Экология, әйләнә-тирә мохитне саклау мәсьәләсенең актуальлеге

Нәрсә ул экология, экологик тазалык һәм иминлек? Белемлерәк, культуралырак, фәнни һәм иҗтимагый-сәяси яктан да хәбәрдаррак була барган саен, ни өчен кеше табигатьне вәхшиләрчә пычрата? Шуның белән бергә тирә-юнь мохитнең һәртөрле авырулар чыганагы була баруына юл куела. Бу сорауларга тулы җавап бирү мөмкин түгелдер, мөгаен.

Татар теленең аңлатмалы сүзлегендә “экология” төшенчәсенә түбәндәге билгеләмә бирелә: “Биологиядә хайваннарның һәм үсемлек организмнарының әйләнә-тирәдәге мохит белән үзара мөнәсәбәтләрен өйрәнү бүлеге”. Әлеге төшенчә 1866 нчы елда Э.Геккель тарафыннан кертелгән. Экологиянең объектлары: организмнарның популяциясе, төрләр, җәмгыятьләр, экосистема һәм биосфера.

XX гасырда кешенең табигатькә тәэсире көчәю сәбәпле, табигатьтән рациональ файдалануның һәм тере организмнарны саклауның фәнни нигезе буларак, экология аеруча әһәмияткә ия булды.

XX гасырның 70 нче елларыннан башлап, кеше экологиясе яки социаль экология барлыкка килә. Ул җәмгыятьнең һәм әйләнә-тирә мохитнең нисбәтләшү закончалыкларын, аны саклауның практик проблемаларын өйрәнә. Хәзерге җәмгыять үсеше тарафыннан тудырылган экологик проблемалар төрле иҗтимагый-сәяси хәрәкәтләр барлыкка китерде. Алар тирә-юнь мохитне пычратуга, фән-техника үсешенең башка тискәре нәтиҗәләренә каршы чыгалар.

Хәзерге чорда планетабызда табигатьне саклау мәсьәләләре, гаять кискен экологик проблемалар катастрофа куркынычы белән янау дәрәҗәсенә җитте. Шулай да бу хәл җәмгыятьне бик үк борчымый әле. Экологик белем һәм культураның түбән булуы, планетадагы катастрофаларның нәтиҗәләрен аңламау һәм күз алдына китерә белмәү – табигатьне саклау проблемаларына җавапсыз карашның тагын бер сәбәбе. Шуңа күрә бу өлкәдә эзлекле укыту системасын булдыру, экологик белем һәм тәрбия бирү мөһим мәсьәләгә әйләнде. Ахыргы чиктә кешелек язмышы белән бәйле бу җитди проблема тиешле фәннәр һәм шул өлкәдәге белгечләр тырышлыгы белән генә хәл ителә ала. Әлегә әнә шундый белем бирү һәм тәрбияләү системасы булмаганлыктан, укучыларның һәм, димәк, халыкның экологик культурасызлыгы тирәнәя генә бара.

Транспортная сеть

Во все времена и у всех народов транспорт играл важную роль. На современном этапе значение его неизмеримо выросло. Сегодня существование любого государства немыслимо без мощного транспорта.

В ХХ в. и в особенности во второй его половине произошли гигантские преобразования во всех частях света и областях человеческой деятельности. Рост населения, увеличение потребления материальных ресурсов, урбанизация, научно-техническая революция, а также естественно-географические, экономические, политческие, социальные и другие фундаментальные факторы привели к тому, что транспорт мира получил невиданное развитие как в масштабном (количественном), так и в качественном отношениях. Наряду с ростом протяженности сети путей сообщения традиционные виды транспорта подверглись коренной реконструкции: значительно увеличился парк подвижного состава, во много раз поднялась его провозная способность, повысилась скорость движения. В то же время на первый план вышли транспортные проблемы. Эти проблемы по преимуществу относятся к городам и обусловлены чрезхмерным развитием автомобилестроения. Гипертрофированный автомобильный парк крупных городов вызывает постоянные пробки на улицах и лишает себя преимуществ быстрого и маневренного транспорта. Он же серьезно ухудшает экологическую обстановку.

Тәкъдим ителгән семинар темаларына чыгыш әзерләгез

• Хәзерге көндә Татарстан табигате торышы

• Татарстандагы сәнәгать үзәкләре

• Татар әдәбиятында табигать проблемасы

Иҗади эш

Г.Тукай әсәрләрендә табигать темасын ачыклагыз