Pytania zaliczeniowe z „Geografii ekonomicznej”

Kierunki geografii ekonomicznej

1. Podstawowe mierniki stosowane w geografii ekonomicznej

2. Główne dziedziny geografii społeczno-ekonomicznej

3. Powszechny spis ludności

4. Cel badań demograficznych

5. Dzieje ludzkości pod względem demograficznym

6. Wzrost ludności świata i poszczególnych kontynentów

7. Rozmieszczenie ludności na kuli ziemskiej

Ludność świata i jej wzrost na poszczególnych kontynentach

8. Najważniejsze czynniki mające wpływ na liczbę ludności na świecie

9. Czynniki przyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludzi na świecie

10. Czynniki pozaprzyrodnicze wpływające na rozmieszczenie ludzi na świecie

11. Obszary atrakcyjności osadniczej

12. Przyrost naturalny i jego składniki

13. Stopa przyrostu naturalnego świata

14. Niski przyrost naturalny w państwach rozwiniętych

15. Niski przyrost naturalny w państwach postsocjalistycznych

16. Duży przyrost naturalny w krajach słabo rozwiniętych

17. Uwarunkowania przyrodnicze i pozaprzyrodnicze rozwoju rolnictwa

18. Rolnictwo intensywne i ekstensywne

19. Cechy polskiego rolnictwa

20. Problemy wyżywienia ludności świata

21. Współczesne problemy gospodarki turystycznej świata

22. Mapa polityczna świata

1.Kierunki geografi ekonomicznej :

Fffddddregionalny (historyczny)- w przeszłości był ważny. Zmierzał do uogólnienia zmiennego charakteru powierzchni ziemi. Uogólnienie w celu wydzielenia jednostek terytorialnych – regionów. Potem poddawano je opisowi. Przy wydzieleniu regionów stosowano kryterium jednorodności obszaru z punktu widzenia cech uznawanych za ważne. Kryterium spójności obszaru.

• Ekologiczny – badanie wzajemnego oddziaływania środowiska przyrodniczego i społecznego.

• Przestrzenny – głównymi problemami badawczymi tego kierunku SA przestrzenne struktury i procesy różnorodnych zjawisk społeczno-gspodarczych,ich rozmieszczenie,organizacja i oddziaływanie w przestrzeni.

2. Geografia społeczno-ekonomiczna  (także: antropogeografia, geografia człowieka) –  nauka geograficzna badająca różne aspekty działalności człowieka, w tym także konsekwencje społeczne i gospodarcze dla tej aktywności w przestrzeni geograficznej. Jeden z dwóch głównych działów geografii (obok geografii fizycznej)

• Geografia ludności – nauka badająca wzajemne zależności pomiędzy człowiekiem, a środowiskiem geograficznym.

1. Do głównych pól badawczych geografii ludności należy:

2. Rozmieszczenie ludności na świecie, jej przyczyny i skutki.

3. Gęstość zaludnienia i koncentracja ludności.

4. Ruch naturalny (urodzenia, małżeństwa, rozwody, zgony), jego zmienność w czasie i przestrzeni oraz skutki jego zróżnicowanego tempa.

5. ruch wędrówkowy (migracyjny), jego przyczyny, cechy charakterystyczne i skutki.

6. Ruch rze

czywisty (naturalny, wędrówkowy).

7. Struktury ludności (do gł. należą: rasowa, etniczna, językowa, społeczno-zawodowa, płci, wieku).

• Demografia (od stgr.  demos – "lud" i γράφω grapho – "piszę") – dziedzina nauki zajmująca się powstawaniem, życiem i przemijaniem społeczności ludzkiej.Demografia zajmuje się w równej mierze przyrostem naturalnym, migracjami, strukturą społeczną (wiek, płeć, przynależność zawodowa, narodowość, wyznanie) oraz ich rozmieszczeniem przestrzennym i oddziaływaniami społecznymi i socjologicznymi.

1. Migracja, emigracja, imigracja – wędrówka ludności mająca na celu zmianę miejsca pobytu. Przemieszczanie się ludności jest całkowicie naturalnym zjawiskiem i występowało we wszystkich czasach. Nasilenie się migracji może nastąpić m.in. z przyczyn złej sytuacji gospodarczej w miejscu zamieszkania (migracje ekonomiczne) lub sytuacji politycznej nie odpowiadającej migrującym (migracje polityczne).

• Geografia osadnictwa – dział geografii społeczno-ekonomicznej zajmujący się rozmieszczeniem oraz układami przestrzennymi wszystkich typów i rodzajów osiedli ludzkich.

• Geografia przemysłu – dział geografii społeczno-ekonomicznej, nauka badająca strukturę przestrzenną przemysłu (w skali lokalnej, regionalnej, krajowej, międzynarodowej) oraz procesy czasowo-przestrzenne ją kształtujące.

• Geografia komunikacji – część geografii społeczno-ekonomicznej badająca rozwój i rozmieszczenie elementów infrastruktury technicznej transportu i łączności oraz rozwój, rozmieszczenie i zasięg działalności różnych działów komunikacji na tle warunków środowiska geograficznego.

• Geografia rolnictwa – dział geografii społeczno-ekonomicznej zajmujący się badaniem wzajemnych relacji między rolnictwem a środowiskiem geograficznym; bada również w szerszym znaczeniu przestrzenne rozmieszczenie produkcji roślinnej i zwierzęcej na świecie. Opisuje i analizuje uprawę roślin, hodowlę zwierząt w różnych przestrzeniach geograficznych.

4.Powszechny spis ludnościZarówno spis ludności i mieszkań, jak i spis rolny są badaniami obowiązkowymi, realizowanymi w oparciu o ustawy o spisach. Są to jednocześnie największe przedsięwzięcia statystyczne jakie podejmowane są  nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Realizacja takich projektów wymaga pełnej mobilizacji, zarówno społeczeństwa jak i państwa.

Spisy powszechne są istotnymi momentami w życiu narodu, kiedy państwo pyta swoich obywateli „ilu nas jest”, „kim jesteśmy”, „jak żyjemy” oraz o inne istotniejsze informacje związane z funkcjonowaniem społeczeństwa. W ocenie organizacji międzynarodowych spisy są jednymi z największych przedsięwzięć organizacyjnych mobilizujących narody w czasach pokoju. Spisom powinien przyświecać cel profesjonalnej ich realizacji, co jest nie bez znaczenia dla odbioru wizerunku państwa przez obywateli

2. (Pierwszy spis ludności)Spis Kwiryniusza – historyczne zeznanie stanu majątkowego mieszkańców rzymskiej prowincji Syrii oraz Judei za czasów panowania cesarza Oktawiana Augusta, kiedy Publiusz Sulpicjusz Kwiryniusz został mianowany namiestnikiem Syrii po wygnaniu Heroda Archelaosa w 6 n.e., w konsekwencji czego jego etnarchia (składająca się z Judeiwłaściwej, Idumei i Samarii) przeszła pod zarząd rzymskich prefektów Judei

5. Demografia ¹ jest dyscypliną naukową, której celem jest badanie populacji ludzkich i która zajmuje się ich rozmiarami, strukturą ², rozwojem i zasadniczymi cechami ogólnymi, rozpatrywanymi głównie z punktu widzenia ilościowego. W terminologii statystycznej słowo populacja ³ może oznaczać wszelką zbiorowość ³ złożoną z odrębnych jednostek. Niemniej w demografii pojęcia populacja ⁴ używa się na oznaczenie ogółu mieszkańców ⁵ pewnego terytorium, a czasem nawet tylko pewnej części takiej zbiorowości [np. populacja dzieci w wieku szkolnym (por. 346-7), populacja osób zdolnych do zawierania związków małżeńskich (por. 514-2)]. Tego rodzaju populacje są ściśle biorąc nazywanesubpopulacjami ⁶. Zdarza się również, że używa się słowa populacja na oznaczenie nie samej zbiorowości, ale jej rozmiaru ⁷, czyli liczby osób ⁷, które składają się na tę zbiorowość (101-4).

6. Tak więc dzieje ludzkości pod względem demograficznym można podzielić na trzy okresy:

1. od pojawienia się człowieka do połowy XVII wieku - bardzo powolny przyrost liczby ludzi ,

2. od XVII wieku do roku 1950 - wzmożony wzrost liczby ludności świata,

3. po 1950 roku - nagły i szybki wzrost liczby ludności, eksplozja demograficzna.

7,8 To dynamiczne zwiększenie się liczby mieszkańców naszej planety było spowodowane różnymi czynnikami. Przede wszystkim zmniejszyła się liczba zgonów ze względu na rozwój medycyny. Zwiększyła się przeżywalność noworodków, co doprowadziło do zwiększenia się liczby ludności. Ponadto rozwój nauki i techniki pozwolił na wprowadzenie nowych upraw w miejsca, w których dotychczas gospodarka rolna nie była możliwa ("zielona rewolucja"). Pojawiły się nowe środki wspomagające rolnictwo, dzięki czemu możliwe stało się wykarmienie większej liczby ludzi. Dodatkowo podniosła się higiena życia poprzez dostęp do różnych środków higieny osobistej i środków czystości. Spowodowało to gwałtowny wzrost zaludnienia, między innymi w Azji, która stała się najludniejszym kontynentem świata. I tak wyróżniamy 5 obszarów o największym zaludnieniu:

1. Azja Wschodnia - Chiny, Japonia, Korea, Tajwan (ponad 26% ludności),

2. Indie wraz z krajami przyległymi - około 20% ludności,

3. Indonezja i Filipiny - około 9% ludności,

4. Ameryka Północna - ludność skoncentrowana w wielkich zespołach metropolitalnych,

5. Europa Zachodnia - ludność skupiona w miastach.

Ze względu na przeludnienie kontynentu azjatyckiego, władze Chin wprowadziły ograniczenia populacji poprzez regulacje prawne dotyczące modelu rodziny. Obecnie obowiązującym modelem rodziny jest 2+1, czyli rodzice z jednym dzieckiem.

W Polsce na przestrzeni lat model rodziny ulegał zmianom:

• przed wojną 2+10/12 (tradycja),

• po wojnie 2+3/4,

• za czasów Gierka 2+1,

• potem 2+samochód/pies,

• obecnie 2+2.

W wyniku rozwoju w wielu państwach nastąpiło samoistne ograniczenie liczy dzieci w rodzinach z różnych względów. Ponieważ ludzie młodzi stawiają teraz przede wszystkim na karierę zawodową, kobiety rodzą dzieci bardzo późno, przeważnie jedno dziecko, lub też nie maja dzieci wcale. Niektóre małżeństwa nie chcą mieć dzieci póki nie będą w stanie zapewnić im podstawowych dóbr. Coraz częściej także stosowanie przez wiele lat środków antykoncepcyjnych opartych na bazie hormonów przez młode kobiety prowadzi do utraty płodności. Taka sytuacja występuję przede wszystkim w krajach wysoko rozwiniętych.

Z drugiej strony znajdują się kraje, w których wciąż tradycja wielodzietnej rodziny jest praktykowana. Są to przede wszystkim biedne Kraje Trzeciego Świata. Mamy tam do czynienia z eksplozją demograficzną, częstymi wojnami z powodu przeludnienia, brakiem dostępu do podstawowych środków czystości oraz pożywienia. Aby poprawić tą sytuację, wiele organizacji humanitarnych wysyła do tych miejsc misjonarzy i wolontariuszy, którzy edukują lokalną ludność, dodatkowo zaopatrując ją w wiele niezbędnych środków.