27) Лютаўская рэвалюцыя 1917 г. Бел нац рух.

У гады вайны адбыліся значныя змены ў. На захопленай Германіяй тэрыторыі вядомыя беларускія дзеячы выступілі з ідэяй стварэння канфедэрацыі ў форме Вялікага княства.

Аднак утварыць канфедэрацыю не ўдалося. Германскі ўрад не быў зацікаўлены ў такой дзяржаве.

У пачатку 1916 г. у германскім загадзе аб школах акупіраванага краю абвясшчалася беларускую мову раўнапраўнай з польскай, літоўскай і яўрэйскай мовамі. Нягледзячы на супрацьдзеянне польскіх памешчыкаў і ксяндзоў, беларускі нацыяналшьны рух значна ажывіўся.

Паступова галоўнымі цэнтрамі беларускага нацыянальнага руху становяцца Петраград, Масква і іншыя гарады Расіі.

З явілася некалькі рэвалюцыйных газет.

Але цэнзары недазволілі доуга існавацьім.

Далейшае развіццё беларускага нацыянальнага руху стала магчымым толькі ў выніку перамогі Лютаўскай рэвалюцыі.

Лютаўская рэвалюцыя - з'ява сусветна-гістарычнага значэння. З аднаго боку, яна падвяла рысу пад шматвяковай гісторыяй расійскай манархіі, а з другога - адкрыла шлях да дэмакратычнага развіцця Расіі.

Па свайму характару рэвалюцыя была буржуазна-дэмакратычнай. Але ў адрозненне ад рэвалюцыі 1905-1907 гг. яна перамагла. Галоўная яе задача - звяржэнне самадзяржаўя - была выканана.

Пасля перамогі паўстання па ўсёй краіне пачалі стварацца Саветы, якія і сталі органамі ўлады. Большасць у Саветах склалі меншавікі і эсэры.

У краіне ўстанавілася двоеўладдзе.

Звесткі аб перамозе рэвалюцыі ў Петраградзе прыйшлі ў Беларусь 1-4 сакавіка 1917 г. Рабочыя, сяляне, салдаты віталі пралетарыят Петраграда і выказалі намер падтрымаць рэвалюцыю.

Асаблівая ўвага была звернута на ўтварэнне Саветаў рабочых і салдацкіх дэпутатаў.

Саветы ў Беларусі прызнавалі кіруючую ролю Петраградскага Савета рабочых і салдацкіх дэпутатаў. Разам з тым яны прызнавалі і Часовы ўрад.

6 сакавіка 1917 г. Часовы ўрад перадаў уладу ў губернях і паветах сваім камісарам, якія выконвалі функцыі губернатараў.

У першыя дні рэвалюцыі пачалі стварацца прафсаюзы, якія павялі барацьбу за паляпшэнне эканамічнага становішча працоўных, скарачэнне рабочага дня, павелічэнне зарплаты і інш.

Рэвалюцыя паклала пачатак дэмакратызацыі войска.

7-17 красавіка 1917 г. у Мінску адбыўся І з'езд ваенных і рабочых дэпутатаў армій і тылу Заходняга фронту. Адным з галоуных арганізатараў з'езда быў Мінскі Савет рабочых і салдатскіх дэпутатау. З'езд прызнаў неабходным для Расіі працягваць вайну з мэтай абароны рэвалюцыі.

20 красавіка 1917 г. у Мінску адкрыўся з'езд сялянскіх дэпутатаў. Дэлегаты з'езда выступілі за пераход усёй зямлі ў агульнанародную.

Такім чынам, Лютаўская буржуазна-дэмакратычная рэвалюцыя з'явілася пачаткам дэмакратычнага развіцця Расіі, у тым ліку і Беларусі, адкрыла шлях да эканамічнага і сацыяльнага прагрэсу краіны.

28-29) Утварэнне бел. нацыі. Култ. Бел ў ХІХ-пачатку ХХ ст.

Нацыя - гістарычная супольнасць людзей, якая характарызуецца ўстойлівымі эканамічнымі і тэрытарыяльнымі сувязямі, агульнасцю мовы, культуры, характару, побыту, традыцый, звычаяў, самасвядомасці.

Рэформа 1861 г., вызваліўшы сялян ад прыгоннай залежнасці, стварыла ўмовы для капіталістычнай перабудовы памешчыцкай і сялянскай гаспадарак з арыентацыяй на рынак.

Прамысловы пралетарыят Беларусі характарызаваўся шматнацыянальнасцю і адносна невысокай канцэнтрацыяй.

Гандлёва-прамысловая буржуазія Беларусі была таксама шматнацыянальнай, прычым большую яе частку складалі прадстаўнікі небеларускага этнічнага насельніцтва.

Слабасць нацыянальнай буржуазіі ў пэўнай ступені замаруджвала працэс кансалідацыі беларускай нацыі.

У канцы XIX ст. паступова стабілізавалася этнічная тэрыторыя беларусаў.

Галоўным арэалам кансалідацыі беларускай нацыі былі цэнтральная і паўночна-заходняя часткі Беларусі.

За 40 паслярэформенных гадоў колькасць жыхароў Беларусі падвоілася.

У другой палове ХІХ - пачатку XX ст. працягваўся працэс фарміравання мовы беларускай нацыі.

Беларуская літаратурная мова развівалася галоўным чынам як мова мастацкай літаратуры і часткова публіцыстыкі.

Адметнасць беларускага этнасу адлюстроўвалася ў своеасаблівым народным выяўленчым і дэкаратыўна-прыкладным мастацтве.

Кансалідацыя беларускага этнасу ў нацыю суправаджалася ростам нацыянальнай самасвядомасці.

Быў праведзены шэраг рэформ у галіне адукацыі Расійскай імперыі, якія закранулі і Беларусь.

Да 60-х гг. ХІХ ст. сістэма адукацыі характарызавалася рознатыповасцю навучальных устаноў. У мэтах уніфікацыі іх дзейнасці большасць навучальных устаноў перайшла ў падпарадкаванне Міністэрства народнай асветы.

Змены ў сістэме адукацыі Беларусі прывялі да ўстойлівага росту колькасці навучальных устаноў.

Аднак, нягледзячы на станоўчыя дасягненні народнай асветы, як Расійская імперыя ў цэлым, так і Беларусь адставалі ад краін Заходняй Еўропы.

У галіне пачатковай адукацыі ўрадавая палітыка была накіравана на тое, каб значную частку затрат на ўтрыманне народных вучылішч перакласці на сялян.

Сярэдняя адукацыя заставалася прывілеяй пануючых класаў.

Складвалася сістэма прафесійнай адукацыі. У Беларусі ствараліся рамесныя, сельскагаспадарчыя, камерцыйныя, медыцынскія, музыкальныя, мастацкія навучальныя ўстановы.

Літаратура. У другой палове ХІХ ст. пачынаецца новы этап у развіцці беларускай літаратуры. Пісьменнікі паступова пераадольвалі вузкае фальклорнае апісальніцтва сваіх папярэднікаў, станавіліся на шлях стварэння развітой літаратуры. Ішоў працэс жанравага ўзбагачэння літаратуры, удасканальвалася вершаскладанне.

Вяршыняй развіцця беларускай літаратуры другой паловы ХІХ ст. стала творчасць Францішка Багушэвіча.

На лепшыя дасягненні літаратуры другой паловы ХІХ ст. абапіралася беларуская літаратура пачатку ХХ ст. Новыя тэмы, матывы і вобразы прынесла ў беларускую літаратуру. Як таленавіты паэт-наватар, адзін з пачынальнікаў беларускай драматургіі і заснавальнікаў нацыянальнай школы перакладу ўвайшоў у гісторыю беларускай літаратуры Янка Купала. Разам з Янкам Купалам заснавальнікам новай беларускай літаратуры і літаратурнай мовы стаў Якуб Колас. У пачатку ХХ ст. раскрыліся творчыя здольнасці Максіма Гарэцкага, Змітрака Бядулі, Цішкі Гартнага, Каруся Каганца і інш.

Тэатр. У фарміраванні беларускага прафесійнага нацыянальнага тэатра вялікую ролю адыграла тэатральная культура рускага, украінскага і польскага народаў. У беларускіх гарадах дзейнічалі мясцовыя рускія драматычныя трупы, а таксама гастралявалі акцёры сталічных тэатраў. Паспяхова выступалі артысты ўкраінскіх тэатраў, прыязджалі польскія тэатральныя калектывы.

30-31-32) Кастрычніцкая рэвалюцыя на Беларусі. Размежаванне палітычных сіл. Першы усебеларускі з'езд.

24 - 25 кастрычніка 1917 г. у Петраградзе перамагла сацыялістычная рэвалюцыя. Часовы ўрад быў скінуты.

25 кастрычніка аб перамозе ўзброенага паўстання ў Петраградзе стала вядома ў Мінску. Улада ў горадзе перайшла ў рукі Савета.

1 лістапада 1917 г. у Мінск прыбылі атрады рэвалюцыйных. Іх прыбыццё змяніла суадносіны сіл на карысць бальшавікоў.

2 лістапада прайшоў пашыраны сход Мінскага Савета з удзелам вайсковых і фабрычна-заводскіх камітэтаў. Сход прыняў рэзалюцыю аб устанаўленні савецкай улады ў Мінску.

Такім чынам, барацьба з контррэвалюцыяй у Мінску завяршылася перамогай рэвалюцыйных сіл.

Значна пазней перамагла савецкая ўлада ў Магілёве

На працягу кастрычніка - лістапада 1917 г. савецкая ўлада была ўстаноўлена на ўсёй свабоднай ад ворагаў тэрыторыі Беларусі.

Разам з утварэннем на Беларусі новых савецкіх органаў улады былі ліквідаваны органы, створаныя Часовым урадам.

Першым крокам на шляху зацвярджэння савецкай улады было ўвядзенне рабочага кантролю над вытворчасцю і размеркаваннем.

Напрыканцы 1917 г. на Беларусі былі сфарміраваны мясцовыя органы рабочага кантролю.

Пачалі праводзіцца рэвалюцыйныя пераўтварэнні і ў вёсцы. Першым крокам у гэтым напрамку былі канфіскацыя ўсёй зямлі.

У канцы кастрычніка 1917 г. былі ажыццёўлены меры, накіраваныя на паляпшэнне становішча працоўных Беларусі. Была прынята пастанова аб устанаўленні 8-гадзіннага рабочага дня.

Такім чынам, перамога Кастрычніцкай рэвалюцыі і ўстанаўленне савецкай улады паклалі пачатак рэвалюцыйным пераўтварэнням ва ўсіх сферах грамадскага жыцця беларускага народа.

33) Бел у час нямецкай аккупацыии 1918г Брест договор и провазглашение БНР.. По мнению В.И. Ленина, обязательным условием победы большевистской революции в России был срочный выход страны из первой мировой войны. Выход России из войны в начале 1918 г. был возможен только при разрыве союзнических отношений с Антантой и заключении сепаратного мира с Германией — что фактически означало капитуляцию России со всеми последствиями. Данное решение было тяжелым, явно непопулярным и непатриотичным как с точки зрения авторитета России в мире, так и с точки зрения его восприятия народом. Оно стало первым крупным политическим решением большевистского руководства после провозглашения диктатуры пролетариата. Поскольку временное перемирие с Германией, заключенное после октябрьского переворота, истекало, в январе — феврале 1918 г. в руководстве большевиков разгорелись ожесточенные дискуссии по поводу выхода или невыхода России из войны. Преобладали три точки зрения:

 

- война до победного конца, которая должна окончательно раз­жечь мировую революцию (Н.И. Бухарин);

- срочное прекращение войны на любых условиях (В.И. Ленин);

- не заключать мир, но и не вести войну ("ни войны, ни мира"), надеясь на классовое сознание немецких рабочих в солдатской форме (Л.Д. Троцкий).

 

2. Первоначально взяла верх точка зрения Л.Д. Троцкого, которому было поручено вести переговоры. Однако данная позиция потерпела крах — в феврале 1918 г. немецкая армия, не проявив никакой рабочей солидарности, начала массированное наступление на невоюющую русскую армию. Возникла угроза наступления немцев на Петроград и Москву и их взятия. 23 февраля 1918 г. части формирующейся Рабоче-Крестьянской Красной Армии (РККА) с большим трудом под Псковом остановили немецкое наступление. Этот день стал днем рождения новой, первоначально Красной, а затем, Советской Армии — Вооруженных Сил РСФСР и СССР.

 

3. В начале марта 1918 г. в г. Брест-Литовске были возобновлены переговоры между советским правительством и германским командованием. Переговоры шли исходя из принятого плана Ленина — мир на любых условиях. 3 марта 1918 г. между РСФСР и Германией был подписан мирный договор, вошедший в историю как Брестский мир. Согласно данному договору:

 

- Россия (РСФСР) выходила из первой мировой войны;

- выходила из блока Антанта и отказывалась от союзнических обязательств перед ней;

- передавала Германии Украину, западную часть Белоруссии, Прибалтику;

- выплачивала контрибуцию в размере 3 млрд руб.

 

Данный договор был одним из самых унизительных, которые когда-либо подписывала Россия, во всей ее истории. Однако большевики пошли на этот шаг, обращая особое внимание на то, что Германия, при всех ее требованиях, согласна с большевистским режимом, и то, что вопрос стоит о спасении большевистской революции, что большевиками ставилось гораздо выше всех иных интересов.

 

4. Брестский договор имел небольшую кратковременную выгоду для большевиков — на несколько месяцевбольшевистское руководство получило передышку от внешней войны с Германией. Впоследствии, негативные последствия Брестского мира значительно превысили позитивные.

 

- несмотря на фактическую капитуляцию России, война окончилась через 9 месяцев революцией в Германии и победой Антанты;

- Россия лишилась всех экономических и политических преимуществ государства-победителя, которые она могла получить га многолетние тяготы войны;

- высвобождение с фронта большого количества солдат, которые привыкли воевать, способствовало разрастанию гражданской войны;

- Брестский мир не избавил Россию от внешней войны — в марте 1918 г. в ответ на подписание сепаратного мира большевиками Совет Антанты принял решение об интервенции в Россию;

- вместо войны с одной ослабевшей Германией России пришлось вести войну с 14 государствами Антанты, вторгшимися сразу с нескольких фронтов.

 

5. Заключение Брестского мира раскололо коалицию между большевиками и левыми эсерами. IV Чрезвычайный съезд советов, состоявшийся в марте 1918 г., ратифицировал Брестский мирный договор. В знак протеста левые эсеры вышли из правительства. После 4 месяцев большевистско-левоэсеровской правительственной коалиции правительство РСФСР вновь стало полностью большевистским.

9 сакавіка 1918 г. адбылося пашыранае пасяджэнне выканкома Савета Усебеларускага з'езда. На пасяджэнні была прынята 2-я Устаўная грамата да народа Беларусі. У гэтым дакуменце Беларусь абвяшчалася Народнай Рэспублікай.

Аднак ў граматах не былі дастаткова выразна акрэслены сацыяльна-палітычныя задачы.

Таму выпрацоўваецца агульная тактыка ў нацыянальным пытанні.

25 сакавіка 1918 г. на сесіі Рады была прынята Устаўная грамата. Грамата павінна была завяршыць працэс самавызначэння і канчаткова канстытуіраваць утварэнне беларускай нацыянальнай дзяржаўнасці. Галоўным у грамаце было абвяшчэнне незалежнасці Беларусі.

Найбольшую самастойнасць Рада БНР атрымала ў галіне культуры і адукацыі.

Народны сакратарыят БНР атрымаў ад нямецкага камандавання некаторыя правы і ў галіне міжнароднай палітыкі.

Вось у такіх складаных умовах Рада БНР на закрытым пасяджэнні прыняла тэкст тэлеграмы германіі, у якой выказвалася падзяка за вызваленне Беларусі ад бальшавіцкага прыгнёту і анархіі.

Пасылка Радай тэлеграмы выклікала востры палітычны кразіс у самой Радзе, яе пакінулі эсэры, меншавікі, яўрэйскія сацыялісты.

Крызіс прывёў да расколу БСГ.

Пасля вайны на вызваленай тэрыторыі Беларусі была адноўлена савецкая ўлада. Ствараліся яе органы: ваенныя саветы, рэвалюцыйныя камітэты, выканкомы Саветаў.

Такім чынам, абвяшчэнне БНР з'явілася першай спробай рэалізацыі на практыцы беларускай ідэі, што ўзнікла яшчэ на пачатку ХІХ ст., сукупнасці ўсіх трох яе асноватворных элементаў - нацыянальнай свядомасці, нацыянальна-культурнага адраджэння і нацыянальнай дзяржаўнасці.

Аднак гэта быў першы крок барацьбы за беларускую дзяржаўнасць. Незалежнасць і свабода, аб'яўленыя 25 сакавіка 1918 г., так і засталіся жаданнем і надзеяй.