5. Беларускія землі ў грам.-паліт. Жыцці вкл. Палітычная барацьба ў вкл 14-15 ст.

Ва унутра-паліт. жыцці 14-16ст. вядуць федэратыўныя і цэнтраліст. тэндэнцыі. Цэнтр не хацеў адпускаць гэтыя адзінкі. 1-шы крызіс адбыуся пасля смерці Гедыміна (1341). У краіне ўсталявалася двойствен. улады(моцны). Жыцце паліт. было стабільным і шмат было зроблена ва умацаванні цэнт. тэндэнцый і панавання над зах. землямі Русі. З 2-й паловы 14ст. у паліт. жыцці узрастае роля буйных зямельных уласнікаў (літоўцы). Гэта выклікала новы канфлікт, не падабалася сялянам, пачалася барацьба супраць цэнтрал. дзяржавы.З 1377 князем стаў сын Ягайла не без дапамогі Кейстута. Ягайла як і бацька праводзіў палітыку цэнтр. дзяржавы. Прадстаўнікі паліт. кругоў усходніх зямель складалі паліт. апазіцыю. У зах. рускіх княствах выспяваў шырокі грам. –паліт. крызіс.

Рух супраць грам. жыцця. Гэты рух узначальваў Полацкі. У 1381г. Кейстут выкарыстаўшы барацьбу Ягайлы за Полацк захапіў вярхоўную ўладу ў ВКЛ. Пачынаецца новы паліт. крызіс, звязаны з тым, што Кейстут быў задушаны Ягайлам у Крэўскім замку. А Ягайла імкнуўся утрымацца на крэсле ВКЛ. Паліт. крызіс сваімі сіламі передалець не змог. Цэнтраб. тэндэнцыі замацоўваліся, саюз з Масквой не адбыўся. Таму Ягайла робіць стаўку на знешн. сілу- на Польшчу. Ад Польгшчы Ягайла хацеў атрымаць падтрымку для барацьбы з апазіц. ва зах.-рускіх землях і падтрымку з Вітаўтам, які прапанаваў на Вялікакн. дзяржаву.

1385г. у Крэве было падпісана пагадненне-Крэўская унія, з боку Літвы падпісалі-Ягайла і яго 4 браты, Вітаўт.

1386г. на Люблінскім сейме Ягайла быў абраны польскім каралем. У Кракаве прыняў хрысціянтсва, атрымаў імя Уладзіслава, павенчаны Ядзвізяй і каранаваны. Па Крэускай уніі самастойнасць кіраўніцтва перапынялася. Вярхауладзе Польшчы замацоўвалася. Ягайла праводзіў пракатал. палітыку ад 20 лютага і 22 лютага 1387 1-е даравалася маемасн. прывілеі і асаблівыя правы пры умове прыняцця каталіцтва. 2-я абумовіла магчымасць заключэння шлюбаў паміж католікамі і праваслаўнымі, пры умове пераходу апошніх у каталіцтва. Гэта палітыка парадзіла буйны грам-паліт. рух супраць польска-літ. уніі: Ягайлы з яго барацьбой. 1 этап 1386-1389 супраць уніі (Ягайла). Гэты этап узначальвалі князі славянскага паходжання і князі правасл. арыентацыі ў Полацку: Полацкі, Святаслаў

2 этап Вітаўт 1389-1392, ен абапіраўся на літ.-бел. баярства, а бывала і на ўсе насельніцтва. Жорсткая барацьба скончылася пагадненнем. 5 жніўня 1392- пагадненне паміж Ягайлам і Вітаўтам у маентку Вострава (каля Ліды)-карэкціравала Крэўскую унію. Па Востр. пагадненню Вітаўт-князь ВКЛ.Вітаўт ліквідаваў сіс-му спадч. надзелу княжання. Інстытут княжання заменены інстытутам намесніцтва з прадстаўнікоў цэнтр. улады літ. паходжання. Поунай цэнтралізацыі ўлады Вітаўту не ўдалося, ен робіць спробу каб перапыніць.

У 1413г. Гарадзельская унія паміж Вітаўтам і Ягайлам юрыдычна аформіла паліт. самастойнасць ВКЛ, але пад уладай польскага караля.1430- Свідрыгайла (брат Ягайлы)стаў князем ВКЛ, ен спрабаваў пашырыць сваю ўладу і сац. базу. Свідрыгайла збег у Полацк. 1432-князем быў Жыгімонт Кейстутавіч і Ягайла зацвердзіў гэта становішча. Дзяржава падзелена на 2 часткі: Жыгімонт-Зах. землі, Свідрыгайла-усходн. землі. У краіне пачалася Грамадзянская вайна да 1436г. у выніку Свідрыгайла пацярпеў паражэнне, а Жыгімонт веў намер увесці катал. па ўсей дзяржаве, у 1440 забілі Жыгімонта. З 1440г.-князь ВКЛ Казімір, абрала тайная рада. 1447- палякі абралі Казіміра на польскі прастол. Апошняя спроба разарваць унію была зроблена праз 80г.Летам 1548 Жыгімонт1 памер і каралем стаў Жыгімонт2-Аўгуст 1572