
- •1 Гравитациялық барлау тұралы жалпы мағлұматтар
- •1.1 Гравиметриялық түсіру
- •1) Геологиялық карталауда;
- •1.2 Гравиметр астазиялық кварцтік (гак)
- •1.3 Астазиялық кварцтіқ гравиметрдің (гак) құрылымы және оның жұмыс жасау принципі
- •2 Практика мазмұны
- •2.1 Практиканың бірінші кезені
- •2.1.1 Гравиметрді жұмысқа дайындау
- •2.2 Практиканың екінші кезені
- •2.3 Практиканың үшінші кезені
- •2.4 Бақылау нүктесінде гравиметрмен жұмыс жасаудың реті
- •3 Гравиметриялық рейсті өңдеуінің әдістемесі
- •4 Гравибарлау түсірілімнің дәлдігін бағалау әдістемесі
- •5 Гравибарлау түсірілім бойынша есепті жазу
- •6 Есепті қорғау
- •А қосымша Дала журналдың түрі
- •Б қосымша Гравибарлау рейстерді өңдеу журналы
- •В қосымша Түсірілімнің дәлдігін бағалау журналы
- •Мазмұны
3 Гравиметриялық рейсті өңдеуінің әдістемесі
Гравибарлау
рейсті өңдеу
дегеніміз – ТП-ке салыстырмалы
аномалиясын есептеу, аспаптық түсірілімнің
дәлдігін бағалау. Уақыт бойынша ТП –
де жасалынған ең жақын өлшеулердің
аралығын (оның ішіне қарапайым нүктелерде
жасалған өлшеулер де кіреді) рейс
үзбесі
деп атайды.
Әрбір рейс үзбесін жеке өңдейді. Өңдеудің
бірінші кезеңінде алынған бақылаулар
арқылы нуль – пункт ауытқуының графигі
тұрғызылады. Оны бақылау жасалған
уақыт мезгілі және мГл - мен алынған
өлшеулердің арасындағы байланысты
көрсететін функциясы сияқты тұрғызады
(6 - сурет).
6 – сурет. Нуль – пункт ауытқуының графигі
Бұл графикті тұрғызу үшін бөліктермен алынған өлшеулерді гравиметр бөліктердің құнына көбейтеді, сонда
.
(3.1)
мұндағы с - гравиметр бөліктердің құны.
Нуль – пункт ауыткуы дегеніміз – бұл бірдей нүктеде алынған (мысалы, ТП - те) гравиметр өлшеулердің уақыт бойымен өзгеруі (бірақ гравитациялық өріс тұрақты). Гравиметр көрсететін мәндердің осындай өзгеруі мынандай себептерден шығады: температураның өзгеруі, жер үстіндегі теңіз жағасынан шыгудың әсерлері, аспаптың сезгіштілік жүйесінің серіппелері және кварцтік жиптердің «тұрақты қажуы» және т.б. Сондықтан нуль – пункт ауытқуын еске алу керек. Бұл үшін әрбір рейс үзбесінде тузетуді есептейді:
,
(3.2)
бірақ
.
мұндағы
және
алғашқы және
сонғы уақыттарда алынған алдынғы және
сонғы өлшеулер.
.
(3.3)
Аустыруды
еңгізейк
,
сонда
.
(3.4)
Сонымен, әрбір үзбе үшін есептейді
.
(3.5)
(3.4)
формуласында
уақыттан ТП алынған
мәні бойынша.
Бақылауларды
өңдеу үшін арнайы журнал бар.
Өңдеу
журналына (қосымша Б) дала журналдан
мынандай деректерді көшіреді:
профиль (ПР), пикеттер,
бақылау
уақыт
(
1
мин
дейн дәлдікпен),
3
отсчеттар арқылы есептелген
орташа гравиметр бөліктермен алынған
мәнді
(
бөлікке дейін дәлдікпен).
Журналды
былай толтырады:
- Формула арқылы мГл мен анықталатын отсчеттарды есептейді
.
(3.6)
-
Әрбір
рейс үзбесі үшін
аспаптың нуль – пункт ауытқуының
коэффициентін мынандай формуламен
есептейді
.
(3.7)
мұндағы
-
осы рейс үзбесінің ТП - те мГлмен алынған
соңғы өлшеу,
-
осы рейс үзбесінің мГлмен алынған
алғашқы өлшеу,
- рейс үзбесінің соңғы уақыты,
- рейс үзбесінің алғашқы уақыты.
Есептеулерді үтірдің соғынан 5 белгілерге дейін жасайды.
-
ТП
және қарапайым бақылау нүктелерінде
жасалған уақыттардың арасындағы
айырымын есептейді:
.
(3.8)
- Гравиметрдің нуль – пункт ауытқуы үшін тузетуді есептейді:
.
(3.9)
-
Нуль – пункт ауытқуы үшін тузету
еңгізілген
мәнді есептейді:
.
(3.10)
- Ауырлық күшінің аномалдық мәнін есептейді:
.
(3.11)
3-4 операторлар жасаған профильдер бойынша графиктерін тұрғызып, орташа мәннің графигін есептеп, тұрғызады.
орташа мәні ауырлық күшінің изоаномал картасын тұрғызуда негізгі мәлімет болып табылады.