- •1 Дәріс. Мәліметтер қорлары технологиясының дамуы
- •1.1 Ақпараттық жүйелері
- •1.2 Файлдар және файлдық жүйелер
- •2 Дәріс. Мәліметтер қорларын қолданатын ақпараттық жүйелері
- •2.1 Файлдық жүйелерінің кемшіліктері
- •2.2 Мәліметтер қорларын қолданатын ақпараттық жүйелер
- •3 Дәріс Мәліметтер қорларын басқару жүйелерінің даму тарихы
- •3.1 Үлкен еэм-дегі мәліметтер қорлары
- •3.2 Дербес компьютерлер кезеңі
- •3.3 Таратылған мәліметтер қорлары
- •3.4 Мәліметтер қорларын басқару жүйелерінің даму перспективалары
- •4 Дәріс Тақырып аймақты жүйелік талқылау
- •4.1 Ақпараттық жүйенің тақырып аймағы
- •4.2 Тақырып аймақты бейнелеудің мысалы
- •5 Дәріс. Мәліметтер қорларын жобалаудың принциптері
- •5.1 Мәліметтер қорларының архитектурасы. Физикалық және логикалыө тәуелсіздік
- •5.2 Мәліметтердің концептуалды модельдері
- •6 Дәріс. Мәліметтерді концептуалды модельдеу
- •6.1 Мәліметтердің концептуалды модельдерінің негізгі анықтамалары
- •6.2 Концептуалды модельді графиқалық көрсету
- •7 Дәріс. Талқыланатын тақырып аймақтың er-диаграммасын өңдеу
- •7.2 Сурет – Баспа компанияның моделінің er–диаграммасы
- •8 Дәріс. Концептуалды модельдеудің мысалдары
- •9 Дәріс. Мәліметтерді модельдеудің әдістері
- •9.1 Мәліметтердің үш негізгі модельдері
- •10 Дәріс. Мәліметтердің реляциялық моделі
- •10.1 Реляциялық кестелер мен кілттер
- •10.2 Мәліметтердің бүтіндігін қамтамасыздандыратын шектеу шарттары
- •11 Дәріс. Концептуалды модельді реляциялық модельге түрлендіру
- •11.1 Объектілік жиынтықтар мен атрибуттарды түрлендіру
- •11.2 Қатынастарды түрлендіру
- •12 Дәріс. Мәліметтер қорларын нормалау
- •13 Дәріс. Функционалды тәуелділітер мен олармен байланысты нормалы формалар
- •13.1 Функционалды тәуелділіктер мен нормалы формалар
- •13.2 Мәліметтердің концептуалды және реляциялық модельдерін салыстыру
- •14 Дәріс. Өңделген реляциялық сұлбаны іске асыру
- •14.1 Құрылымдасқан сұраныстардың sql тілі
- •14.2 Мәліметтер қорының объекттері
- •15 Дәріс. Мәліметтерді4 таратылған өңдеkуі
- •15.1 Жалпы мағлұматтар
- •15.2 Мәліметтер қорларының технолгиясындағы «клиент—сервер» модельдері
- •15.3 Екі денгейлі модельдер
13.2 Мәліметтердің концептуалды және реляциялық модельдерін салыстыру
Мәліметтер қорының негізгі міндеті пайдаланушыны дәл ақпаратпен қамтамасыздандыру болып табылады. Сондықтан мәліметтер қорының құрылымы логикалық болып оның кемшіліктері болмағаны өте маңызды. Мәліметтер қорының моделі күрделі болған сайын оны дұрыс жобалау қиындайды. Объектілік жиынтықтар, нақтылаулар, құрамды объекттер мен қатынастар қосылған сайын күрделік өседі. Сондықтан реляциялық модельдің мәтіндік амалына қарағанда графикалық амал (концептуалды модельдің сұлбасы) дәл модельдерді алудың ықтималдығын көтереді.
Реляциялық модельдерге қарағанда мәліметтердің концептуалды модельдерін түсіну жеңіл болады, себебі олар біздің зат есімдері (объектілік жиынтықтар) мен етістіктерді қолдану жолымен көрсетілген заттарға жаратылыс көз қарасымызға сәйкес. Ақпарат графикалық түрде көрсетіледі, визуалды елестету құрылымды түсінуін қарапайымдайды.
Ал реляциялық модельде реляциялық кестелер мен сыртқы кілттер жалғыз құрылғылар болып табылады, барлық объектілік жиынтықтармен қатынастар бірдей жолмен модельденеді. Реляциялық сұлбадан бірден қандай кестелер объекттер немесе қатынастар екенін түсіну өте қиын. Реляциялық модельді талқылағанда кестелерді байланыстыратын суретті елестетесіз. Басқа сөзбен айтқанда реляциялық модельді түсіну үшін ойда концептуалды модельдеуде орындалатын жұмыс жасалады. Сондықтан концептуалды модельді өңдеу және соңынан оны нормаланған реляциялық модельге түрлендіру жұмсалған күш салуды ақтайды. Кері жағдайда күрделі оқиғаларда маңызды қателер жасалуы мүмкін. Әрине, қарапайым мәліметтер қорлары үшін концептуалды модельді жасау орнына реляциялық модельді жасау жеңілдеу болатын шығар.
Алдында қарастырылған реляциялық модельдерге қолданған нормалау теориясын «объект—байланыс» модельге де қолдануға болады. Семантикалық модельді бесінші нормалы формаға келтіру алгоритмі келесідей болуы мүмкін:
- нақты ортаның өзара байланысқан объекттері модель сұлбасында бар екенін талқылап (осы жағдай нормаланған қатынастарға сәйкес), олардың әр қайсысын бірнеше жаңа объекттерге бөлу керек; олар арасында сәйкес байланыстарды орнату керек; алынған сұлба бірінші нормалы форманы қанағаттандырады;
- бастапқы құрамды кілттері бар барлық объекттерде бастапқы емес атрибуттары кілттік атрибуттарына функционалды тәуелді еместігін талқылау. Егер де осындай жағдай анықталса, объекттерді екіге бөліп, әр объект үшін бастапқы кілттерді анықтап, олар арасында сәйкес байланыстарды орнату керек. Алынған сұлба екінші нормалы форманы қанағаттандырады;
- барлық объекттерде кілттер емес детерминантардың бар екенін талқылау керек. Егер де осындай детерминанттар бар болса, объектті екіге бөліп, олар арасында сәйкес байланыстарды орнату керек. Алынған сұлба үшінші нормалы форманы қанағаттандырады;
- барлық объекттерде көп мағналы тәуелділіктер бар екенін талқылау керек. Егер де бірнеше көп мағналы тәуелдіктерге ие объекттер болса, оларды екіге бөліп, арасында сәйкес байланыстарды орнату керек.
Осы жолмен алынған сұлба сонымен төртінші нормалы форманы қанағаттандырады.
Егер де концептуалды сұлбаны реляциялық сұлбаға 11 дәрісте аталып кеткен ережелер бойынша дұрыс түрлендірсе, практикада осы соңғы амалдарды қолданбай ақ төртінші нормалы формадағы сұлба шығады деп есептелінеді,