* Троіцкі касцёл у вёс­цы Iшкалдзi

Яго невялiкi па памерах пра­мавугольны план завяршаецца пяцiсценнай апсідай. Для яго характерны гатычны стыль: зорчатыя i крыжовыя скляпенні з нервюрамi, контрфорсы, высокая шчытавая страха i г.д.

* Фарны касцёл у Нясвіжы. Архiтэктурны помнік ранняга ба­рока - пабудаваны пад кіраўніцтвам італьянскага архiтэктара Яна Марыi Вернардонi. Яго прататыпам быу рымскi храм lль Джэзу, узведзевы дойлiдамi Вiньелам i Портам. Гэта трохнефная купальная базiлiка з адной апсідай. Сярэднi неф перакрыты цы­лiндрычнымi скляпеннямі, а бакавыя - крыжовымi. На галоу­ным фасадзе у двух'яруснай кампазiцыi добра выяулены верты­кальныя i гарызантальныя чляненнi. Iнтэр'ер вылучаецца ура­чыстасцю i пышнасцю - выкарыстаны жывапіс i разьба па дрэве. Гэты храм з' яуляецца радавой пахавальняй князеў Радзівілаў.

Выяўленчае мастацтва Беларусi своеасаблівыя мае адметнасці: 1)iдэйна-вобразны пачатак, у якім галоуным з'яуляецца вы­яуленне маральнага аблiчча чалавека. выяуленчыя сродкi стано­вяцца у параунанні з папярэднiмi гадамi больш выразнымi, зразумелымi, простымi. 2)адчуваецца імкненне да экспрэсii, драматызму. 3)фармiруюцца свецкiя формы мастацт­ва - асаблiва інтансіуна развiваюцца фрэска, партрэт. 4)развіваецца іканапіс - да сярэдзiны XVI ст. - спалучэнне гатычных i рэнесансных элементаў; пазней - iканапiс набывае жанравасць, этнаграфiчнасць, што надае беларускаму жы­вапісу яркую асаблiвасць i стварыла умовы для фарміравання нацыянальнай школы.

3 лiтаратурных i архіўных крыніц вядома, што фрэскавымi роспiсамi былi ўпрыгожаны княжацкія палацы ў Вiльнi, По­лацку, Гародне, Вiцебску. На жаль, яны не захавалiся да наша­га часу. Больш пашанцавала фрэскам у культавых будынках. Цэрквы у Малым Мажэйкаве, Сынковiчах, Супраслi, касцел у Iшкалдзi былi распiсаны беларускiмi майстрамі. Яны не толькі добра адлюстроўваюць узровень манументальнага жы­вапiсу Беларусi, але i маюць вялікую гiстарычную і мастацкую каштоунасць для вывучэння культурнай спадчыны беларус­кага народа. Да цiкавых роспісаў належаць фрэскi капліцы святой Троі­цы ў Люблiнскiм замку, катэдры ў Сандамiры, капэл Св. Tpoi­цы i Св. Крыжа у Вавельскiм замку. Вельмi цікавыя фрэскi Дабравешчанскай царквы Супрасльскага манастыра.

* «Замі­лаванне» - самы ранні абраз, які сахраніўся да нашых дзён у г. Маларыта Брэсцкай вобласцi. Яму уласцiвы лiрызм, мяккасць каларыту, пластычнасць сiлуэта, спакой у выяуленні настрою Мацi Боскай i Хрыста. Гэты абраз вельмi блiзкi па характары да позневiзантыйскiх выяу канца XIV ­пачатку XV ст.

* «Адзi­гimрыя Іерусалімская»

Партрэтны жанр у XV - XVI стст. : 1) фармi­руецца у нетрах царкоўнай iдэалогii і iдэй свецкага мастацт­ва. 2)да XVI ст. жывапiсны партрэт ствараўся пераважна по заказах гаспадароў каралеускіх i вялікакняжацкіх палацаў. 3)з дру­гой паловы таго ж стагоддзя становiцца больш дэмакратыч­ным. 4)у XVI з'яуляецца сармацкі партрэт - чалавека паказвалi у парадным адзеннi, у акружэннi прадметаў, што не столькi адлюстроувала ўнутраны свет, характар, колькi перадавала пабочныя дэталi, своеасаблiвасць позы.

Тэрмiн “сармацкі” паходзiць ад назвы старажытных ваяўні­чых плямен сарматаў, якія насялялі у IV - VI стст. да н.э. вя­лiкую тэрыторыю Усходняй Еўропы. Беларуская i польская шляхта лiчыла ix сватмі продкамi i такім чынам тлумачыла свае прывiлейнае становiшча у грамадстве. Віды сармацкага партрэту: парадны, рыцарскі, пахавальны.

* выява Юрыя Радзiвiла (булава - гетман ВКЛ,жазло – маршалак)

* выява Ежы Радзiвiла (віленскі і кракаўскі біскуп)

* выява Кацярыны Слуцкай (дачка кракаўскага ваяводы)

Такім чынам, можна адзначыць, што партрэтны жанр у бе­ларускiм мастацтве пачынае развiвацца ў XV ст. i дасягае вы­датных поспехаў у XVI - пачатку XVII ст. Разнастайнасць яго вiдаў, імкненне да выяўлення характару мадэлi, паказаў сацы­яльнага, маёмаснага становiшча героя у грамадстве сведчаць не толькi аб стане партрэта у гэты час, але i аб кірунку яго да­лейшага развіцця.