Развіццё транспарту, унутранага і знешняга гандлю, фінансава-крэдытнай сістэмы

Развіцце інфраструктуры Беларусі залежала ад поспехаў у развіцці прамысловасці і стратэгічнага палажэння ў Расійскай імперыі.

Развіццё транспарту

Будаўніцтва чыгунак у пачатку стагоддзя ішло больш павольна. Была пабудавана Пецярбургска-Адэская дарога ад Віцебска да Жлобіна, чыгуначная лінія Балагое — Полацк — Маладзечна — Седлецк. Новых чыгунак амаль не праводзілі, але ўводзілі ў эксплуатацыю другія калеі раней пабудаваных дарог. На 1913 г. па насычанасці чыгункай на 1000 км² тэрыторыі Беларусь у 1,8 раза перавышала паказчыкі еўрапейскай часткі імперыі.

Роля чыгункі:

• Паскаралася распрацоўка і выкарыстанне прыродных багаццяў.

• Спрыяльныя ўмовы для развіцця атрымлівала прамысловасць і сельская гаспадарка.

• Пашыраўся прыток капіталу і сфера яго прымянення.

• Вузлавыя станцыі хутка раслі і ператвараліся ў прамысловыя гарады.

Водны транспарт атрымаў другараднае значэнне з развіццём чыгунак, аднак меў спрыяльныя ўмовы для далейшага развіцця. На 1000 км² прыходзілася 0,66 км. рачных шляхоў, гэта ў 3 разы больш, чым па Еўрапейскай Расіі.

Шасэйныя дарогі дзяржаўнага значэння злучалі прамысловыя і адміністрацыйныя цэнтры рэгіёну з іншымі рэгіенамі імперыі і замежнымі краінамі.

Дзякуючы развітай транспартнай сетцы і спрыяльнаму геаграфічнаму становішчу, Беларусь стала важным рэгіёнам, які злучаў прамысловыя цэнтры Расійскай імперыі (Пецярбургскі, Прыбалтыйскі і Украінскі) з прамысловаразвітай Еўропай. Такім чынам, Беларусь удзельнічала ў міжнародным гандлі.

Галоўныя экспартныя тавары:

• Лён і прадукты перапрацоўкі. За першае дзесяцігоддзе экспарт лёну вырас на 1/3 (гэта 1/6 агульнарасійскага льнянога экспарту), льновалакна — на 18%.

• Лес і прадукцыя лесаапрацоўкі. Толькі ў Германію вывозілі 54,1% ад агульнарасійскага аб’ему.

• Прадукцыя с/г прамысловасці: масла, хлеб, яйкі, сыр, жывая і забітая птушка, садавіна. Пры гэтым значна павялічваецца вываз жывёлы ў перапрацаваным выглядзе. Вываз малочных прадуктаў за першыя 10 год вырас на 20,8%, мяса — на 193,6%.

• Сельскагаспадарчыя машыны і прылады (галоўным чынам ва ўсходнім напрамку).

На Беларусь увозілі:

• Загатоўкі і сталь для перапрацоўкі на мясцовых заводах.

• С/г машыны (з Захаду).

• Зярно.

Унутраны гандаль. Асноўныя прыкметы

Галоўнае месца заняў аптовы і рознічны гандаль, дапаможная роля – ярмаркі і базары. Актыўна адбывалася канцэнтрацыя і цэнтралізацыя гандлю. У 1913 г. налічвалася 220 буйных гандлёвых дамоў і акцыянерных таварыстваў, 55.300 сярэдніх і дробных гандлёвых прадпрыемстваў (ларкі, палаткі, тракціры, карчмы і г.д.). Па прыналежнасці: прыватнакапіталістычны сектар – 78,9%, дзяржаўна-капіталістычны сектар – 19,9%, спажывецкая кааперацыя – 1,2%.

Рост рознічнага тавараабароту з 1900 па 1913 г. склаў 72% (больш чым па Расіі). На душу насельніцтва гэта склала 23,6 руб. (у 1,8 раза меней, чым па Расіі). На душу гарадскога насельніцтва тавараабарот у 18 разоў большы, чым на душу сельскага насельніцтва. 1/3 тавараабароту – гэта продаж алкагольных напоеў.