52. Віды регулір поверх. Стока водохр

Віды: штодзеннае (сут), штотыдневае, тыднева- сутачнае, гадавое, шматгадовае. 1) штодзеннае (сут) закл ў перамеркаванні на працяг суіак расходаў валы ў ніж б’ефе. Частей гэты від сустр на ГЭС.калі ў начы час вадасх напаўн вадой,а дне яна ідзе на выпрац энергіі. 2) штотыдневае, менш вады прапускаецца раз турбіны ў вых і свят дні. 3) тыднева- сутачнае, сустр на малых вадасх. 4) гадавое вада накоплів ў мнагаводную пару(вяс) і расходуецца на гаспадар мэты ў малаводную (л) 5) шматгадовае закл ў пераразмерк сцёку між гадамі з рознай воднасцю.Ажыцяўл на буйных вадасх. Гадавое, шматгадовае рэгуляв можа быць поўным і няпоўным.Пры поўным вадасх затрымл разліковы аб’ём сцеку мнагаводных гадоў,паўнаводзяў,павадак і дасяг НПУ(нармальны падпорны ўзровень). Пры няпоўным рэгул затрм толькі частка сцёку,а др прапус ў ніжні б’еф.

53-54. Проісх болот.Торфонакопленіе. Тіпы болот, условия іх піт.

Балота-прыроднае ўтварэн, увільготнены ўчаст зямной паверхні, на якім працяк працэсы тораўтв і торфанакапл, особый від годов сцёку. Торфанакапл – прырост арг масы раслін і працэс разлажэння адмерлых частак раслін.Па хар-ру жыўл, умовах імснавання і складу раслін балоты дзел на 3 асн тыпы: эўтрофныя (нізінныя), мезатрофныя (перах), алігатроф (вярховыя). Эўтрофныя (нізінныя) – на пан рэл. Паверхня іх плоская, слабавогн, грунт воды залегаюць блізкаад пав зям, таму гал роля ў жыўл- грунт воды і воды разных разл. на такіх балотах растуць: вольха, бяроза, зял мхі, асокавыя,хвошч,трысняг. Алігатроф (вярховыя)-жыв атмасф ападкамі,бедн мінер салямі у скл раслін – сфаганавыя мхі, верас, багун, журавіны,пушыца. На краях вярх балот – інтэнсиуны водаабмен, быстры прац раскл арган. мезатрофныя (перах) знаходз на вадападзелах, займ прамежк станов паміж ніз і вярх б. Крыніцы жыўлення: аісасферныя ападкі, грунт воды, паверхнев в,рачныя і азерныя воды. Перавага таго або інш віда залеж ад клім-х ўмоў,рэл,павер і формы б. Выпукл балоты - атмасфернае жыуленне, водападзельна-схілавыя- паверхнев воды, балота ў катлавіне,ці западзине - грунт воды, зоны няўстойл ці недаст ўвільг – грун воды, Пойменныя і прытэрасныя балоты – азер і рачн водами.

До 30 см – заболоченные земли, > 30 см – болота.

Характэрными элементами микрарэльефу з'яуляюцца грады, лагчыны, купины, мижкупинавыя панижэнни, бугры.

55 Водный режім б, рух вады ў б,вліян б на поверх сцёк.

У расходнай частцы водн ражыму балот пераважае сумарнае апырэнне,наймен доля пыпадае на сцёк з балот. У цепл пару (май-кастр) у расх чстцы водн баланса на долю сцеку прых каля 20%,на выпар -80%. Асн ч выпар – май-ліпень. Сцёк вады у летні час невял= 5% ад вел выпар. Сцён з б пераваж ў зімова-вясн перыяд.= 75% ад анул сумы. Разлік ыпарэння з балот вядзецца па форм расійс гідраінст: Z= aR_б, дзе Z-выпар a-каэф,які зал ад тыпу б.,R_б-радыяц баланс. У параў на з аз веліч выпар з вярх і ніз-х балот лясной зоны менш на 35-50% для вяр-х балот, на 30-40 % для ніз-х.Ў жн выпар з б памянш-т. к розны цеплавыя ўласціва торфу і вады.розгы цеплаабмен б і в., змянш выпар ў др палове лета звязана з паніж ўзр грунт вод.Балотны массіў-частка зямн паврх,на якой распаўс тарфяны слой.

Вильготнасць торфу на глыбини 0,8-1,0 м перыядычна змяняецца у сувязи з ваганнями узроуню грунтовых вод. Гэта абумовила высокую актыунасць биялагичных працэсау, што дазваляе выдзелицт верхни слой балот у актыуны (дзейны) слой. Нижэй размешчаны инэртны слой (пасиуны). Ён адрозниваеца меншай водапраникальнасцю, пастаянай колькасцю вады, адсутнасцю паветра и дробных микраарганизмау, яякия спрыяюць утварэнню торфу. Мяжой гэтых слаёу служыць сярэдняе становишча минимальнага узроуню грунтовых вод у балотным масиве.

Напрамкі гарыз паіокаў вады зў тарф-ой залежы супад з ухілам паверхні балот масіву. Пры катлав (верхов б) заляганні і выпук форме паверх бал гарыз фільтацыя накірав ад цэнтра балота да перыф . Гэіыя воды сусесна з паверх і грунтов утвар дрыгву і ручай.Калі паверхня б ўвагнутая, рух вады накірав да цэнтра тарф залежы.