Ұлы Түрік қағанаты

Түрік қағанаты 552-603ж 6ғ басында бүгінгі қазақ жерінде аса күрделі бетбұрыстар орын алды. Алтай,Сібір,Монғолия жерінде түрік тайп-ң үстемтап өкілдері бірігіп күшті әскер күшіне сүйенген түр.қағ атты феод-қ мемл.құрды.Түр.қ жері солт.Монғолиядан бастап Шығ.Еуропаға дейінгі өңірге дейін Әмударияның Солт.жағ-на дейін жетеді.

6ғ-да құдіретті держава билеу-рі түрік тайп-ң ашин руынан шыққан түр.қ билігіне түсті.Түрік этнонимы қытай жылн-да кездеседі.

546ж-терек тайп-ы қазіргі Монғолияның оңт-і мен Орт бөліктерін мек-ген ж/е бұл жерлерге үстемдік еткен аварларға жорық жасады.Түр.қ бумын,терек армия-на шаб-л жасап,жеңіске жетті.553ж-Бумын қағ.қаза тауып,орнына Қара еске отырды.

603ж-қағанат 2-ге бөлінді.Батыс түр.қ (603-704ж)-Шығ.т.қ-на(682-744ж) тәуелді болды.Билік түр-ң қаған руы ашиналардың қолында болған.Бат.т.қ орт-ғы-Суяб(Жетісу).Аумағы:Қаратаудың шығ.бурайынан Жоңғ-ға дейінгі жерді алып жатты.Жоғ.лауазымдар-ябғу.Сот қызм-ін бұйрықтар мен тарқандар атқарды.Бектер тайпа баст-ры мен өкілдері,жерг-і жердегі ақсүйектер сословие болған.

Түргеш(704-756ж)Орта Азияның Оңт.шығ-да Шаш(Ташкент)қаласынан.6ғ Тянь-Шань таулы айм-да өмір сүрген.7ғ Жетісуда қоныс аударып,бат.түр.қ сол қанат-ң құр-на енген.Бат.т.құр-на енген ең көп тайпа Үшелі қаған 20әкімшілік айм-ға бөлініп,әр айм-та 7000нан әскер ұстады.