4 Узаемаадносіны філасофіі і прыватных навук

Як ужо адзначалася, сувязь філасофіі з пры-ватнымі навукамі працягвае існаваць і на сённяшні дзень. Гэта праяўляецца ў тым што любая навука аперыруе цэлай сістэмай абстрактных паняццяў кшталту: лік, слова, форма, час, чалавек, космас, энэргія і г. д., а яны з’яўляюцца нічым іншым як філасо-фскімі паняццямі. На працягу доўгага часу вядуцца спрэчкі ці з’яўляецца філасофія навукай і якія адносіны існуюць паміж філа-софіяй і навукай? Ёсць наступныя варыянты адказаў на гэтыя пытанні:

1)філасофія ўключае ў сябе навуку. Гэты варыянт уласцівы Антычнасці, калі ўсе навукі з’яўляліся пэўнымі раздзеламі філа-софіі. 2)філасофія ўваходзіць ў склад навукі. Выразна гэта прысутнічае ў сучасных філасофскіх напрамках нэапазітывізму, які сцвярджае, што філасофія павінна рухацца за навукай і толькі даваць тлумачэнні навуко-вым адкрыццям і фенаменалогіі, якая разг-лядае філасофію як выключна дакладную навуку кшталту фізікі, матэматыкі і г. д.

3)філасофія і навука – гэта розныя, але час-ткова супадаючыя веды.Філасофскія веды хоць і адрозніваюцца ад навуковых, але ад-начасова зберагаюць з імі сувязь, якая праяўляецца ў “навукападобных” філасо-фскіх вучэннях. 4)філасофія і навука ніколі не супадаюць паміж сабой.філасофія не з’яўляецца навукай і не павінна ёю быць, а яна ёсць “больш чым навука”. У сучасны момант найбольш прызнаецца апошні варыянт, у якім сцвярджаецца што і філасофія і навука з’яўляюцца рацыя-нальнымі формамі пазнання прыроды і чалавека.

5 Матэрыялізм і ідэалізм, іх варыянтнасць

Філасофія ці яе раздзелы ці палажэнні адносяцца да матэрыялізма ці да ідэалізма

1)матэрыялізм. прызнае першаснасць матэ-рыі, прыроды, а ўсё ідэальнае разглядае як штосьці другаснае, створанае, народжанае маэрыяльным. Матэрыялізм адмаўляе бога, і лічыць што прыроду ніхто не стварае і што яна існуе сама сабой. матэрыялізм бывае: а)стыхійны. (наіўны) Тут ў якасці першас-нага прызнаецца пэўная прыродная стыхія, якая і з'яўляецца першапрычынай усяго існуючага. б)метафізічны У перакладзе з грэч. метафізіка-- ўсё тое, што знаходзіцца пасля фізікі. Мета-фізічны матэрыялізм калі і дапускае развіццё то прызнае яго толькі, як нейкую цыкліч-насціь, як паўторнасць. в)гістарычны і дыя-лектычны -- гэта марк-сісцкая філасофія ў якой лічыцца, што асноўным ў развіцці і прыроды і чалавека з'яўляюцца супярэчнасці і супрацьлегласці паміж прыроднымі ці грамадскімі сіламі.

2) ідэалізм прызнае першаснасць духу, ідэі, свядомасці, а прыроду, чалавека, матэрыю ў цэлым лічыць другаснымі, вытворнымі, залежнымі ад духоўнага, ад ідэальнага. Ідэалізм бывае: а)аб'ектыўны ідэалізм Ён прызнае ў якасці першаснага штосьці ідэальнае, якое існуе рэальна і незалежна ад чалавека Аб'ектыўныя ідэалісты Піфагор, Платон, Гегель. б)суб'ектыўны ідэалізм Тут у якасці першаснага прызнаюцца непаўто-рныя погляды, пачуцці "Я"(суб’екта) праз якія успрымаецца ўсё існуючае: і сусвет і прадметы, і іншы чалавек. Вяршыняй суб'ек-тыўнага ідэалізма з'яўляецца філасофія Джорджа Бэрклі