13 Деректерді жеткізу арналары және олардың сипаттамалары

 

Хабарлама белгілердің жиыны ретінде семиотека атты ғылым саласында үш деңгейде зерттелінеді: синтаксистік, семантикалық және прагматикалық.  Осы аталынған деңгейлердің әрқайсысында информация берілісіндегі информация санын есептеуде өзіндік тәсілдері  мен өзіндік информация өлшемі болады.

Синтаксистік деңгейде информацияны өлшеу үшін келесі параметрлер енгізілген: информация көлемі және информация саны. Семантикалық деңгейде немесе информацияның мәнінің мазмұны бойынша  тезаурус өлшемі кеңірек тараған. Тезаурус өлшемі пайдаланушының түскен хабарламаны қабылдау мүмкіншілігін анықтайды.  Тезаурус – пайдаланушы немесе жүйе білетін мәліметтердің жиыны. Прагматикалық деңгейдегі информация өлшемі информацияның пайдалылығын (құндылығын) анықтайды.

Деректерді жеткізу арналары және олардың сипаттамалары. Информация берілісінің арнасы дегеніміз электр сигналын бір жерден екіншісіне жеткізуге арналған техникалық құралдардың жиыны.  Арнаға кіру таратқышқа қосылса, ал шығуы – қабылдағышқа қойылады. Қазіргі кездегі байланыс жүйелерінде таратқыш пен қабылдағыштың негізгі функцияларын модем атқарады. Арнаның негізгі сипаттамасы – ақпарат берілісінің жылдамдығы.   Берілген шектеулер жағдайында ақпарат (деректер) берілісінің ең үлкен мүмкін болатын жылдамдығы арнаның сыйымдылығы деп аталынады.  

 

Сөздік

Сала-сфера

Зерттеу- исследовать

Деңгей- уровень

Тәсіл- способ

Мәлімет- сведения

Арна- канал

Шектеу- ограничение

Сыйымдылық- емкость, вместимость

 

         13.1 Мәтінді оқып шығып, оған сөздік жасаңыз.

 

13.2 Мәтіндегі термин сөздер мен сөз тіркестерінен мәтіндегіден бөлек сөйлем құраңыз.

 

13.3       Етістіктің  тұйық райымен тіркесетін керек, қажет, тиіс деген міндеттілік мағынасын беретін модаль сөздермен 5-6 сөйлем құраңыз.

 

13.4       Көп нүктенің орнына кең таралған, мағыналы, қолданылатын, нақты, техникалық, ақпараттық сын есімдерін қойып, сөйлемді толықтырыңыз.

Информатикада жүйе түсінігі өте ...   және көптеген    ...   мәндерге ие. Атап айтқанда ол     ...        құралдармен бағдарламалар жиынында өте кең қолданылады. Компьютердің    ...     бөлігі деп айтуымызға болады. Сонымен қатар .....       есептерді шешуде құжаттарды жүргізудің қосымша процедураларында және есептеулерді басқаруда ....   көптеген бағдарламаларды есептеуге болады.

 

13.5  Сөздікті пайдаланып қазақ тіліне аударыңыз.

Актуальность применения информационных  систем для управления предприятиями в настоящее время ни у кого не вызывает сомнения. Однако многие руководители и специалисты из разных предметных областей слабо владеют знаниями и навыками работы с информационными системами. Поэтому следует учесть этот фактор и ИС, как правило,  должны создаваться для конечного пользователя, не обладающего высокой квалификацией  по компьютерной технологии.

 

14 Ақпарат және информатика

   

         Мәтінді түсініп оқып, орыс тіліне аударыңыз.

Қазақстан Республикасы Президенті Н. Ә. Назарбаевтың халыққа Жолдауында, біздің қоғамымыздың алдында тұрған басты мақсаттарының бірі – елдің компьютерлік сауаттылығын қалыптастыру –деп айтылған.

Қоғамды ақпараттандыру өндірісті түбірімен  жаңа бағытта өзгертуге, білім мен ғылымды дамытуға мүмкіндік береді, сонымен бірге бүкіл әлемде шексіз ақпараттық кеңістікті қалыптастырады. Ақпараттық коммуникациялық технологиялардың дамуы  және жаһандық жүйе – Интернет үкіметтің және халық шаруашылығының  барлық салалары қызметінің айтарлықтай тиімді жұмыс істеуіне әсер етеді.

Компьютерді және ақпараттық коммуникациялық технологияларды қолдану дағдысы қазіргі заманға аса қажет. Осыған орай, Қазақстан Республикасында 2007-2009 жылдарға арналған ақпараттық теңсіздікті төмендетудің Бағдарламасы қабылданды. Бағдарламаның мақсаты –   Қазақстанда халықтың компьютерлік және Интернет желісін пайдалану сауаттылығын 20% жеткізу.

Бағдарламаны жүзеге асыру жоспарлы шараларды орындау арқылы іске асырылады. Атап айтқанда, жергілікті атқару ұйымдарындағы қызметкерлерді, бюджеттік ұйымдардағы жұмыскерлерді және жұмыссыздарды, әскери қызметтегілерді және басқа да санаттағы азаматтарды компьютерлік сауаттылыққа үйретуді ұйымдастыру. Бұл дегеніміз қоғамымыздағы кез келген адам дербес компьютердің не екенін, барлық амалдық жүйелерді пайдалануды, жаһандық жүйе-Интернетті пайдалана білетіндей болуы керек.

 

Сөздік:

ақпараттандыру- информатизация

ақпараттық теңсіздік- информационное неравенство

ауқымды жүйе- глобальная система

дербес компьютер- персональный компьютер

жергілікті атқару ұйымы- местная исполнителбная организация

жолдау-послание

кеңістік-пространство

қалыптастыру-формировать

сауаттылық-грамотность

шексіз-безграничное

 

14.1 Мәтін бойынша тапсырма.

Мәтіннің көмегімен берілген сұрақтарға жауап беріңіз:

1) Қазақстан Республикасы Президентінің Жолдауында қандай мақсаттардың бірі ерекше атап өтіледі?

2) Қоғамды ақпараттандыру нені дамытуға мүмкіндік береді?

3) қазақстан Республикасында ақапараттық теңсіздікті төмендетудің Бағдарламасы қай жылы қабылданды?

4) Бағдарламаны жүзеге асыру үшін қандай шараларды іске асыру қажет?

 

1-жаттығу. Берілген сөздер мен сөз тіркестерін аударып, есіңізде сақтаңыз.

Дербес компьютерлер, ақпарат, бағдарламашы, Интернет желісі, өндіріс салалары, жер серігі, ғарыш әлемі, электронды техника, электронды есептеу машиналары, тәуелсіздік, елбасы, нарықтық экономика.

2-жаттығу.  Берілген сөз тіркестерін қазақ тіліне аударыңыз, олармен  

сөйлем құраңыз

 

Стратегия главы государства, компьютерная грамотность, информатизация общества, электронная почта, персональный компьютер, профессиональная деятельность,  производственные задачи, новая программа.