Лернер индексі.
Қатынас өзiмен ұсынатын нарықтық өкiметтiң өлшемi шектi шығындары бар бағалар салыстыруда негiзделген Лернерi индексi арқылы
Мұндағы L - Лернердiң индексi, нөлiден бiрлiкке дейін өзгередi; Pm – жетілмеген бәсекелестік нарықтың бағасы; Pc - бәсекелестiк нарықтың бағасы.
Бәсекелi баға ұзақ мерзiмдi мерзiмде шектi тең немесе, жуық шамамен, орташа айнымалы шығындар, Лернердiң индексi баға қарағанда (осы фирма ) осы нарықты бағамен және оның (орташа айнымалы) шектi шығындарының арасындағы айырмашылық сияқты анықталатындығы:
Мұндағы Р - осы фирманы баға; AVC - фирманың орташа шығындары
Лернердiң индексi фирманың пайдалылығы ешқалай бағаламайды. Ең алдымен, бұл, ол байланған шығын величинупостоянныхты тек қана шектi шығындарға бағыттала ешқалай есепке алмайды. Шектi шығындар, және орташадан төмен, шектi шығындардың үстiнде бағаның асып кетуi дегенмен пайданың шамасы туралығана емес, оның таңбасы туралы тiптi мәлiмет жоғары бол және одан жоғөзiмен-өз алып жүретiн болмауы мүмкiн.
Монополияның тепе-теңдiк шарты:
MC = P (1 1/,
сұранымның икемдiлiгiнiң абсолюттiк шамасы. L = (1 – MC) /P нiң Лернерiнiң индексi үшiн бұл өрнегi бар теңдiк салыстыра аламыз:
L = 1/ .
Сала үшiн Лернердiң орташа өлшемдi индексi өрнектеледi
yi - фирманың i-шiсi нарықтық еншi, i = 1, N; β — саланың баға белгiлеуiн келiсушiлiктiң коэффициентi; 0 < β < 1, │εdp│ — баға бойынша нарықтық сұраныстың икемдiлiгi; HHI - Херфиндаля-Хиршманның индексi.
Бұл жерден баға белгілеудегі келусішіліктің (келісім), нарықтың шоғырлану деңгейінің артуы, сұраныс икемділігінің төмендеуі болғанда монополиялық биліктің артатыны көрінеді.
Өзін-өзі тексеру сұрақтары:
Нарықтық биліктің мәні, көздері және маңыздылығы.
Нарықтық билік деңгейін бағалау.
Нарықтық биліктің көрсеткіштері.
Тақырып бойынша ұсынылған әдебиеттер
Есенғалиева Қ.С. Микроэкономика: қысқа лекциялар, тест сұрақтары, есептер мен жаттығулар, іскерлік ойындар: Оқу құралы.- Аоматы,2007.
Есенғалиева Қ.С., Тастандиева Н.Б., Тілеужанова М.Ә. Макроэкономика және микроэкономика (Орысша –қазақша терминдерінің түсіндірме сөздігі). Алматы, 2003
Мухамедиев Б. М. Микроэкономика. Уч.пособие. Алматы: Қазақ Университеті, 2001 г.
Пиндайк Р., Рубинфельд Д. Микроэкономика. М., Экономика, Дело,1992 г.
Тарануха Ю.В. Микроэкономика (тесты, гоафические упражнения, задачи): Учебное пособие. М.: «Дело и Сервис», 2006.
7--Тақырып. Жетілген бәсекелестік жағдайы
Лекцияның мақсаты:
Жетілген бәсекелестік нарықтың ерекшеліктерін талдау. ЖБН фирманың қысқа мерзімдегі іс-әрекетін графиктік әдіспен талдау.
Лекция жоспары: