maxa Webera na oznaczenie jednego z typów panowania występującego wówczas, gdy osoby powoływane są (lub same się powołują) do panowania dzięki ich własnej silnej, nie kwestionowanej charyzmie^[1]. Poza panowaniem charyzmatycznym Weber wyróżnił także panowanie tradycyjne i panowanie legalne.

Typ idealny – według Maxa Webera to pewien abstrakcyjny model składający się z cech istotnych danego zjawiska społecznego, jednak w czystej postaci nie występujący w rzeczywistości. Koncepcja typu idealnego miała pozwalać na porównywanie ze sobą różnych zjawisk społecznych względem owych abstrakcyjnych form, np. konkretnej formy władzy do typu panowania.

Weber wprowadził pojęcie typu idealnego m.in. przy analizie biurokracji, czy rozpatrując typy przywództwa. Mniej znane są jego typy idealne postaw religijnych^[1].

Typy prawomocnego panowania wg Maxa Webera[edytuj]

Weber wymienia trzy idealne typy legitymizacji panowania. Odpowiadają one władzy:

1. racjonalnej (legalnej) – opartej na przekonaniu o legalności zasad i normatywnych reguł sprawowania władzy oraz prawie tych, którzy zgodnie z nimi sprawują władzę do wykonania poleceń;

2. tradycjonalnej – związanej silnie z przekonaniem o świętości nieprzemijającej tradycji i legitymizacji statusu tych, którzy sprawują zgodnie z nią władzę;

3. charyzmatycznej – opartej na pewnych specyficznych i wyjątkowych cechach charakteru, heroizmie, świętości danej jednostki, a także na normatywnych wzorach postępowania i wynikającego z nich ładu jaki ona objawiła lub ustanowiła.

Przywództwo – relacja pomiędzy przywódcą a jego zwolennikami. Relacja taka opiera się na dobrowolności uznania jednostki za przywódcę.