Акцыянерныя кампаніі

З’явіліся ў выніку канцэнтрацыі вытворчасці. На Беларусі дзейнічала каля 10 акцыянерных таварыстваў, якія адкравалі буйныя прадпрыемствы, сярод іх "Гродзенскае таварыства водазабеспячэння і эксплуатацыі водаправодаў" (1877 г.), "Таварыства віцебскіх водаправодаў" (1895 г.), бельгійскае акцыянернае таварыства "Віцебскі трамвай" (1898 г.).

Банкі.

Банкі валодалі значнымі капіталамі. Галоўныя сферы ўкладання – гандаль, пярвічная апрацоўка лесу і льну. Найбольш уплывовыя банкі:

1. Мінскі камерцыйны банк (1873 г) – вядучае месца ў рэгіёне.

2. Азова-Данскі камерцыйны банк дзейнічаў у рэгіёне з 1871 г. (філіялы ў Мінску, Магілёве, Пінску).

3. Пецярбургска-Азоўскі банк у 90-я гг. меў аддзяленне у Мінску.

4. Дзяржаўны банк меў 5 аддзяленняў у губернскіх гарадах.

5. Віленскі прыватна-камерцыйны банк меў філіялы ў Бабруйску, Гомелі, Гродне і Слоніме.

6. Камерцыйны банк у Беластоку.

Галоўныя галіны вытворчасці

Фабрычна-заводская прамысловасць садзейнічала росту гарадоў. Але буйныя прамысловыя цэнтры на Беларусі не сфарміраваліся. Прычына: спецыялізацыя беларускай прамысловасці на перапрацоўцы сельскагаспадарчай, лясной і мінеральнай сыравіны (размяшчэнне прадпрыемстваў у сельскай мясцовасці).

Галоўныя галіны вытворчасці:

1. Харчовая (вінакурная) прамысловасць (уся Беларусь).

2. Дрэваапрацоўчая (запалкавая і папярова-друкарская) прамысловасць (Мінская і Магілёўская губерні).

3. Тэкстыльная прамысловасць (Гродзенская, Магілёўская і Мінская губерні).

4. Металаапрацоўчая прамысловасць разам з чыгуначнымі майстэрнямі (Мінская і Магілёўская губерні).

5. Сілікатна-керамічная і будаўніча-рамонтная прамысловасць (Магілёўская, Мінская і Гродзенская губерні), выраб шкла (Магілёўская).

6. Гарбарная прамысловасць (Віленская губерня).

7. Хімічная прамысловасць (Мінская і Магілёўская губерні – невялікія прадпрыемствы).

Эканамічныя крызісы

Прамысловасць Беларусі залежала ад сусветных эканамічных крызісаў.

Крызіс 1873 — 1875 гг. – на Беларусі скараціўся прырост прадукцыі мануфактур, але фабрычна-заводская прамысловасць не закранута. Найбольшыя страты – ў дрэваапрацоўчай і харчовай галінах. Удзельная вага фабрычна-заводскай прамысловасці дасягнула 20%, мануфактур 9%.

Крызіс 1881 — 1882 гг. ахапіў харчовую, дрэваапрацоўчую, сілікатную, гарбарную, тэкстыльную прамысловасць, зацягнуўся у Беларусі да 1887 г. Найбольшыя страты – ў дробнай вытворчасці і мануфактуры. Фабрычная прамысловасць тэмпы развіцця не страціла.

Крызісы з'явіліся штуршком да замены дробнай і мануфактурнай прамысловасці фабрычнай. Бурны прамысловы ўздым прыйшоўся на 90-я гг.:

• Сярэднегадавыя тэмпы прыросту ўсёй прадукцыі склалі 8,2%. Асабліва хутка развівалася буйная прамысловасць (на 13,3%).

• З 1890 да 1900 г. узнікла 16 тыс. новых прадпрыемстваў.

• Удзельная вага беларускай прамысловасці ў прамысловасці Расіі склала 5%, колькасць рабочых —10%.

У цэлым прамысловасць Беларусі ў параўнанні з іншымі раёнамі Расіі дасягнула сярэдняга ўзроўню развіцця.