37 Каэвалюцыя прыроды і грамадства.

Паняцце каэвалюцыі было ўпершыню выка-рыстана біёлагамі ў 60-х гадах 20ст. для апі-сання ўзаемапрыстасаванняў відаў раслін-нага і жывёльнага свету. У каэвалюцыі адзі-ны эвалюцыйны працэс злучаны з эвалюцы-йным працэсам глабальных масштабаў. Кан-цэпцыя каэвалюцыі трымаецца на прынцы-пах, згодна якіх чалавецтва зменьваючы бія-сферу, павінна і само зменьвацца. Этасфе-ра--гэта вобласць быцця, якая заснавана на прынцыпах маральных адносін да прыроды. Іх носьбітам павінен стаць этычны разумны чалавек. Ва ўзаемадзеяннях прыроды і гра-мадства вылучаюцца чатыры асноўныя эта-пы:1).архаічны, ў якім чалавек і прыроды знаходзіліся ў гармоніі. Заняткам чалавека было збіральніцтва, рыбалоўства, паляванне і ўсё гэта не ўплывала разбуральна на пры-роду.2).аграрны, дзе не адбываецца істотных парушэнняў ў каэвалюцыйнай раўнавазе паміж прыродай і грамадствам. Тут чалавек быў заняты земляробствам і жывёлагадоў-лей.3).прамысловы, які пачынаецца з 18 ст. Адбываецца разрыў каэвалюцыйнага балан-су г. зн. супрацьстаянне паміж грамадствам і прыродай. Разбалансоўваецца экасістэма. 4)тэхнагенны, у якім існуе высокі ўзровень развіцця навукі і тэхнікі, і якія спрыяюць, акрамя ўсяго, разбурэнню прыроды, абваст-рэнню экалагічных праблем.

У каэвалюцыі выдзяляюць макра- і мікрапра-цэсы. У мікраструктурах, дзякуючы сімбіёзу, элементы мікраўзроўня пераходзяць праз біягеценоз на макраўзровень. Ідэя каэвал-юцыі ў глабальных масштабах уключае ў ся-бе:а) працэсы, якія абвываюцца ў канкрэтнай сістэме.б) каэвалюцыя з асяроддзем (энэрге-тычны і інфармацыйны абмен).в) эвалюцыя ўласна эвалюцыйных працэсаў. Найбольш каэвалюцыя выяўляецца ў біясферы. Вышэ-йшым этапам развіцця біясферы з'яўляецца наасфера:--гэта абалонка, якую стварае чала-век сваёй жыццёдзейнасцю. Канцэпцыя каэ-валюцыі адстойвае думку,што чалавецтва зменьваючы біясферу, павінна і само змень-вацца з улікам патрэбаў прыроды.

41 Пачуццёвае і рацыянальнае пазнанне

1) Пачуццёвае (эмпірычнае ) пазнанне - гэта працэс адлюстраванне ўсіх з'яваў пры дапа-мозе органаў пачуццяў(зрок,слых,смак..),без якіх чалавек не здольны ні пазнаваць, ні думаць ўвогулле. 2) Рацыянальнае пазнанне (ratio - з лац.- розум ) - гэта працэс адлюстра-вання ўсіх з'яваў пры дапамозе розума, аса-бліва на ўзроўні абстрактнага здумлення, праз якое толькі і магчыма аналізаваць, паз-наваць сутнасць і зразумець змест прадмета.

3) Пачуццёва - рацыянальнае пазнанне - гэта пераход ад пазнання знешняга боку прад-метаў і з'яваў да пазнання сутнасці іх, а гэта ёсць нішто іншае, як узаемадзеянне пачуц-цёвага і рацыянальнага ў пазнанні.У гісторыі філасофіі існавалі два напрамкі, якія перабо-льшвалі ці пачуццёвасць, ці рацыянальнасць: Эмпірызм (эмпіріо з.ст.гр.--вопыт ), сіно-німам якога выступае сенсуалізм (sensus—з лац.--пачуцці), Рацыяналізм—прытрымліва-ецца супрацьлеглага погляду. Тут рашаючая роля належыць толькі розуму. Пры гэтым рацыяналісты адзначалі здольнасць абстрак-тнага здумлення ствараць адны абстракцыі на аснове другіх абстракцый