Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
МПКЯ Прокушева Т.И.посл.вариант.doc
Скачиваний:
0
Добавлен:
01.03.2025
Размер:
631.81 Кб
Скачать

Орфограммаяс

Улыс классъясын велöдан орфограммаяс

- чорыд параа д з л н с т бöрын і

- чорыд параа д з л н с т бöрын э

- небыд пара д΄ з΄ л΄ н΄с΄ т΄, а сідзжö ч, дз бöрын -яс водзвылын торйöдан ь

- небыд пара д΄ з΄ л΄ н΄ с΄ т΄ бöрын кыв помын да слог помын ь

- небыд пара д΄ з΄ л΄ н΄ с΄ т΄ бöрын е ё ю я и

- дж, тш, дз шыяс кык шыпасöн пасйöм

- чорыд согласнöйяс бöрын е ё ю я водзвылын торйöдан ъ

- рочысь пырöм кывъясын ф х ц щ шыпас

- визьысь визьö кыв вуджöдігöн öти шыпас водзö (визьö) вуджöдöм (либö кольöм)

- кывбöра эмакыв, нимвежтас

- мед кывбердкöд (медъён)

- кодь кывбердкöд (ыджыдкодь)

- дч тч чч кадакывйын (сотчö)

- ог, он, оз кадакывкöд (ог мун)

- кык öткодь небыд согласнöйлысь небыдлун петкöдлöм (килльыны)

- кык торъя небыд согласнöйлысь небыдлун петкöдлöм (разьсьöма)

- тэчаса (сложнöй) öтувтан вежöртаса эмакыв (керка-карта)

- тэчаса (сложный) выль вежöртас артмöдысь эмакыв (турипув)

- тэчаса (сложный) эмакыв, öти юкöныс кö оз паныдасьлы öнія кывйын

- тэчаса (сложнöй) рöм петкöдлысь кывберд (кельыдгöрд)

- кык кывйысь артмöм кадакыв (пырны-петны)

- кык дз-а кыв (кыддза рас)

- ас нимъясын ыджыд шыпас (Сыктывкар)

- повторяйтчысь кывъя либö кыввужъя тэчаса кывберд (ёнысь-ён)

- кодь кывбердкöд (ёськодь)

3. Орфография правилö

Гижанног сöвмö грамматикаысь теория да орфографияысь правилöяс велöдöм серти. Орфография правилö велöдöм мунö грамматикаысь да фонетикаысь велöдöм бöрти.

Богоявленский Д.Н. психолог став правилöсö юкліс куим пельö: «одновариантные», «двухвариантные» и «правила рекомендаций».

Öти вариантаöсь гижанногъяс, кор öти и сійö жö грамматика да фонетика условиеын вöзйыссьö öти шыпаса гижöм: й бöрын –яс водзын ъ, ь оз гижсьы; (гласнöйяс бöрын, чорыд согласнöйяс бöрын, небыд согласнöйяс бöрын); ас нимын ыджыд шыпас.

Кык вариантаöсь – гижанногъяс, код гижöмлы эмöсь торъя правилöяс, но колö бöрйыны, кодсö гижны. Татшöмöсь сложный кывъяс гижанног (вижъюр). И-і, е-э, тч-дч-чч; ф-п, х-к, ч-ц; а сідзжö кодь – эмакывкöд да кывбердкöд.

Коймöд чукöрыслы правилöыс абу, колö гöгöрвоны кыв явлениесö да гижны орфографияысь задача вöчöм бöрти:

Мукöд дырйи – мукöддырйи; сакар тор – сакартор, ыб – Ыб сикт. Тöдчана пай босьтö контекст. Орфографияысь правилö вылын удж - уна тшупöда удж, сылöн шöр тшупöдъясыс: 1) восьтыны правилöыслысь сюрöссö (содержаниесö); 2) гöгöрвоöдны правилöлысь формулировкасö; 3) гижöдын правилö серти гижöм.

4. Орфография действие, сылöн тэчас.

Орфография действие дырйи гижысь шыöдчö орфографияысь правилö дорö. Гижысь кö аддзö кывйысь орфограмма, сійö вöчö орфография действие да шыöдчö орфографияысь правилö дорö. Орфография действие артмö кык тöдчана тшупöдысь: 1) орфография задача пуктöм (орфограмма индöм) да 2) сійöс могмöдöм (стöч гижанног аддзöм). Орфография действие веськöдöма гöгöрвоöмöн правилö серти гижöм вылö.

М.Р. Львов орфография действиеын торйöдö 6 тшупöд:

1) орфограмма аддзöм

2) орфограммалысь сикас тöдмалöм

3) задача вöчан туй аддзöм

4) öта-мöд бöрся задача вöчан туйяс тöдмалöм

5) орфография задача вöчöм

6) кыв гижöм

Например, [т у й й а с] кыв

    1. орфограмма индöм: туй.яс

    2. орфограмма сикас: й бöрын –яс (гижöм)

    3. тöд вылö уськöдны, кутшöм правилöяс серти гижсьö –яс:

а) небыд согласнöй бöрын –яс водзвылын гижсьö торйöдан ь

б) чорыд согласнöйяс бöрын –яс водзвылын гижсьö торйöдан ъ

в) гласнöйяс бöрын нинöм оз гижсьы

г) й бöрын –яс водзвылын торйöдан ь, ъ оз гижсьы

4) Туйяс гижöдлы лöсялана нельöд правилöыс.

5) Туйяс кывйын й бöрын –яс водзвылын торйöдан ь, ъ гижны оз ков.

6) Туйяс гижöм.

5. Орфография навык.

Орфография навык – тайö автоматическöя орфография действие вöчны кужöм. Орфография навык – сложный навык, сійö артмö уна да ёна тренируйтчöм вылын. Сылы подулöн лоöны уна сикас посньыдджык да кокньыдджык кужöм да тöдöмлунъяс. Тайö фонетика боксянь кыв анализируйтöм (отсöг, вочаавны), кывлысь морфема тэчас (состав) аддзыны кужöм (чышкыштны, ыджыдджык, пöдса, чуксаліс), кывйысь орфограмма (опасный места) аддзыны кужöм, сылысь ним тöдöм да висьталöм (согласныйлысь небыдлун пасйöм, абу кылана согласный гижöм, ыджыд буква собственнöй нимын, сложный кыв гижöм, суффикс гижöм), орфограмма гижöмлы правилö аддзöм-корсьöм да мукöд.

Орфография навык артмö орфография действие унаысь повторяйтігöн, сійöс автоматизируйтöмысь. Тайöс сöвмöдöмын зэв тöдчанаöсь видзöдан, кылан да киöн гижан процессъяслöн паметь.

Литература:

  1. Львов М.Р., Рамзаева Т.Г., Светловская Н.Н. Методика обучения русскому языку в начальных классах. М., 1987.

  2. Львов М.Р., Горецкий В.Г. и др. Методика преподавания русского языка в начальных классах. М. Академия, 2002. С. 290-316.

  3. Соловейчик М.С. Русский язык. Теория и практика обучения.