- •Уводзіны ў літаратуразнаўства
- •Літаратуразнаўства як навука. Эстэтыка літаратуры. Паэтыка.
- •Уводзіны
- •1. Літаратуразнаўства як навука
- •1.1. Сістэма ведаў пра літаратуру
- •1.1.1. Навука пра мастацкую літаратуру
- •1.1.2. Галоўныя галіны літаратуразнаўства
- •1.1.3. Дапаможныя галіны літаратуразнаўства.
- •1.1.4. Напрамкі сучаснага літаратуразнаўства
- •1.2. З гісторыі літаратуразнаўства
- •1.2.1. Замежнае літаратуразнаўства.
- •1.2.2. Расійскае літаратуразнаўства.
- •2.2.3. Беларускае літаратуразнаўства.
- •1.3. Метадалагічныя праблемы літаратуразнаўства
- •1.3.2. Спецыфіка літаратуразнаўчай метадалогіі
- •1.3.3. Галоўныя прынцыпы аналізу мастацкага твора
- •1.3.4. Асноўныя навуковыя школы
- •1.3.5. Літаратуразнаўчыя метады
- •1.3.6. Праблема цэласнага аналізу мастацкага твора
- •1.3.7. Навуковыя цэнтры па вывучэнні метадалагічных праблем літаратуразнаўства
- •2. Эстэтыка літаратуры
- •2.1. Агульнае і рознае ў мастацка-эстэтычным і навуковым пазнанні жыцця
- •2.1.1. Аб’ект, прадмет і змест мастацкага і навуковага пазнання
- •2.1.2. Сродак навуковага і мастацкага пазнання
- •2.1.3. Даўгавечнасць твораў навукі і мастацтва
- •2.1.4. Мэты і функцыі мастацка-эстэтычнага пазнання
- •2.2.1. Грамадскі воблік пісьменніка. Светапогляд мастака.
- •2.2.2. Ідэйнасць літаратуры.
- •2.2.3. Грамадзянскасць мастака.
- •2.2.4. Партыйнасць мастацтва.
- •2.2.5. Тэндэнцыйнасць у мастацтве.
- •2.2.6. Народнасць мастацтва.
- •2.2.7. Нацыянальнае і інтэрнацыянальнае ў мастацтве.
- •2.2.8. Мастацкасць літаратуры.
- •2.3. Літаратура як від мастацтва
- •2.3.1. Вытокі літаратуры
- •2.3.2. Літаратура і фальклор
- •2.3.3. Спецыфіка мастацтва
- •Каштоўнасці
- •2.3.4. Падзел мастацтва на віды
- •2.3.5. Сутнасць літаратуры
- •2.3.6. Нярэчыўнасць вобразаў у літаратуры. Славесная пластыка
- •2.3.7. Слова і вобраз
- •2.3.8. Пісьменнік як адзін з асноўных стваральнікаў, узбагачальнікаў і захавальнікаў “душы народа” – яго мовы
- •2.3.9. Літаратура і іншыя віды мастацтва
- •2.3.10. Месца літаратуры сярод розных відаў мастацтва
- •2.3.11. Пісьменнік як творчая асоба
- •2.3.12. Асаблівасці літаратурнага таленту і асноўныя формы яго рэалізацыі: паэзія, проза, драматургія
- •2.3.13. Віды літаратурнай дзейнасці:
- •2.3.14. Розныя формы слоўна-мастацкага выказвання:
- •2.3.115. Этапы творчага працэсу
- •3. Паэтыка
- •3.1. Паэтыка як навуковая дысцыпліна
- •3.1.1. Сутнасць паэтыкі.
- •3.1.2. Віды паэтыкі
- •3.2. Літаратурныя роды, віды, жанры
- •3.2.1. Мастацкая літаратура як сістэма
- •3.2.2. Лірыка
- •3.2.3. Драма
- •3. 2.4. Эпас
- •3.2.5. Ліра-эпас і іншыя міжродавыя ўтварэнні
- •3.3. Літаратурны твор як мастацкае цэлае. Змест
- •3.3.1. Паняцце пра літаратурны твор
- •3.3.2. Мастацкая рэальнасць і мастацкая умоўнасць
- •3.3.3. Катэгорыя аўтара
- •3.3.4. Змест і форма як кампаненты структуры мастацкага твора
- •Літаратура Даведачная літаратура
- •Ауэрбах, э. Мимесис / э. Ауэрбах. -- м., 1976.
- •1. Літаратуразнаўства як навука
- •1.1. Сістэма ведаў пра літаратуру
- •2. Эстэтыка літаратуры
- •3. Паэтыка
2.3.14. Розныя формы слоўна-мастацкага выказвання:
празаічная і вершаваная – асноўныя формы слоўна-мастацкай творчасці, заснаваныя адпаведна на празаічнай і вершаванай мовах. Проза не мае закончанай сістэмы рытмічных паўтораў, тут на першае месца выступае паняційная, змястоўная сутнасць слова (абазначэнне прадмета), яна імкнецца да аб’ектыўнасці мадэлявання рэчаіснасці. Вершаваная мова фанетычна расчляняецца на адносна кароткія адрэзкі, якія ўспрымаюцца як супастаўляльныя. Празаічная мова таксама можа чляніцца на адрэзкі, якія маюць назву кóланы. У адрозненне ад празаічнай вершаваная мова валодае дзвюма асаблівасцямі: 1) у прозе чляненне тэксту вызначаецца толькі сінтаксічнымі паўзамі, тады як у вершаванай такія паўзы могуць не супадаць з сінтаксічнымі (перанос як сінтаксічная фігура); 2) у прозе вылучэнне паўз у значнай меры свабоднае, а ў вершаванай мове – строга зададзенае. Падзел на вершы афармляецца графічна (друкуецца асобнымі радкамі) і часта суправаджаецца рыфмай і іншымі фанетычнымі прыкметамі. Сродкам падкрэсліць супастаўляльнасць вершаў з’яўляецца метр – чаргаванне ўнутры вершаў моцных і слабых месцаў; аднак ён можа і адсутнічаць (у танічным вершаванні, у вольным вершы і інш.);
суб’ектыўнае і аб’ектыўнае: дадзеныя формы выказвання звязаны з прысутнасцю катэгорыі аўтара ў творы. Пры суб’ектыўнай форме аўтарскае “Я” адчуваецца дакладна, пры аб’ектыўнай форме – хаваецца за маўленнем апаведача, апавядальніка, лірычнага героя. Часта спосабам выражэння суб’ектыўнага выказвання з’яўляецца аповед ад 1-й асобы, аб’ектыўнага – аповед ад 3-й асобы;
аповеднае і апісальнае – сукупнасць кампазіцыйных форм маўлення, якія звязваюць чытача з адлюстраваным светам. Аповед – расказ у эпічным творы ад імя самога аўтара ці апаведача пра пэўныя падзеі, з’явы, прадметы рэчаіснасці. У аповед уваходзяць апісанні, выяўленне дзеяння ў часе і прасторы, аўтарскія развагі, няўласна-простая мова персанажаў (апрача іх маналогаў і дыялогаў). На характар аповеду ўплываюць шэраг акалічнасцей: агульная пазіцыя аўтара, яго непасрэдная ці прыхаваная ацэнка пэўных падзей і з’яў, суадносіны аўтара і апаведача, жанр, у якім вядзецца аповед, літаратурны напрамак, да якога належыць аўтар, і інш. У аповедзе як тыпе выказвання дамінуе інфармацыйная функцыя. Апісанне адрозніваецца ад яго функцыяй выяўленчай; яго мэта – ахарактарызаваць аб’ект з уіх магчымых бакоў.
маналагічнае і дыялагічнае – асноўныя тыпы маўленчай камунікацыі. Суб’ектыўна афарбаваныя і характарызуючыя сваіх носьбітаў маналагічны і дыялагічны тыпы выказвання становяцца арганізуючым пачаткам твораў усіх родаў мастацкай літаратуры, у якіх яны выступаюць ў якасці прадмета адлюстравання. Так, дыялагічныя ці маналагічныя выказванні персанажаў эпічных і драматычных твораў; маўленне апаведачоў-апавядальнікаў і лірычных герояў пераважна маналагічныя. У мастацкай літаратуры гэта галоўныя мастацкія сродкі ўзнаўлення ўчынкаў людзей і іх духоўных стасункаў, аб’яднаных з працэсамі мыслення ў іх эмацыянальна-валявой афарбаванасці. Увогуле літаратурна-матацкі твор – свайго рода неперарыўная лінія маналагічнага і дыялагічнага маўлення.