Білет 24. Стан адукацыі на Беларусі канца 18 пачатку 20 ст. Яе развіццё і рэформы.

Далучаныя да Расіі землі ў галіне культуры былі больш развітымі, чым расійскія.Даволі высокую адукацыю мелі шляхта, духовенств, пэўная частка насельніцтва.Вялікую ролю у развіцці адукацыі іграў Віленскі універсітэт створаны ў 1803 г.на базе галоўнай школы.Станоўчая роля універсітэта заключалася ў тым, што рад яго кіраўніцтвам у кожным губернскім горадзе дзейнічалі гімназіі, а ў цэнтрах уездаў-вучылішчы.У 1804 г. на Беларусі было 6 гімназій і 17 вучылішч.Акрамя гэтага дзейнічалі пачатковыя і сярэднія школы.Высокаму ўзроўню адукацыі спрыяла і Адукацайная камісія . якая рэфармавала ўсю сістэму убок большага вывучэння эканамічных і фізіка-матэматычных дысцыплін.Гэта патрабавалі новыя капіталістычныя адносіны,навука і тэхніка.Адставанне ў сістэме адукацыі прымусіла цара пасля далучэння Заходніх зямель правесці некаторыя рэформы ў гэтай галіне.У 1802 г у Расіі было створана Міністэрства народнай асветы.Па яго статуту на беларускіх землях у 1804г стваралася новая сістэма па прынцыпу цэнтралізму . адзінства і пераемнасці.Кожная школьная ступень была звязаня з папярэдняй і наступнай, і пераход з школы ў школу ажыццяўляўся без экзаменаў. На аснове дакумента аб заканчэнні папярэдняй школы.Сістэма адукакцыі уключала ў сябе вучылішчы, чатырохгаловыя гімназіі , універсітэты.У 1828 г. быў выдадзенны новы статут вучэбных . па якім змянялася школьная сістэма.Замест адзінай сістэме уводзілася дзве-па саслоўнаму прынцыпу:першая уключала адукацыю для ніжэйшых слаёў(вучылішчы). Другая для дваран(дамашнее навучанне, гімназіі,універсітэты.).Трэба адзначыць што у гэты час у Беларусі моцныя пазіцыі займала польская культура.Польская мова была мовай пераважнай часткі адукаванага насельніцтва, асветы,тэатра, кнігідрукаванняАле гэта змянілася:У 1829 г. закрываецца Віленскі універсітэт, як расаднік антырускіх ідэй.У абавязковым парадку навучанне пераводзілася на рускую мову.У першай палове 19 ст. на беларусі узнікаюць школы і прыватныя пенсіоны для дзяўчынак.У сярэдзіне 60 гг.была праведзена трэцяя рэформа сістэмы адукацыі.Скасоўваўся саслоўны прынцып адукацыі:усім слаям насельніцтва было дазволена вучыцца у гімназіях і універсітэтах, але высокая плата за вучобу не дазваляла болбшай часцы насельніцтва атрымошваць сярэднюю адукацыю.Прычым гімназіі дзяліліся на класічныя і рэальны.Выпускнікі класічных гімназій маглі паступаць ў гімназіі без экзаменаў, а з эральных-па конкурсу.Пасля паўстання 1863-1864 з удзелам студэнтаў, быў закрыты Гары-Горыцкі універсітэт, Навагрудская гімназія,ліквідаваны польскія школы/

Білет 50

1. БІТВА ПАД МАСКВОЙ: для захопа Масквы ўвосень 1941г. была распрацавана аперацыя “Тайфун”, якая пачалася 2 кастрычніка (30 верасня) 1941 года. У выніку раптоўнага нямецкага наступу чатыры савецкія арміі былі акружаныя пад Вязьмай. У палон да немцаў трапіла 650 тыс. Чырвонаармейцаў. 20 кастрычніка – Масква абвешчана на асадным становішчы. Урад СССР пераехаў у Куйбыш. Абаронай Масквы кіраваў Жукаў. 7 лістапада 1941 г. – ваенны парад у Маскве. Немцы дайшлі да Хімак у пачатку снежня, але 5-6 снежня пачалося савецкае контрнаступленне. Да красавіка 1942 года вораг быў адкінуты ад Масквы на 350-400км.

Значэнне: гэта першая перамога над Верхматам у 2-ой міравой вайне. Крах стратэгіі маланкавай вайны немцаў. Перамога дала імпульс еўрапейскаму руху супраць немцаў.

2. СТАЛІНГРАДСКАЯ БІТВА: У маі 1942 года адбыўся разгром савецкай арміі пад Харкавым, пасля гэтага пачалося моцнае наступленне немцаў на паўночны Каўказ і Сталінград. Пачатак 17 ліпеня 1942 года. У хуткім часе ўпартыя баі непасрэдна ў Сталінградзе. У некаторыя моманты ў савецкіх войскаў заставалася 10% горада (62армія пад кіраўніцтвам Чуйкова). 10 студзеня - па 2 лютага 1943мсавецкія войскі пад кіраўніцтвам Ракасоўскага ажыццявілі аперацыю “Кальцо” і знішчілі нямецкую групоўку ў Сталінградзе. У савецкі палон трапіла каля 120 тыс. немцаў. Значэнне: буйная перамога савецкіх войск; пачатак карэннага пералому ў ВАв.

3. КУРСКАЯ ДУГА: каб перахапіць стратэгічную ініцыятыву нямецкае кіраўніцтва распрацавала аперацыю “Цытадэль”. Месцам наступлення немцы выбралі Курскі выступ, дзе сканцэнтравалі 2700 танкаў (тыгр і пантэра), звыш 2000 самалетаў, 900 тыс. салдат і афіцэраў. Савецкае камандаванне вырашыла ў наўмыснаў абароне выматаць ударныя групоўкі горада, а потым перайсці ў наступленне. Абаронай Курскага выступа кіравалі Ракасоўскі і Ватуцін. У тыле савецкіх войск знаходзіўся Сцяпны фронт пад кіраўніцтвам Івана Конева. 5 ліпеня 1943 г. немцы перайшлі ў наступленне і паглыбіліся на асобных участках фронта на 30-40 км. Але ўжо 12 ліпеня савецкія войскі перайшлі ў контрнаступленне. 5 жніўня вызвалены Арол і Белград (першы салют ў гонар). 23 жніўня – вызвалены Харкаў. Гэта лічыцца заканчэннем. пад Прохараўкай самае буйное танкавае сражэнне (5 нямецкіх танкаў не падлежаць рамонту). Значэнне: апошняя буйная наступальная аперацыя вермахта. Завяршэнне карэннага пералому ў вайне.