
- •Содержание
- •1. Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі. Этнагенез беларусаў.
- •2. Узнікненне класавага шматукладнага грамадства на беларускіх землях у іх – першай палове хііі ст. Першыя дзяржаўныя ўтварэнні на тэрыторыі Беларусі: Полацкае, Тураўскае і іншыя княствы.
- •3. Рэлігія і культура на беларускіх землях у іх – першай палове хііі ст.
- •4. Перадумовы фарміравання і ўнутрыпалітычнае становішча Вялікага Княства Літоўскага, Рускага і Жамойцкага ў другой палове хііі–XV ст.
- •5. Знешняя палітыка Вялікага Княства Літоўскага ў другой палове хііі–XV ст.
- •6. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў другой палове хііі – першай палове XVI ст. Аграрная рэформа 1557 г.
- •7. Культура Беларусі ў другой палове хііі – першай палове xvі ст. Уплыў ідэй Адраджэння на развіццё беларускай культуры.
- •8. Фарміраванне беларускай народнасці.
- •9. Утварэнне Рэчы Паспалітай як федэрацыі Кароны Польскай і Вялікага Княства Літоўскага.
- •10. Войны і сацыяльна-палітычныя канфлікты другой паловы XVII–XVIII ст. На тэрыторыі Беларусі.
- •11. Эканамічны заняпад Беларусі ў другой палове XVII – першай палове XVIII ст.
- •12. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў другой палове XVIII ст.
- •13. Падзелы Рэчы Паспалітай. Далучэнне Беларусі да Расійскай імперыі.
- •14. Культура Беларусі ў другой палове XVII–XVIII ст.
- •15. Палітыка царызму на тэрыторыі Беларусі ў канцы XVIII – пачатку XIX ст.
- •16. Вайна 1812 г. На тэрыторыі Беларусі.
- •17. Грамадска-палітычны рух на Беларусі ў пачатку хіх ст. Паўстанне 1830–1831 гг.
- •18. Змена палітыкі самадзяржаўя ў Беларусі пасля паўстання 1830–1831 гг.
- •19. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў канцы XVIII – першай палове хіх ст.
- •20. Асвета і культура Беларусі ў канцы XVIII – першай палове хіх ст.
- •21. Станаўленне буржуазнага грамадства ў Беларусі. Маніфест і “Палажэнні” 19 лютага 1861 г. Асаблівасці зямельнай рэформы ў Беларусі.
- •22. Буржуазныя рэформы 60–80-х гг. Хіх ст. І асаблівасці іх правядзення ў Беларусі
- •23. Развіццё капіталістычных адносін у прамысловасці і сельскай гаспадарцы Беларусі ў другой палове хіх ст.
- •24. Паўстанне 1863–1864 гг. У Польшчы, Літве і Беларусі. К. Каліноўскі – кіраўнік рэвалюцыйна-дэмакратычнай плыні.
- •25. Сялянскі і рабочы рух Беларусі ў другой палове хіх ст. Народніцкія гурткі. Пачатак прапаганды марксізму.
- •26. Фарміраванне беларускай нацыі.
- •27. Культура Беларусі ў 60–90 гг. Хіх ст.
- •28. Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі ў пачатку хх ст. Сталыпінская аграрная рэформа.
- •30. Першая сусветная вайна (1914–1918 гг.). Падзеі ў Беларусі падчас вайны ў 1914 – да лютага 1917 гг.
- •31. Лютаўская буржуазна-дэмакратычная рэвалюцыя 1917 г. І Беларусь (сакавік – кастрычнік 1917 г.).
- •32. Беларускі нацыянальны рух пасля падзення самаўладдзя.
- •33. Культура Беларусі ў пачатку хх ст.
- •34. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. Устанаўленне Савецкай улады ў Беларусі.
- •35. Беларускі нацыянальны рух пасля Кастрычніцкай рэвалюцыі. Абвяшчэнне Беларускай Народнай Рэспублікі.
- •36. Утварэнне Беларускай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі.
- •37. Сацыяльна-эканамічныя пераўтварэнні на савецкай частцы тэрыторыі Беларусі ў 1918–1920 гг. Палітыка “ваеннага камунізму”.
- •38. Савецка-польская вайна на тэрыторыі Беларусі. Вынікі Рыжскага міру (1921 г.) для Беларусі.
- •39. Новая эканамічная палітыка ў бсср.
- •40. Прамысловасць бсср у 20–30-я гг. Індустрыялізацыя: сутнасць і вынікі.
- •41. Сельская гаспадарка бсср у 20–30-я гг. Калектывізацыя: сутнасць і вынікі.
- •42. Грамадска-палітычнае жыццё бсср у 20–30-я гг. Палітыка беларусізацыі.
- •43. Палітычныя рэпрэсіі 30-х гг. У бсср.
- •44. Культурнае жыццё бсср у 20–30-я гг.
- •45. Беларускае замежжа ў 20–30-я гг. Хх ст.
- •46. Заходняя Беларусь у складзе Польскай дзяржавы.
- •47. Другая сусветная вайна (1939–1945 гг.). Уключэнне За-ходняй Беларусі ў склад бсср.
- •48. Нападзенне Германіі на ссср. Абарончыя баі ў Беларусі і ўстанаўленне акупацыйнага рэжыму.
- •49. Разгортванне партызанскай барацьбы супраць акупантаў у Беларусі.
- •50. Вызваленне Беларусі ад нацысцкай акупацыі.
- •51. Удзел беларускага народа ў разгроме нацысцкай Германіі і мілітарысцкай Японіі. Страты Беларусі ў час Другой сусветнай вайны.
- •52. Бсср у 1946–1952 гг. Аднаўленне і далейшае развіццё народнай гаспадаркі. Грамадска-палітычнае жыццё.
- •54. Беларусь у 50-я – першай палове 80-х гг. Гаспадарчыя рэформы і іх абмежаванасць.
- •55. Бсср у другой палове 80-х – пачатку 90-х гг. Супярэчнасці ў грамадска-палітычным і эканамічным жыцці.
- •56. Бсср на міжнароднай арэне ў 40–80-я гг.
- •57. Культурнае і духоўнае жыццё бсср у другой палове 40-х–80-я гг.
- •58. Шляхі станаўлення суверэннай Рэспублікі Беларусь. Канстытуцыя Рэспублікі Беларусь 1994 г. (са змяненнямі і дапаўненнямі). Станаўленне прэзідэнцкай палітычнай сістэмы.
- •59. Беларусь і сусветнае супольніцтва. Яе адносіны з снд і Расійскай Федэрацыяй.
- •60. Пошукі шляхоў выпрацоўкі эканамічнай палітыкі Рэспублікі Беларусь.
- •61. Культурнае і духоўнае жыццё сучаснай Беларусі.
11. Эканамічны заняпад Беларусі ў другой палове XVII – першай палове XVIII ст.
Вторая половина XVII – первая половина XVIII в. – Это период глубокого экономического упадка. Причинами упадка были вынишчальныя войны: антифеодальная 1648-1654 гг.; Война России с Речью Посполитой 1654-1667 гг.; Польско-шведская 1655-1660 гг.; Северная война 1700-1721 гг. Их результатом было полное разрушение городов и сельского хозяйства, особенно в восточных и северных районах. Резко сократилась численность населения. Если в 1654 г. в Беларуси было около 2,9 млн. жителей, в 1667 г. – около 1,400 млн. обезлюдела восточные и северные уезды Беларуси. До 1700 г. численность населения возросла до 2,2 млн, но после Северной войны – снизилась до 1,5 млн. человек. Не было работников, поэтому значительно уменьшилось количество пашни земель и количество тягловой скота. Площади полей на Беларуси сократились более чем на половину. Феодалы временно шли на уступки крестьянам, особенно в восточных районах, которые особенно пострадали от войны. Но с восстановлением хозяйства усиливалась феодальная эксплуатация крестьянства. Увеличивались размеры повинностей: Адпрацовачная, денежной и натуральной. В тянущихся крестьян на западе и в центре Беларуси преобладала Адпрацовачная, в оброчных (больше на востоке) – денежная. Особенно тяжелое положение было у тех крестьян, работавших на землях феодалов-арендаторов. Арендатор, который стремился за время своего владения получить от имений наибольший доход, нередко увеличивал повинности сверх всяких норм. Не способствовала хозяйственному развитию неустойчивая политическая обстановка. Немощь центральной власти вызвало вооруженную борьбу магнатских группировок за влияние на государственные дела. Так, в конце XVII – начале XVIII в. наиболее одиозные формы приобрела борьба Сапегов и Радзивиллов, которая проходила на фоне Северной войны. Войска магнатов уничтожали имения соперников, желая подорвать экономическую мощь врага. Тем временем падрывалася мощь всей государства.
Город. Войны середины XVII в. и Северная война нанесли городам и местечкам Беларуси еще большую потерю, чем сельской местности. Была разрушена большинство городов, а некоторые вполне Кревскую сожжен. Во время российской оккупации 1654-1667 гг. ремесленники принудительно вывозились в Россию, где работали на благо уже российской хозяйства. Таким образом белорусские земли потеряли ту основу, на которой могла появиться национальная буржуазия и дальше развиваться национальная государственность. Города находились в глубоком упадке, внутренний рынок сузился, было подорвано развитие ремесла. Часть оставшихся городских ремесленников была вынуждена переселяться в деревню или заняться сельским хозяйством в городе, так как не было заказов покупателей. Количество ремесленников в городах Беларуси резко уменьшилось. В Гродно, например, в 1650 г. было 130 ремесленников, а в 1680 г. осталось только 12. В условиях беспорядка феодалы грабили купеческие обозы, делали «наезды» на рынки и города, требовали от последних выкупа. Создавались частные внутренние таможни во владениях магнатов. Значительно выросли налоги с городов, и одновременно росли юридик, части городов, принадлежавших феодалам и не подчинялись магистрату, из них не взимались государственные налоги.
Торговля. В середине XVII в. заметно сузился размер внутреннего и внешней торговли. Причинами был общий упадок хозяйства в результате многочисленных войн; обеднение основной массы населения; узость внутреннего рынка; ограничения на торговлю для крестьянства; уменьшения роли Беларуси как посредника в российском внешнем торговли.
С середины XVIII в. торговлю в городах несколько оживился за счет вывоза изделий сельского хозяйства и лесных промыслов. Ввозили ткани, полотна, железо и изделия из него, медь, различные галантерейные изделия. Расширились торговые связи с Прибалтикой и Россией.
Середина XVII – первая половина XVIII в. – Это период развала всего хозяйственной жизни Беларуси и начало восстановления ее экономики. Но к середине XVIII в. гаспрадарка не достигла еще уровня середины XVII в.