- •Уводзіны ў літаратуразнаўства
- •Літаратуразнаўства як навука. Эстэтыка літаратуры. Паэтыка.
- •Уводзіны
- •1. Літаратуразнаўства як навука
- •1.1. Сістэма ведаў пра літаратуру
- •1.1.1. Навука пра мастацкую літаратуру
- •1.1.2. Галоўныя галіны літаратуразнаўства
- •1.1.3. Дапаможныя галіны літаратуразнаўства.
- •1.1.4. Напрамкі сучаснага літаратуразнаўства
- •1.2. З гісторыі літаратуразнаўства
- •1.2.1. Замежнае літаратуразнаўства.
- •1.2.2. Расійскае літаратуразнаўства.
- •2.2.3. Беларускае літаратуразнаўства.
- •1.3. Метадалагічныя праблемы літаратуразнаўства
- •1.3.2. Спецыфіка літаратуразнаўчай метадалогіі
- •1.3.3. Галоўныя прынцыпы аналізу мастацкага твора
- •1.3.4. Асноўныя навуковыя школы
- •1.3.5. Літаратуразнаўчыя метады
- •1.3.6. Праблема цэласнага аналізу мастацкага твора
- •1.3.7. Навуковыя цэнтры па вывучэнні метадалагічных праблем літаратуразнаўства
- •2. Эстэтыка літаратуры
- •2.1. Агульнае і рознае ў мастацка-эстэтычным і навуковым пазнанні жыцця
- •2.1.1. Аб’ект, прадмет і змест мастацкага і навуковага пазнання
- •2.1.2. Сродак навуковага і мастацкага пазнання
- •2.1.3. Даўгавечнасць твораў навукі і мастацтва
- •2.1.4. Мэты і функцыі мастацка-эстэтычнага пазнання
- •2.2.1. Грамадскі воблік пісьменніка. Светапогляд мастака.
- •2.2.2. Ідэйнасць літаратуры.
- •2.2.3. Грамадзянскасць мастака.
- •2.2.4. Партыйнасць мастацтва.
- •2.2.5. Тэндэнцыйнасць у мастацтве.
- •2.2.6. Народнасць мастацтва.
- •2.2.7. Нацыянальнае і інтэрнацыянальнае ў мастацтве.
- •2.2.8. Мастацкасць літаратуры.
- •2.3. Літаратура як від мастацтва
- •2.3.1. Вытокі літаратуры
- •2.3.2. Літаратура і фальклор
- •2.3.3. Спецыфіка мастацтва
- •Каштоўнасці
- •2.3.4. Падзел мастацтва на віды
- •2.3.5. Сутнасць літаратуры
- •2.3.6. Нярэчыўнасць вобразаў у літаратуры. Славесная пластыка
- •2.3.7. Слова і вобраз
- •2.3.8. Пісьменнік як адзін з асноўных стваральнікаў, узбагачальнікаў і захавальнікаў “душы народа” – яго мовы
- •2.3.9. Літаратура і іншыя віды мастацтва
- •2.3.10. Месца літаратуры сярод розных відаў мастацтва
- •2.3.11. Пісьменнік як творчая асоба
- •2.3.12. Асаблівасці літаратурнага таленту і асноўныя формы яго рэалізацыі: паэзія, проза, драматургія
- •2.3.13. Віды літаратурнай дзейнасці:
- •2.3.14. Розныя формы слоўна-мастацкага выказвання:
- •2.3.115. Этапы творчага працэсу
- •3. Паэтыка
- •3.1. Паэтыка як навуковая дысцыпліна
- •3.1.1. Сутнасць паэтыкі.
- •3.1.2. Віды паэтыкі
- •3.2. Літаратурныя роды, віды, жанры
- •3.2.1. Мастацкая літаратура як сістэма
- •3.2.2. Лірыка
- •3.2.3. Драма
- •3. 2.4. Эпас
- •3.2.5. Ліра-эпас і іншыя міжродавыя ўтварэнні
- •3.3. Літаратурны твор як мастацкае цэлае. Змест
- •3.3.1. Паняцце пра літаратурны твор
- •3.3.2. Мастацкая рэальнасць і мастацкая умоўнасць
- •3.3.3. Катэгорыя аўтара
- •3.3.4. Змест і форма як кампаненты структуры мастацкага твора
- •Літаратура Даведачная літаратура
- •Ауэрбах, э. Мимесис / э. Ауэрбах. -- м., 1976.
- •1. Літаратуразнаўства як навука
- •1.1. Сістэма ведаў пра літаратуру
- •2. Эстэтыка літаратуры
- •3. Паэтыка
2.3.13. Віды літаратурнай дзейнасці:
мастацкая: самі мастацка-літаратурныя творы;
дакументальная: сукупнасць літаратурных твораў розных відаў і жанраў, якія заснаваны на розных падзеях, з’явах, жыцці канкрэтных людзей. Сюды адносяцца летапісы, хронікі, агіяграфічныя творы, мемуары, біяграфічныя нарысы або аўтабіяграфічныя творы, дзённікі. У адрозненне ад гістарычнай літаратуры пад сваімі найменнямі апісваецца ўсё: падзеі, людзі, паселішчы, вадаёмы і інш. Тут дакладнасць дакумента сумяшчаецца з мастацкім вымыслам (аповесць С. Александровіча пра Я. Коласа “Ад роднае зямлі…”, “Споведзь” Л. Геніюш, “Я з вогненнай вёскі” А. Адамовіча і інш.);
дыдактычная: ад грэчаскага didacticos – павучальны; літаратурныя творы розных відаў і жанраў, у якіх як асноўныя выступаюць дыдактычныя (навучальныя) і выхаваўчыя мэты. Адрасуецца найперш дзецям і юнацтву. Да яе адносяцца чытанкі, некаторыя вершы, байкі, прытчы, апавяданні, аповесці, творы гістарычнай і навукова-фантастычнай літаратуры, дзе прысутнічае выразная ўстаноўка на навучальнасць, паведамленне нейкіх новых навуковых звестак (В. Вольскі “На бабровых азёрах”, нарыс У. Караткевіча “Зямля пад белымі крыламі” і інш.);
эпісталярная: ад грэч. epistole – пасланне, ліст; ліставанне пісьменнікаў або празаічныя творы, напісаныя ў форме перапіскі персанажаў. Як правіла, ва ўсіх акадэмічных зборах твораў пісьменнікаў змяшчаецца том (тамы) з яго лістамі (Я. Купала, Л. Талстой, Т. Драйзер і інш.). Творы, напісаныя ў форме ліставання, адносяцца як да публіцыстыкі (“Пісьмы з-пад шыбеніцы” К. Каліноўскага, “Проект о переформировании армии” Л. Талстога), так і да мастацкай прозы (“Юлія, ці Новая Элаіза” Ж.-Ж. Русо, “Навагодні ліст” Цёткі і інш.).
публіцыстыка: ад лацінскага publicus – грамадскі; від літаратуры і журналістыкі (прычым другая сфера дзеяння – асноўная). Пісьменнік-публіцыст, разглядаючы тое ці іншае грамадскае пытанне, імкнецца “праводзіць” свае меркаванні, уплываць на грамадскую думку. У аснове спосаба адлюстравання жыццёвага факта ці з’явы ляжаць лагічныя доказы, думка аўтара. У публіцыста няма права на мастацкі вымысел. Публіцыст уплывае не чытача, прымушае яго зразумець, адчуць сваю ўласную кропку гледжання (Л. Талстой “Не могу мочать!” і інш.);
літаратурная крытыка: від літаратурнай дзейнасці, мэта якой – даць ацэнку бягучым фактам літаратуры з пункту гледжання значэння іх для сучаснасці. Такая ацэнка дазваляе пісьменнікам, з аднаго боку, суаднесці вынікі сваёй працы з патрабаваннямі, якія прад’яўляе да літаратуры грамадства, з другога – дапамагае фарміраваць грамадскую думку, выпрацоўваюць у чытачоў аб’ектыўныя погляды на літаратурныя з’явы, удаскнальваць эстэтычны густ і эстэтычны ідэал;
мастацкі пераклад: від літаратурна-мастацкай творчасці, узнаўленне твора, напісанага на адной мове, выяўляенчымі сродкамі другой мовы. Перакладны мастацкі твор не даслоўная копія арыгінала і не цалкам новы твор, ён “нешта трэцяе” (А. Кундзіч), стаіць на паграніччы дзвюх літаратур – у якой узнік і ў якой пачынае жыццё. Гэта своеасаблівы акт дружбы паміж народамі і пісьменнікамі розных краін, крыніца інфармацыі пра развіццё іншамоўных культур, сродак узбагачэння роднай для перакладчыка мовы і літаратуры, арыгінальнай творчасці самога перакладчыка. Падзяляецца на аўтарскі (або аўтапераклад – здзейснены самім аўтарам), аўтарызаваны (ухвалены і падпісаны аўтарам), вольны (з наўмыснымі адступленнымі ад арыгінала), паслоўны (пераклад “слова ў слова”, без належнага ўзнаўлення сэнсу выказвання), падрадковы (паслоўны пераклад вершаў без захавання іх формы – рытму, рыфмы і інш.), дакладны (або рэалістычны).