13.Obszary o optymalnych warunkach do rozwoju społeczno-gospodarczego.

Do obszarów o optymalnych warunkach do rozwoju społeczno-gospodarczego należą te, w których korzystne warunki przyrodnicze występują łącznie. Są to obszary położone przede wszystkim w strefie klimatu umiarkowanego ciepłego z równomiernie rozłożonymi wciągu roku opadami, a więc również z odpowiednimi zasobami wodnymi i zasobami żywymi, wzdłuż wybrzeży lub śródlądowych wodnych szlaków komunikacyjnych. Do tych uprzywilejowanych obszarów należą przede wszystkim kraje Europy i Ameryki Północnej. W każdej strefie klimatycznej regiony leżące u wybrzeży i w pobliżu dróg wodnych prowadzących do morza mają lepsze warunki do rozwoju niż tereny położone w głębi lądu.

 

14-18. Przyrost naturalny - różnica pomiędzy liczbą urodzeń żywych a liczbą zgonów w określonym czasie i na określonym obszarze. Wartość dodatnia oznacza liczbę urodzeń przewyższającą liczbę zgonów ujemna - odwrotnie. Jeśli mamy do czynienia z wartością ujemną, mówimy o ubytku naturalnym. przyrost naturalny obliczymy wzorem:Pn=U-Z

• Przyrost naturalny jest różnicą między liczbą żywych urodzeń, a liczbą zgonów w danym roku. Podawany jest zazwyczaj w wartościach względnych, poprzez przeliczenie na 1000 osób (w promilach lub procentach). Do obliczania stopy przyrostu naturalnego stosuje się następujący wzór:

Gdzie:

S_p - stopa przyrostu naturalnego

P_n - przyrost naturalny

N - ogólna liczba ludności

U - liczba urodzeń

Z - liczba zgonów

W przypadku, gdy stopa przyrostu naturalnego jest ujemna - mamy do czynienia z ubytkiem naturalnym. Gdy przyrost wynosi powyżej 30‰, który występuje m.in. w Jemenie i Afganistanie, możemy mówić o eksplozji demograficznej. W skali światowej przyrost naturalny stale (aczkolwiek powoli) maleje i według naszych prognoz ta tendencja będzie się utrzymywać.

Analizując poszczególne regiony świata można zauważyć, że istnieje pewna zależność pomiędzy poziomem przyrostu naturalnego, a sytuacją gospodarczą. Największy przyrost naturalny (nieco poniżej 40‰) występuje w Afryce Subsaharyjskiej, uznawanej za najbiedniejszy rejon świata. Najniższa stopa charakteryzuje z kolei kraje Europy i Azji Centralnej (ok. 12‰). Co ciekawe - występuje tutaj obecnie niewielki wzrost tego wskaźnika i niewykluczone, że w przyszłości zrówna się on ze znajdującą się obecnie wyżej Ameryką Północną oraz Wschodnią Azją i Pacyfikiem (ten drugi region charakteryzuje z kolei stały spadek przyrostu naturalnego). Pomiędzy najbiedniejszą Czarną Afryką, a bogatymi krajami Europy i Azji, występują jeszcze kraje Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej (ok. 23‰) oraz Ameryki Łacińskiej (ok. 18‰). Różnice w poziomie przyrostu naturalnego są postrzegane obecnie jako poważny problem demograficzny. Podczas, gdy w bogatej Europie Zachodniej i Stanach Zjednoczonych jest relatywnie niski, w biednych krajach Afryki i Bliskiego Wschodu jest on czterokrotnie wyższy. Skutkiem tego zjawiska jest rosnąca liczba emigrantów z krajów Trzeciego Świata do bogatszych krajów, w których zaczyna brakować rąk do pracy.

19. Przyrodnicze i pozaprzyrodnicze czynniki rozwoju rolnictwa Istnieje wiele czynników jakie mogły wywrzeć wpływ na rozwój rolnictwa. Wyróżnia się czynniki przyrodnicze, czyli możliwości lub bariery stwarzane przez środowisko przyrodnicze oraz pozaprzyrodnicze (antropogeniczne), czyli takie jakie stwarza człowiek. Do przyrodniczych czynników rozwoju rolnictwa należą: rzeźba terenu - decyduje ona przede wszystkim o możliwości prowadzenia prac polowych, m. in. użycia maszyn rolniczych na terenach uprawnych. Korzystne warunki po temu stwarzają obszary równinne, bądź lekko faliste, natomiast na obszarach górskich prowadzenie działalności rolniczej jest praktycznie niemożliwe. warunki klimatyczne - od nich zależy ilość opadów atmosferycznych, temperatura powietrza oraz długość trwania okresu wegetacyjnego. Różne rośliny uprawne wymagają różnych warunków wilgotnościowych czy termicznych, stad tak duże znaczenie klimatu dla możliwości rozwoju rolnictwa. warunki wodne - rośliny potrzebują odpowiedniej ilości wilgoci. Uprawa jest nie możliwa jeśli na danym obszarze jest zbyt sucho, wtedy bowiem rośliny wysychają oraz na terenach zbyt wilgotnych, gdyż wówczas rośliny gniją. Czynnik ten jest ściśle powiązany z warunkami klimatycznymi, od których zależy ilość opadów atmosferycznych oraz parowanie, a także zależy od głębokości zalegania wód gruntowych. warunki glebowe - gleba jest podłożem, na którym rosną rośliny, czerpią z niej składniki pokarmowe oraz wodę. Od rodzaju gleby zależy jakie rośliny na danym obszarze można uprawiać. Sam rodzaj zależy z kolei od czynników wymienionych powyżej, czyli rzeźby terenu, klimatu i stosunków wodnych.

o pozaprzyrodniczych czynników rozwoju rolnictwa zalicza się:

polityka rolna państwa - od państwa zależy ustalanie cen na towary rolnicze, wobec czego, gdy ceny na jakiś towar są zbyt niskie rolnikom nie opłaca się go uprawiać i zmieniają kierunek upraw.

stan rozwoju społeczno-gospodarczego państwa - od niego zależy produkcjamaszyn i artykułów przemysłowych dla rolnictwa. Im jest wyższy tym rolnictwo jest nowocześniejsze.

wykształcenie rolników - ten czynnik wiąże się z umiejętnościami wykorzystania przez rolników zdobyczy nauki i podniesienia poziomu rolnictwa.

degradacja środowiska - człowiek swoją działalnością, m. in. rozbudowywaniem obszarów miejskich i przemysłowych, nieumiejętnym wykorzystaniem terenów pod uprawę, nawożeniem czy zabiegami melioracyjnymi, wprowadza trwałe zmiany w środowisku przyrodniczym, zwłaszcza w warunkach wodnych i glebowych, czym uniemożliwia na wielu obszarach prowadzenie działalności rolniczej.

20. Rolnictwo intensywne charakterystyczne jest dla państw wysoko rozwiniętych. Odznacza się ono znacznym stopniem chemizacji oraz mechanizacji produkcji. Rolnicy stosują nowoczesne metody upraw i chowu, wprowadzając często nowinki techniczne i najbardziej nowoczesne gatunki. Produkcja ma charakter towarowy, a nie samozaopatrzeniowy. Znamienna jest także koncentracja produkcji, która umożliwia jej specjalizację. Nakłady pracy nie są duże w przeciwieństwie do nakładów kapitałowych. Zatrudnienie w rolnictwie jest bardzo niewielkie i nie przekracza ono 10%, a w takich krajach jak Stany Zjednoczone oraz Wielka Brytania wynosi około 2%.W wyniku takiego gospodarowania wydajność 1ha użytków rolnych jest bardzo wysoka. Rolnictwo tego typu prowadzone jest między innymi w Holandii, Japonii, Danii.Rolnictwo ekstensywne spotykane jest w krajach słabo rozwiniętych i jest ono przeciwieństwem powyższego. Oznacza to, że stopień mechanizacji oraz chemizacji jest niewielki, dużą wagę przypisuje się natomiast do nakładów pracy ludzkiej. Wydajność 1ha jest niewielka, w związku z czym w celu wyprodukowania wystarczającej ilości pożywienia pod rolnictwo przeznacza się znaczne obszary. Dominującą gałęzią jest uprawa roślin, ponieważ nie wymaga ona tak wysokich nakładów kapitałowych jakhodowla zwierząt. Bardzo często uprawy prowadzone są metodami tradycyjnymi, bez stosowania zabiegów chroniących ziemię przed wyjałowieniem, co z biegiem czasu skutkuje spadkiem produktywności gleby. Towarowość rolnictwa ekstensywnego jest niewielka, pokrywa ono przede wszystkim zapotrzebowanie producentów. Charakterystyczne jest ono dla państw Azji, Afryki i Ameryki Środkowej.Ciekawa sytuacja ma miejsce w Chinach, w którym to państwie wysokie plony w rolnictwie osiągane są nie poprzez znaczny stopień mechanizacji rolnictwa, ale wskutek bardzo dużych nakładów pracy.

21.Cechy polskiego rolnictwa Polskie rolnictwo charakteryzuje się dużym rozdrobnieniem gospodarstw, wysoką liczbą pracujących, dominacją gleb o średniej i małej przydatności rolniczej, a także relatywnie niskim zużyciem przemysłowych środków produkcji. Polskie produkty rolnicze odznaczają się wysoką jakością zdrowotną, co wynika m.in. z czystości środowiska, stosowanych metod produkcji i wspomnianej małej chemizacji produkcji rolnej. Mimo to Polska jest znaczącym w świecie i Europie producentem szeregu produktów rolniczych, ogrodniczych i pochodzenia zwierzęcego. Zbiory warzyw w Polsce stanowiły w 2004 r. 8,9% całej produkcji UE – 25 (4 miejsce), a owoców 5,4% (6 miejsce). Polska należy do czołowych producentów owoców jagodowych, głównie truskawek, malin i porzeczek jak również jest jednym z największych producentów cebuli, kapusty, kalafiorów oraz jabłek (1 miejsce w UE).