Пытанне 58. Асноўныя рысы грамадска-палітычнага жыцця Беларусі (2-я палова 1940-х-1980-я гг.)

У 1944 г. БССР атрымала права знешніх зносін. У 1945 г. яна стала адной з краін-заснавальніц Арганізацыі Аб’яднаных Нацый (ААН), а пасля і іншых уплывовых арганізацый. Аднак міжнародная дзейнасць БССР была вельмі абмежавана. Тым не менш гэта паспрыяла росту аўтарытэту рэспублікі.

Смерць Сталіна (1953) мела пераломнае значэнне для ўсіх сфер жыцця савецкага грамадства. На ХХ з’ездзе КПСС у 1956 г. быў асуджаны культ асобы. Пасаду першага сакратара ЦК КПБ займаў, пачынаючы з 1956 г., Мазураў. Мерапрыемствы, якія праходзілі ў СССР і адпаведна ў БССР пасля смерці Сталіна, атрымалі ў літаратуры назву палітыкі «адлігі».

Былі спынены рэпрэсіі, пачала ажыццяўляцца рэабілітпацыя (аднаўленне добрага імя) бязвінна асуджаных. Было рэабілітавана каля 40 тыс. жыхароў рэспублікі, у тым ліку вядомыя палітычныя дзеячы Беларусі Чарвякоў, Галадзед. Насельніцтва БССР падтрымала палітычны курс кіраўніцтва. Простыя людзі сталі больш свабодна выказваць свае думкі і жыць больш вольна.

Рабіліся спробы павысіць ролю Саветаў у кіраўніцтве краінай і грамадствам. Аднак па-ранейшаму выбары ў Саветы насілі фармальны характар, праводзіліся на безальтэрнатыўнай аснове, пад строгім кантролем партыйных органаў.

Аднак «хрушчоўская адліга» праводзілася без уліку аб'ектыўных законаў развіцця грамадства і рэальных абставін і характарызуецца як «палітычны волюнтаризм». Праявай волі кіруючай асобы, якая стала вызначальнай для ўсяго грамадства, стала прыняццеў 1961 г. Праграмы КПСС, накіра-ванай на будаўніцтва камунізму ў СССР к 80-м гг. XX ст. Але гэтага не адбылося, а сама праграма засталася толькі на паперы.

2. У 70-х — п.п. 80-х гг. у БССР, як і ў цэлым у СССР, пачынаецца наспяванне застойных з'яў у грамадска-палітычным жыцці. Гады кіраўніцтва ў СССР Брэжнева (1964—1982) атрымалі ў некаторых гісторыкаў назву «застою», які прыйшоў назмену «хрушчоўскай адлізе». Паступова адбываўся паварот да кансерватызму — захавання старых камандных метадаў кіравання і кантролю дзяржавы над грамадствам.

Уся ўлада фактычна была ў руках партыйнага апарату. Захоўвалася аднапартыйная палітычная сістэма. Кіруючая роля камуністычнай партыі была замацавана ў Канстытуцыі СССР 1977 г.

Партыйным кіраўніком у Беларусі з'яўляўся Машэраў, які з 1965 па 1980 г. узначальваў КПБ. Ён карыстаўся вялікай павагай сярод насельніцтва за прастату, даступнасць, дэмакратычнасць, а таксама як актыўны ўдзельнік падпольнай і партызанскай барацьбы супраць нямецка-фашысцкіх захопнікаў.

Асаблівасцю палітычнай сістэмы таго часу стала непа-рэднае прамое партыйнае кіраўніцтва эканомікай. Так, напрыклад, планы пяцігодак прымаліся на з'ездах Камуністычнай партыі Беларусі (КПБ). На аснове росту эканомікі адбывалася павышэнне жыццёвага ўзроўню насельніцтва, што служыла спрыяльнай базай для фарміравання станоўчых адносін да палітыкі партыі.