Практычны модуль № 1.

Тэма: Марфалагічная стылістыка: назоўнік і. Тэарэтычная частка

1. Стылістычныя асаблівасці назоўніка.

2. Выкарыстанне рэчыўных, зборных, канкрэтных і абстрактных назоўнікаў. Антанамасія. Уласныя і агульныя імёны.

3. Стылістычнае выкарыстанне роду назоўніка. Некаторыя семантыка-стылістычныя асаблівасці дублетных склонавых форм. Стылістычныя асаблівасці ўжывання ліку назоўніка.

4. Стылістычныя асаблівасці словаўтваральных сродкаў назоўніка.

5. Аддзеяслоўныя назоўнікі ў публіцыстычным стылі.

Іі. Развіццёвая частка

Заданне 1. Прааналізуйце сінтагматычнае размяшчэнне назоўнікаў у наступным тэксце. Як спалучаюцца элементы публіцыстычнага і афіцыйна-справавога стылю ў рубрыцы “Афіцыйна” газеты “Звязда”. Адзначце марфалагічную стратыфікацыю ў матэрыяле (зрабіце дыяграму). Выпішыце аддзеяслоўныя назоўнікі.

Чыпсы выключаны з пераліку ўвозімых у Беларусь тавараў з прымяненнем зніжанай стаўкі ПДВ

У Беларусі чыпсы выключаны з пераліку тавараў з прымяненнем зніжанай стаўкі ПДВ. Кіраўнік дзяржавы Аляксандр Лукашэнка падпісаў адпаведны ўказ № 526 "Аб унясенні змяненняў ва Указ Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь ад 21 чэрвеня 2007 г. № 287".

Змяненні ва ўказ № 287, які вызначае падаткаабкладанне харчовых тавараў і тавараў для дзяцей, унесены ў сувязі з тым, што з 6 ліпеня 2010 года згодна з Дагаворам аб Мытным кодэксе Мытнага саюза тэрыторыі Беларусі, Казахстана і Расіі складаюць адзіную мытную тэрыторыю. У адпаведнасці з новым указам прадугледжана выключэнне з пераліку харчовых тавараў і тавараў для дзяцей, па якіх прымяняецца зніжаная стаўка падатку на дабаўленую вартасць у памеры 10 працэнтаў пры іх увозе на мытную тэрыторыю Беларусі і (або) пры рэалізацыі на тэрыторыі краіны, зацверджанага ўказам № 287, бульбы, нарэзанай тонкімі лустачкамі, абсмажанай або падсушанай, салёнай або несалёнай, араматызаванай або неараматызаванай, у герметычных упакоўках. Размова ідзе аб бульбяных чыпсах, якія ў адпаведнасці з патрабаваннямі санітарных нормаў, правілаў і гігіенічных нарматываў забаронены для дзіцячага харчавання.

Прэс-служба Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.

Заданне 2. Выпішыце са слоўнікаў лексічнае значэнне наступных назоўнікаў: шок, эпіцэнтр, настальгія, чалавек. Параўнайце са значэннем у рускіх слоўніках. Ці ёсць розніца?

Шок – 1. цяжкае засмучэнне функцый арганізма з прычыны фізічнага пашкоджання або псіхічнага ўзрушэння. 2. стан крайняга ўзрушэння або здзіўлення.

Эпіцэнтр -- перпендыкулярная праекцыя цэнтра падземнай (падводнага) або надземнага падзеі - землятрусу, атамнага альбо іншага выбуху - на паверхню Зямлі.

Настальгія -- хваравітая туга па радзіме, па родным краі, па сувязі з домам або мінулым, згубленаму.

Чалавек -- найвышэйшая ступень развіцця жывых арганізмаў на Зямлі, прадстаўнік біялагічнага віду, сацыяльная істота і суб'ект гісторыі і культуры.

Значэнне дадзеных слоў у беларускай мове мала адрозніваецца ад значэння слоў у рускай мове. Яно будзе адрознівацца толькі стылістычнай афарбоўкай.

Ііі. Практычная частка

Задание 1. Подберите определения, правильно согласуйте их с приведенными ниже словами. Словосочетания запишите.

1). Старый рояль, старинный бра, чёрный кофе, прозрачный тюль, забавный какаду, назойливый папарацци, безумное пари, справедливое жюри, длинная авеню, бедный киви, знойный сирокко, крепкий виски, дорогая салями, странный хиппи, любимый Сочи, широкая Миссисипи, безжалостная Калахари, древнее табу.

2). Заветный евро, погибший камикадзе, милая шимпанзе, Тбилиси, непокаримая Килиманджаро, принципиальный секьюрити, долгожданное барбекю, костная мозоль, эффективный шампунь, необходимый толь, дорогая кольраби, прыткмй кенгуру, йвредн тамагочи, знаменитый кутюрье,

Задание 2. Из двух форм существительных, приведенных в скобках, выберите нормативную. Употребите ее в нужном падеже.

1. Домик на пригорке был черный и крыт толем. 2. Ставня слетела с петли. 3. Ударили по рельсам, подвешенненным к дереву. 4. Мы вошли в светлый большой зал. 5. Ветром был разбросан скирд.

Задание 3. От данных существительных образуйте форму именительного падежа множественного числа.

Бухгалтеры, векселя, табеля, года, директора, инспекторы, кондукторы, кители, корпуса, отпуска, порты, слесари, теноры, торты, шофера, якоря, инженеры.

Задание 4. От данных существительных образуйте форму родительного падежа множественного числа.

Апельсинов, баклажанов, бурятов, вафель, гектаров, гусаров, калмыков, килограммов, кочрёг, носков, полотенец, рельсов, сапог, свечей, туркменов, туфель, чулок, цапель, яблок, якутов, яслей.

Задание 5. Подберите к существительным женского рода существительные мужского рода. Отметьте случаи отсутствия родовых пар.

Балерина – танцор балета, гонщица -- гонщик, доярка -- , массажистка -- массажист, маникюрша—специалист по маникюру, санитарка -- санитар, секретарша -- секретарь, сиделка -- , солистка-- солист, студентка -- студент, телеграфистка -- телеграфист, ткачиха --, чемпионка -- чемпион.

Задание 6. Подберите к существительным мужского рода существительные женского рода. Определите стилистические и семантические различия между ними. Отметьте случаи отсутствия родовых пар.

Аквалангист -- аквалангистка, адвокат, бригадир, врач, генерал, директор, доктор, доктор наук, защитник -- защитница, инженер, космонавт, кандидат в мастера, кондуктор, лаборант -- лаборантка, машинист -- машинистка, научный сотрудник, педагог, слесарь.

Заданне 7. З матэрыялу выпішыце ўласныя назоўнікі; асабовыя назоўнікі. Якую ролю яны выконваюць у артыкуле. Ці можна абысціся без іх?

ЗВЯЗДА. 13 кастрычніка 2010 г.